Мальта Президенты
| Мальта Президенты | |
| Байраҡ | |
 | |
| Нигеҙләү датаһы | 13 декабрь 1974 |
|---|---|
| Рәсми резиденция | Дворец Сан-Антон[d] |
| Кем тарафынан тәғәйенләнгән | Мальта парламенты |
| Вазифа биләй | Мириам Спитери Дебоно[d] |
| Дәүләт |
 Мальта |
| Юрисдикция таралышы | Мальта |
| Рәсми сайт | president.gov.mt |
 Мальта Президенты Викимилектә | |
Мальта президенты (ингл. President of Malta, мальт. Ta President' Malta) — Мальта дәүләте башлығы вазифаһы. 1974 йылда Мальта республика итеп иғлан ителгәндән һуң, дәүләт етәксеһе булып президент тора. Республика конституцияһына ярашлы, монархты биш йылға парламент тарафынан һайланып ҡуйылған дәүләт башлығы сифатында президент алмаштыра. Яңы президентты һайлағанға тиклем вакансия булдырғанда һәм һәр тапҡыр, Президент Мальтала булмағанда, отпускыла саҡта йәки ниндәйҙер сәбәптәр менән уға йөкмәтелгән функцияларҙы үтәй алмағанда, был функциялар премьер-министр йәки баш судья кеүек башҡа вазифалы кешеләр тарафынан үтәлергә тейеш.
Беренсе президент итеп быға тиклем генерал-губернатор вазифаһын биләгән, илдә Бөйөк Британия королеваһы вәкиле булған сэр Антони Джозеф Мамо һайлана.
Вазифаға инеү
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Президент вазифаһына тәғәйенләнгән йәки Президенттың функцияларын үҙ өҫтөнә алған кеше вазифа ҡабул итер алдынан Мальта Конституцияһындағы ҡушымтаға ярашлы ант бирә. Конституцияның 48-се статьяһының 1-се өлөшөнә ярашлы, ант Палата вәкилдәре алдында бирә.
Ант тексы инглиз телендә :
|
I (name of nominee), swear solemnly/of that I will the President faithfully affirm execute office (of the the President perform functions) of Malta, and will, the best of ability to my preserve, and the protect defend Constitution of Malta. (So God help me). |
Антың тәржемәһе:
Мин, исем, тантаналы рәүештә, Президент вазифаһын (Президент функцияһын үтәү) намыҫлы башҡарырмын, һәм, бөтә мөмкинселектәремде һалып, Мальта Конституцияһын һаҡлармын һәм яҡлармын (Алла миңә ярҙам итәсәк).
Вазифа вакансиялары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Президент вазифаһы вакантлы була:
- Был вазифаға тәғәйенләнгәндән һуң, уны тәғәйенләү көнөнән биш йыл үткәс;
- Әгәр был вазифаны биләгән кеше вазифаһын башҡара алмау сәбәпле Палата вәкилдәренең резолюцияһы менән бушатылһа (уның физик йәки рухи етешһеҙлектәре һәм башҡа сәбәптәр арҡаһында), шулай уҡ уның лайыҡһыҙ тәртибе нигеҙендә.
Президент вазифаһы вакантлы йәки әлегә яңы Президент тәғәйенләнмәһә, шулай уҡ был вазифаны биләгән кеше Мальтанан ситтә, отпускыла йәки ниндәйҙер сәбәптәр буйынса уға Конституция менән йөкмәтелгән йөкмәтелгән функцияларҙы башҡара алмаһа, премьер-министр оппозиция лидеры менән кәңәшләшкәндән һуң йәки Мальтала бындай функцияларҙы үтәргә һәләтле кеше булмаһа, баш судья тарафынан үтәлергә тейеш.
Вәкәләттәр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Мальта Президенты:
- Дәүләт башлығы булып тора;
- Илдең башҡарма власть башлығы;
- Премьер-министр һәм оппозиция лидеры менән кәңәшләшкәндән һуң, илдең һайлау комиссияһы ағзаларын тәғәйенләй;
- Һайлау комиссияһы ағзаларын алмаштыра ала;
- Әгәр был комиссия ағзаһы вакантлы йәки һәр сәбәптәр буйынса уның вазифаһын башҡара алмаһа, Президент, оппозиция лидеры менән кәңәшләшкәндән һуң, был вазифаны тормошҡа ашыра алырлыҡ кешене ваҡытлыса һайлау комиссияһы ағзаһы итеп тәғәйенләй ала;
- Хуплау тапҡан закон проектына ҡул ҡуйыу мотлаҡ;
- Ил Парламентының яңы сессияһын тәғәйенләй;
- Теләһе ҡайһы ваҡытта Парламент сессияһын туҡтатып тора ала;
- Үҙенең акты менән таратылған Парламентты кире саҡыра ала, был Парламент был мәлдән кире таратылырға тейеш түгел тип иҫәпләнә (кәрәк осраҡта ҡулланыла);
- Парламентты тарата ала, әгәр палатаһы вәкилдәре уның бөтә ағзаларының күпселек тауышы менән Хөк-мәткә ышанмаусанлыҡ белдереп резолюция ҡабул итһә һәм премьер-министр өс көн зсендә үҙ посынан китмәһә; шулай уҡ премьер-министр вазифаһы вакантлы һәм Президент, уның был вазифаға тейешле ваҡыт эсендә Палата вәкилдәренең күбеһенең хуплауын тапҡан кеше булмаһа, парламент та таратыла;
- Президент вәкилдәр палатаһының күпселек фекерен йәлеп итеүгә һәләтле ағзаһын премьер-министры итеп тәғәйенләй ала;
- Премьер-министр кәңәшенә ярашлы, вәкилдәрҙең Палатаһы ағзалары иҫәбенән башҡа министрҙарҙы тәғәйенләргә тейеш;
- Әгәр Палата вәкилдәре Хөкүмәткә ышанысы булмауы хаҡында уның күпселек ағзаларының тауыш биреүе тураһында резолюция ҡабул итһә, ул Премьер-министрҙы вазифаһынан бушата ала;
- Премьер-министр кәңәшенә ярашлы, үҙенең яҙма бойороҡтары менән премьер-министрға йәки башҡа министрға Мальта Хөкүмәтенең теләһә ҡайһы эше өсөн яуаплылыҡ йөкмәтә ала (Хөкүмәт департаментының теләһә ниндәй идаралығы менән идара итеүҙе лә индереп);
- Был мәҡәләлә дәүләт башлығына теләһә ниндәй министрға власты тормошҡа ашырыу йәки теләһә ниндәй вазифанан Конституция йәки теге йәки был закон менән власть органына йөкмәтелгән бушатыу хоҡуғын бирергә тейеш түгел;
- Премьер-министр вазифаһын, шулай уҡ әгәр ул илдә булмаһа, Министрҙар Кабинетының ағзаһына был функцияларҙы (ошо мәҡәлә менән йөкмәтелгән функцияларҙы башҡаларҙан тыш) йөкмәтә, һәм был Министрҙар Кабинеты ағзаһы бындай функцияларҙы был вәкәләттәр Президент тарафынан бөтөрөлгәнгә тиклем үтәй ала;
- Әгәр премьер-министрҙан кәңәш алыуы мөмкинлеге уның булмауы йәки сирҙәре арҡаһында булмай икән, ул бындай вәкәләттәрҙе үҙе ғәмәлгә ашыра ала;
- Министрҙар Кабинеты йәки Министрҙар Кабинеты дөйөм вәкәләттәре нигеҙендә эшләгән министрҙың фекеренә ярашлы эш итә. Конституция йәки башҡа закон булмаған осраҡтарҙан тыш, Президент теләһә ниндәй кеше йәки власть органы кәңәшенә ярашлы эш итеүҙе талап итә;
- Премьер-министр илдә эштәрҙең торошо хаҡында хәбәр алырға тейешле;
- Вәкилдәр палата ағзалары иҫәбенән министрҙарға ярҙам күрһәтеү өсөн парламент секретарҙарын (Премьер-министр кәңәше буйынса) үтәүгә тәғәйенләй ала;
- Оппозиция лидерын тәғәйенләй;
- Илдең Генераль атторнеяһын тәғәйенләй;
- Енәйәт йәки уның өсөн хөкөм ителеүсе кешене ярлыҡау хоҡуғы бар, өҫтәүенә, ярлыҡау ниндәйҙер законлы шарттарҙан да, шулай уҡ буйһоноусы шарттарҙан да ирекле була ала;
- Ҡайһы бер енәйәт өсөн сығарылған ҡарарҙы билдәле булмаған йәки билдәле бер ваҡытҡа үтәүҙе кисектерергә мөмкин;
- Енәйәт өсөн теләһә ниндәй кешегә һалынған хөкөм ҡарарын ғәмәлдән сығарыу хоҡуғы бар, шулай уҡ енәйәт өсөн һәр төрлө ғәйепләү ҡарарын тулыһынса йәки өлөшләтә ғәмәлдән сығарырға, йәки башҡа яза йә иһә ялған осраҡта енәйәт арҡаһында дәүләткә күсергә тейеш булған мөлкәтте конфискациялауҙы ғәмәлдән сығарыра ала;
- Кеше үлем язаһына хөкөм ителгән осраҡта, был хаҡта контролёрҙан яҙма доклад талап итә ала, йәки, әгәр һүҙ хәрби суд хөкөм ҡарары хаҡында барһа, ошо эш йәки башҡа материалдар буйынса суд протоколына йәки башҡа материалдарға нигеҙләнгән мәғлүмәттәре буйынса Президент уны суд өсөн яуаплы министрға ебәрә;
- Премьер-министр кәңәше буйынса илдең Юғары судтары судьяларын тәғәйенләй;
- Әгәр был вазифаны биләгән кеше үҙ вазифаларын үтәй алмаһа, илдең баш судын тәғәйенләй;
- Тәпәш судтар магистраттарын тәғәйенләй; Аудит директоры тәғәйенләй; Сит дәүләттәрҙә Мальта һайланыусы вазифаларҙы һәм башҡа вәкилдәрен тәғәйенләй; Мәшғүллек буйынса комиссия ағзаларын тәғәйенләй.
- Судтың түбән магистраттарын тәғәйенләнгән;
- Аудит Директорын тәғәйенләй;
- Сит дәүләттәрҙә илселәр, юғары комиссар һәм Мальтаның вәкилдәрен һайлай;
- Мәшғүллек буйынса комиссия ағзаларын тәғәйенләй.
Вазифа диаграммаһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Мальта президенттары исемлеге
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]| президент | Вәкәләттәр башланыуы | Вәкәләттәр тамамланыуы | Партия | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Сэр Антони Джозеф Мамо (1909—2008) мальт. Anthony Joseph MamoAnthony Joseph Mamo |
13 декабрь 1974 | 25 декабрь 1976 | Бойондороҡһоҙ | |
| и.о. | Джон Джозеф Кремона (инг.)баш. (1918—2020) мальт. John Joseph Cremona |
25 декабрь 1976 | 27 декабрь 1976 | ||
| 2 | Антон Буттиджич (1912—1983) мальт. Anton ButtigiegAnton Buttigieg |
27 декабрь 1976 | 27 декабрь 1981 | Лейбористар партияһы | |
| и.о. | Альберт Виктор Хизлер (1916—1993) мальт. Albert Victor HyzleAlbert Victor Hyzle |
27 декабрь 1981 | 15 февраль 1982}} | ||
| 3 | Агата Барбара (1923—2002) мальт. Agatha BarbaraAgatha Barbara |
15 февраль 1982 | 15 февраль 1987 | ||
| и.о. | Пол Швереб (1923—1994) мальт. Paul XuerebPaul Xuereb |
15 февраль 1987 | 4 апрель 1989 | ||
| 4 | Винсент Табоне (1913—2012) мальт. Vincent TaboneVincent Tabone |
4 апрель 1989 | 4 апрель 1994 | Милли партия | |
| 5 | Уго Мифсуд Бонничи (1932—) мальт. Ugo Mifsud BonniciUgo Mifsud Bonnici |
4 апрель 1994 | 4 апрель 1999 | ||
| 6 | Гуидо де Марко (1931—2010) мальт. Guido de MarcoGuido de Marco |
4 апрель 1999 | 4 апрель 2004 | ||
| 7 | Эдвард Фенек Адами (1934—) мальт. Edward Fenech AdamiEdward Fenech Adami |
4 апрель 2004 | 4 апрель 2009 | ||
| 8 | Джордж Абела (1948—) мальт. Ġorġ Abela |
4 апрель 2009 | {4 апрель 2014 | Лейбористар партияһы | |
| 9 | Мари-Луиз Колейро Прека (1958—) мальт. Marie Louise Coleiro PrecaMarie Louise Coleiro Preca |
4 апрель 2014 | 4 апрель 2019 | ||
| 10 | Джордж Уильям Велла (1942—) мальт. George William VellaGeorge William Vella |
4 апрель 2019 | хәҙерге | ||
Рәсми резиденциялар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]-
[[Аттард ҡалаһында Сан-Антон Һарайы
(рәсми резиденцияһы) -
Ла-Валлеттала Бөйөк Магистр Һарайы
(тантаналы резиденцияһы) -
Вердала Баскетт баҡсаһы мальта көньяҡтағы утрауында,
(йәйге резиденцияһы)
Шулай уҡ ҡарағыҙ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]<a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%8C%D0%B5%D1%80-%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2_%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%8B" rel="mw:ExtLink" title="Список премьер-министров Мальты" class="cx-link" data-linkid="211">Мальта премьер-министрҙарының исемлеге</a>