Быҙаусы
| Быҙаусы | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Ҡыуандыҡ районы һәм Ырымбур өлкәһе |
Быҙаусы (рус. Бызаусы) — Рәсәй, Ырымбур өлкәһе Ҡыуандыҡ районындағы йылға.
Географияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Быҙаусы йылғаһы Ҡыуандыҡ районындағы Ғүмәр ауылынан йыраҡ түгел Яйыҡ ҡушылдығы Һаҡмар йылғаһының уң ярынан барып ҡоя.
Климаты[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ауылдың климаты, Ҡыуандыҡ районына хас булғанса, уртаса-континенталь. Йыл миҙгелдәре аныҡ айырылып тора. Район буйынса уртаса температура +4,0оС -тән +4,8оС-ҡа тиклем үҙгәрә. Йылдың иң һалҡын айы — ғинуар, уртаса айлыҡ температураһы яҡынса −20,5оС — 35 оС. Атмосфера яуым-төшөмө бер йыл эсендә 300-ҙән алып 450—550 миллиметрға етә, шуның менән бергә күпселек өлөшө яҙғы-йәйге осорға (70 процент самаһы) тура килә. Ҡар япмаһы тотороҡло, уның дауамлылығы уртаса 150 көн тәшкил итә[1].
Этимологияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ырымбурҙың төбәкте өйрәнеүсе яҙыусыһы, журналист, Ҡыуандыҡ ҡала округының әҙәби тормошон ойоштороусы Сергей Михайлович Стрельников үҙенең «Географические названия Кувандыкского района» тигән китабында гидронимдың башҡорт телендәге быҙау һүҙенә -сы аффиксы ҡушып яһалған тигән аңлатма бирә. Йәғни, быҙау көтөүсеһе, быҙау ҡараусы тигәнде аңлата.
Гидронимдың риүәйәтен дә яҙып алған С. М. Стрельников. Борон был ерҙә быҙау көтөп йөрөгән малай үлеп ҡалған. Уны икенсе көндө ерләргә булғандар. Мәгәр, икенсе көнөнә малай ерләнгән булып сыҡҡан, ҡайҙандыр ҡалҡып сыҡҡан уба аҫтына ҡалған. Убаға ҡағылмаҫҡа булғандар — Аллаһы тәғәләнең бер хикмәте тип ҡабул иткәндәр[2].
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Схема территориального планирования муниципального образования Кувандыкский район. Материалы по обоснованию (2011).(недоступная ссылка)
- ↑ От башкирского бызау — «теленок», сы — аффикс, образующий название деятеля. Следовательно, «Пастух телят», или «Телятник». О происхождении наименования речки существует следующая легенда. В давние времена здесь умер мальчик, пасший телят. Похоронить его решили на следующий день, но наутро обнаружили, что он уже погребен неизвестно откуда вы росшим на этом месте холмом. Трогать холм не стали, сочтя происшедшее за божью волю Стрельников С.М. Кувандыкский край в географических названиях. — Златоуст: Издательство С. М . Стрельникова, 1994.
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Стрельников С.М. Кувандыкский край в географических названиях. — Златоуст: Издательство С. М . Стрельникова, 1994.