Ҙур көйөлдө
| Ҙур көйөлдө | |
 | |
| Ҡыҫҡаса атамаһы | N. arquata |
|---|---|
| Масса | 76 грамм[1], 742 грамм[2] һәм 869 грамм[2] |
| Халыҡ-ара ғилми атамаһы | Numenius arquata L., 1758[3][4][5][…] |
| Таксономия рангыһы | Төр[3][4][6][…] |
| Яҡындағы юғарыраҡ кимәлдәге таксон | Кроншнепы[d][3] |
| Таксондың халыҡ атамаһы | Eurasian Curlew[4][7][5][…] |
| Номенклатурный тип | Кроншнепы[d] |
| Халыҡ-ара тәбиғәтте һаҡлау берлегенең һаҡ статусы | близки к уязвимому положению[d][8] |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре | |
| Канатлары киңлеге | 0,97 метр[9] |
 | |
| Status in the Red List of Threatened Species in the Czech Republic | critically endangered[d][10] |
| Ареал таксона | Индонезия[11] һәм Южно-Китайские горы[d][12] |
| Размер выводка | 4[13] |
| Яиц инкубационный период | 28 тәүлек[14] |
 Ҙур көйөлдө Викимилектә | |
Ҙур көйөлдө[15] — һаралйындар ғаиләһенән ҡош төрө (рус.большой кроншнеп)
Тышҡы күренеше
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҙур көйөлдө 50 һәм 60 сантиметрға тиклем етә, ауырлығы 600 г алып 1000 г тиклем тарта. Ҡанаттарының ҡоласы 80 см алып 100 см тәшкил итә. Улар һаралйындар ғаиләһенең иң эре вәкилдәре һәм Европала йыш осраусы көйөлдөләр булып тора. Ҙур көйөлдөнөң үҙенсәлекле һыҙаты булып уның оҙон һәм аҫҡа һонолған суҡышы тора. Инә ҡош, ҡағиҙә булараҡ, ата ҡоштан бер аҙға ҙурыраҡ, ә уның суҡышы тағы ла оҙонораҡ һәм нығыраҡ бөгөлгән. Бынан тыш, ике енес араһында тышҡы айырма юҡ. Ҙур көйөлдөнөң төҫө башлыса ябай, ҡауырһыны төрлө һыҙыҡтар һәм тимгелдәр менән аҡһыл көрән төҫтән һоро-көрән төҫкә тиклем үҙгәрә. Тауышы оҙон, һағышлы тиерлек, «кури-ли» кеүек яңғырай. Күберәк ата ҡоштар йырлай, уның ярҙамында улар үҙҙәренең оялау участкаларын билдәләйҙәр.
Таралыуы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ҙур көйөлдө һаҙлыҡлы һәм башҡа дымлы урындарҙа оя ҡора. Ҡышын улар яр буйҙарында һәм кипкән һаҙлыҡтарҙа, ҡитға эсендә —баҫыуҙарҙа һәм һыубаҫар туғайҙарҙа йәшәй. Уларҙың төп таралыу ареалы булып Төньяҡ һәм Үҙәк Европа, шулай уҡ Британия утрауҙары тора. Ҡышҡы осорҙа был ҡоштар Көнбайыш һәм Көньяҡ Европа яры буйҙарына осош яһай. Ҙур көйөлдөләр шулай уҡ Азияның күп өлөшөндә осрай, уларҙың ареалы көнсығышта Байкал күле һәм Манчжурияға тиклем, көньяҡта Ҡырғыҙстанға тиклем етә.
Туҡланыуы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Көйөлдөнөң аҙығы булып бөжәктәр, селәүсендәр, моллюскылар тора, уларҙы ерҙән оҙон суҡышы менән йыя. Шул уҡ ваҡытта ҡаты тышлыҡтың эсенән ҡусҡарҙары сығарып алыу өсөн суҡышын пинцет сифатында ла ҡуллана.
Үрсеүе
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ояһын ерҙә яҫы уйымда төҙөй, унда үлән һала. Бер тапҡыр ятҡанда дүртешәр йомортҡа һала.
Төрсәләре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ҙур көйөлдөнөң ике төрсәһе бар. Numenius arquata arquata Европала осрай, ә Волга-Урал һыҙатынан көнсығыштараҡ Numenius arquata orientalis төрө тереклек итә. Дөйөм алғанда, ҡоштоң һуңғы төрсәһе асығыраҡ, ә ҡауырһынындағы ҡарағусҡыл штрихтар күпкә вағыраҡ. Суҡышы бер аҙ оҙонораҡ, шулай уҡ ҡанаттары ла оҙонораҡ. Ике төрсә лә Волга һәм Уралда береһе икенсеһенә талғын күсә һәм тышҡы күренеше буйынса һиҙелмәй тиерлек.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Lislevand T., Figuerola J., Székely T. Avian body sizes in relation to fecundity, mating system, display behavior, and resource sharing (ингл.) // Ecology / Ecological Society of America — USA: ESA, 2007. — Vol. 88, Iss. 6. — P. 1605—1605. — 1 p. — ISSN 0012-9658; 1939-9170 — doi:10.1890/06-2054
- ↑ 2,0 2,1 Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa (ингл.): The Birds of the Western Paleartic — OUP.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Integrated Taxonomic Information System (ингл.) — 1996.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 IOC World Bird List Version 6.3 — 2016. — doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- ↑ 5,0 5,1 World Bird List (ингл.): IOC World Bird List — 6.4 — IOU, 2016. — doi:10.14344/IOC.ML.6.4
- ↑ IOC World Bird List. Version 7.2 — 2017. — doi:10.14344/IOC.ML.7.2
- ↑ Красная книга — 1964.
- ↑ The IUCN Red List of Threatened Species 2021.3 — 2021.
- ↑ Alerstam T., Rosén M., Bäckman J., Hellgren O. Flight speeds among bird species: allometric and phylogenetic effects (ингл.) // PLoS Biol. — PLoS, 2007. — Vol. 5, Iss. 8. — P. e197. — ISSN 1544-9173; 1545-7885 — doi:10.1371/JOURNAL.PBIO.0050197 — PMID:17645390
- ↑ https://portal.nature.cz/publik_syst/nd_nalez-public.php?idTaxon=1283 (чеш.) — Agentura ochrany přírody a krajiny České republiky.
- ↑ https://www.burung.org/informasi-burung/daftar-spesies-burung-di-indonesia/
- ↑ 王丽媛, 胡慧建, 姜杰, 胡一鸣, 胡一鸣 南岭哺乳类和鸟类物种丰富度空间分布格局及其影响因子, Species richness patterns of mammals and birds and their drivers in the Nanling Mountain Range (ҡыт.) // 生物多样性 — 2024. — Т. 32, вып. 1. — Б. 23026. — ISSN 1005-0094 — doi:10.17520/BIODS.2023026
- ↑ Jetz W., Sekercioglu C. H., Böhning-Gaese K. The worldwide variation in avian clutch size across species and space (ингл.) // PLoS Biol. — PLoS, 2008. — Vol. 6, Iss. 12. — P. 2650—7. — ISSN 1544-9173; 1545-7885 — doi:10.1371/JOURNAL.PBIO.0060303 — PMID:19071959
- ↑ https://app.bto.org/birdfacts/results/bob5410.htm — 1932.
- ↑ Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский. / под общей редакцией акад. В. Е. Соколова. — М.: Рус. яз., «РУССО», 1994. — С. 85. — 2030 экз. — ISBN 5-200-00643-0.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Lars Jonsson: Die Vögel Europas und des Mittelmeerraumes — Kosmos-Naturführer, Franckh-Kosmos Stuttgart 1992/1999, ISBN 3-440-06357-7 (нем.)(нем.)
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Позвоночные животные России: Большой кроншнеп(недоступная ссылка)