Һаралйын

Һаралйын
Һаралйындар
Фәнни классификация
арауыҡтағы ранг Домен:  Эукариоттар Батшалыҡ:  Хайуандар Суб-батшалыҡ:  Эуметазойҙар Тип/Бүлек:  Ике яҡлы - симметриялы Суб-тип:  Икенсел ауыҙлылар Тип:  Хордалылар Клад:  Баш һөйәклеләр Суб-тип:  Умыртҡалылар Инфратип:  Башһөйәклеләр Супер-класс:  Дүрт аяҡлылар Класс:  Ҡоштар Ярым класс:  Яңы аңҡаулылар Отряд:  Ржанка һымаҡтар Аҫ рәт:  Яр көйөлдөһө Ғаилә:  Һаралйындар Ырыу:  Һаралйындар Төр:  Һаралйын
Халыҡ-ара фәнни исеме
Gallinago gallinago (Linnaeus, 1758)
Төр
G. g. gallinago G. g. faroeensis
Һаҡлау статусы
Ҙур хәүеф янамай IUCN 3.1 Least Concern : 160031051
Викитөркөмдә Систематика Викиһаҡлағыста рәсемдәр ITIS   176700 NCBI   107377 EOL   1049586

Gallinago gallinago

Һаралйын, саралйын, саралдин, урман тәкәһе, күк тәкәһе, ҡыр кәзәһе, яландыр тәкәһе(рус. Бекас, лат. Gallinago gallinago)— Ҡыҫҡа аяҡлы, оҙон суҡышлы, арҡаһы көрәнһыу буйлы, ҡорһағы аҡ төҫтәге көйөлдөләр ғаиләһенә ҡараған сыйырсыҡ ҙурлыҡ һаҙ ҡошо.

Ҡылыҡһырлама

Сыйырсыҡтан ҙурыраҡ. Оҙон суҡышлы, ҡыҫҡа аяҡлы сәпсәү. Яҡшы ғына йөҙә. Яҙғыһын уйын ваҡыттарында һауала, түңәрәктәр яһап, юғарыға күтәрелә, кәйелеп аҫҡа төшкәндә кәзә тауышы сығара, һырты ҡара һәм һары һыҙыҡлы ерәнһыу көрән. Ҡойроғо ерән, ҡорһағы аҡ. Муйыны, түше ҡара таплы. Зырҡыуыттан ҡорһағы аҡ булыуы менән айырыла.

Тауышы

Ерҙә өҙөк-өҙөк «тә-кә-тәке-тә-кә», ерҙән күтәрелгәндә, «ҡыһх», һауала уйнағанда, «мә-ъә-ъә-ъә-ъә» тигән тауыштар сығара.

Йәшәү рәүеше

Йылға һәм күл буйҙарында, һаҙлыҡтарҙа, батҡылдарҙа йәшәй. Селәүсен, төрлө бөжәктәр менән туҡлана. Күсмә ҡош. Киң генә таралған. Ерҙә оялай. Көрән һәм һоро таплы 4 бөртөк һарғылт көрән йомортҡаһы була. Ите әсән аулайҙар.

Әҙәбиәт

• Э. Ф. Ишбирҙин. Башҡортостан ҡоштары китабы. — Өфө, 1986. — ИБ № 3478 28.693.35 И 90
• Толковый словарь современного башкирского литературного языка. (под. ред З. Г. Ураксина, 2005)