Ижевск дәүләт ауыл хужалығы академияһы
| Ижевск дәүләт ауыл хужалығы академияһы | |
| Нигеҙләү датаһы | 1931 |
|---|---|
 | |
| Рәсми атамаһы | Московский зоотехнический институт коневодства и коннозаводства |
| Эшмәкәрлек төрө | Юғары белем[1] һәм ауыл хужалығы[1] |
| Ректор | Любимов, Александр Иванович[d], Фокин, Валентин Васильевич[d] һәм Ковриго, Вячеслав Павлович[d] |
| Дәүләт |
 Рәсәй[2] |
| Административ-территориаль берәмек | Октябрьский район[d] |
| Урын | Ижевск |
| Баш компания (ойошма, предприятие) | Рәсәй Федерацияһы ауыл хужалыһы министрлығы[d][3] |
| Рәсми сайт | izhgsha.ru |
 | |
 Ижевск дәүләт ауыл хужалығы академияһы Викимилектә | |
Юғары белем биреү федераль дәүләт бюджет учреждениеһы «Ижевск дәүләт ауыл хужалығы академияһы» (ФГБОУ ВА Ижевская ГСХА) — Ижевск ҡалаһында урынлашҡан Рәсәй Федерацияһы ауыл хужалығы министрлығы (Рәсәй Минсельхозы) хеҙмәткәрҙәрен әҙерләү, белемдәрен арттырыу һәм квалификацияһын күтәреү системаһы ҡарамағындағы юғары уҡыу йорто (мәғариф учреждениеһы, ВУЗ).
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
1919 йылда (башҡа мәғлүмәттәр буйынса, 1920 йылда[4]) Мәскәү юғары зоотехния институты (МВЗИ) (Смоленск бульвар, 19-сы йорт) асыла, ойоштороу комитеты рәйесе (ректоры) (1920—1921 йылдарҙа) профессор М. М. Щепкин, 1923 йылда ректоры һәм идара рәйесе һәм ректоры Маргарита Васильевна Фофонова[5][6] була.
1930 йылда Мәскәү зоотехния институтын (МЗИ, исеме үҙгәртелә, ошо адрес буйынса урынлашҡан: Мәскәү, Тверь бульвары, 57 йорт[7] (1929 йылда ректоры Соколов Василий Николаевич, Главпрофобр[8] ҡарамағында) үҙгәртеп ҡороу башлана, уның нигеҙендә дүрт махсуслаштырылған институт: йылҡысылыҡ йылҡысылыҡ факультеты базаһында[9], эре мөгөҙлө мал, һарыҡсылыҡ һәм зооветеринария[10] барлыҡҡа килә.
СССР Халыҡ Комиссарҙары Советының ат үрсетеү хужалығын үҫтереү тураһындағы ҡарары (1931 йыл) буйынса 1931/32 уҡыу йылында йылҡысылыҡ һәм йылҡы заводы (Мәскәү һәм Пятигорский (Пятигорский ипподромы территорияһында Ҡабарҙы ат заводы бинаһында 1932 йылдың яҙында асыла) өсөн йылҡысылыҡ зоотехниктары әҙерләү маҡсатында ике юғары уҡыу йорто һәм ат эшен алып барырлыҡ техниктар һәм ветеринария фельдшеры әҙерләү өсөн ун техникум асырға планлаштырыла.
Мәскәү йылҡысылыҡ һәм йылҡы заводтары зоотехниктары институты (МЗИКК) СССР Халыҡ Комиссарҙары Советының 1931 йылдың 2 сентябре 765-се ҡарары[11] нигеҙендә барлыҡҡа килә. Урынлашҡан ере — Беренсе Мәскәү ат заводы (1-се Ат заводы, Мәскәү ат заводы, элекке Тәжрибә ат заводы) базаһында Мәскәү өлкәһе Одинцов районының Голицыно ҡасабаһы һәм Успенское ауылы. Студенттарҙы уҡытыу шул уҡ 1931/1932 уҡыу йылында башлана. Институт директоры (бергә атҡарылған вазифа) итеп ат заводы директоры А. Х. Зарин раҫлана. Институт билдәле Левитан картиналары аша билдәле Морозов һарайында[12] урынлаша. Уҡытыусыла В. О. Витт[9][13], А. А. Скворцов, П. Н. Кулешов, Н. А. Юрасов, А. А. Яковлев һәм башҡа күптәр. Бәлки ул институты архивында һәм Бөйөк Ватан һуғышы осоронда, моғайын, институт архивы юҡ ителгән, бәлки, һуғышҡа тиклем, 1937 йылда, ябылғандыр, академия тарихының был өлөшө үҙ тикшеренеүселәрен көтә.
С. М. Будённый башланғысы менән 1943 йылда Мәскәү йылҡысылыҡ зоотехнияһы институты (МЗИК) СССР Халыҡ Комиссарҙары Советы һәм ВКП (б) ҮК-ның 1943 йылдың 12 майындағы 510-сы ҡарары менән тергеҙелә. Уның өсөн уҡытыусыларҙы бөтә ил буйынса йыялар, эвакуацияланған урындарынан саҡыртып алалар. Башҡа ҡалаларҙан килгән уҡытыусыларҙы фән һәм сәнғәт хеҙмәткәрҙәренең (РАНИС) Николина гора ҡасабаһындағы дача өйҙәренә төшөрәләр. Имел учебно-опытное хозяйство, 38 га, рядом с институтом, хороший коровник с силосной башней на 300 тонн, показательная конюшня с 30-ю чистопородными лошадьми верховых, рысистых и тяжеловозных пород, манеж для показа животных и занятий со студентами. Также занятия проходили на базе Московского конного завода.[14][15] МЗИК единственный в Союзе ССР выпускал специалистов по коневодству. В разное время его окончили М. Я. Лемешев (Депутат Государственной Думы, Председатель Комитета Госдумы России по экологии), В. П. Шамборант[16], Б. Д. Камбегов, М. Н. Эфрос, М. Н. Ширяев, Е. Е. Готлиб, А. З. Саламов и многие другие известные коневоды.[17] В 1955 году после убытия МЗИК на его площадях разместился другой ВУЗ, ныне Московский государственный университет печати имени Ивана Федорова (МГУП имени Ивана Федорова), позднее ВНИИ Фитопатологии.
на учёбу в Московский зоотехнический институт коневодства (МЗИК). Институт считался молодым, но учёные там были маститые, интеллигенты старой русской закалки, с мировыми именами — корифеи коневодства Владимир Оскарович Витт, Виктор Иванович Калинин, Иван Иванович Лакоза, Петр Федорович и Вадим Петрович Добрынины. Парадоксально, но записывать их лекции было подчас просто невозможно. Только и хотелось слушать, слушать и слушать. Зато помнится почти каждая до сегодняшнего дня. В учёность там не играли, но внушали крепко, что знания, не рождённые опытом и не связанные с производством, бесплодны, никчемны, полны ошибок. И если «театр начинается с вешалки», то МЗИК начинался с отличной лаборатории производственного обучения, каковой являлась учебная конюшня на 60 спортивных лошадей. Имелись там ещё верблюды, мулы и даже один осёл.
Институттың ваҡытлы матбуғаты — «Мәскәү йылҡысылыҡ зоотехния институтының Хәбәрҙәре» журналы.
Большие Вязёмы һәм Успенское ауылдарында эшләү дәүерендә (1929—1941, 1943—1954 йылдар) институт 4000 ашыу белгес әҙерләне[18].
Ҡарар нигеҙендә СССР Министрҙар Советының, 1954 йылдың 5 авгусы[19], СССР Юғары белем биреү министрлығының 1954 йылдың 18 авгусы бойороғо менән, Мәскәү йылҡысылыҡ зоотехния институты (МЗИК) Удмурт автономиялы Совет Социалистик Республикаһы (УАССР) Ижевск ҡалаһына күсерелә һәм 1954 йылдың 1 сентябрендә, автономиялы республиканы үҫтереү маҡсатында Ижевск ауыл хужалығы институты (ИжСХИ) тип үҙгәртеп ҡорола. Ошо ваҡыттан башлап Удмурт АССР-ында юғары ауыл хужалығы белеменә нигеҙ һалына. Зоотехния бүлегендә (элекке МЗИК-тың килгән 2-се һәм 3-сө курс , 4-5-се курс студенттары Мәскәү ветеринария академияһына күсерелә) һәм яңы булдырылған агрономия факультетында яңы алынған студенттар уҡый башлай. Уҡыу майҙандары етмәү сәбәпле, дәрестәр сменалап Ижевск механика институты аудиторияларында уҙғарыла. Республика етәкселеге институтҡа Постышев исемендәге Юғары коммунистик ауыл хужалығы мәктәбе бинаһын (почта адресы: Свердлов урамы, 30-сы йорт — хәҙер иҡтисад факультеты урынлашҡан) һәм техник училище өсөн төҙөлгән бинаны (хәҙер 2-се уҡыу корпусы урынлашҡан — Киров урамы, 16 йорт) тапшырырға ҡарар итә.
Һуңыраҡ ауыл хужалығы белгестәрен 4 уҡыу факультетында: агрономия, зооинженерия, ауыл хужалығын механикалаштырыу һәм электрлаштырыу һәм вуз эргәһендәге СССР Оборона министрлығының хәрби кафедраһында әҙерләгәндәр. Уҡыу йорто СССР Юғары һәм махсус урта белем биреү министрлығының Ауыл хужалығы юғары уҡыу йорттарының Баш идаралығы ҡарамағында булған, ә 1956 йылдан — СССР Ауыл хужалығы Министрлығының Ауыл хужалығы юғары һәм махсус урта белем уҡыу йорттарының Баш идаралығы (СССР Ауыл хужалығы министрлығының 1956 йылдың 22 июнь бойороғо нигеҙендә) ҡарамағында.
Ижевск ауыл хужалығы институты эргәһендә эшләне:
- Удмурт колхоздар һәм совхоздар етәксе кадрҙарын әҙерләү мәктәбе (бер йыллыҡ);
- УАССР-ның колхоз һәм совхоз етәксе кадрҙарын әҙерләү курстары (алты айлыҡ).
1984 йылдың 27 декабренән 1987 йылдың 19 июненә тиклем осорҙа Устиновка ауыл хужалығы институты (УстСХИ) тип аталған, һуңыраҡ Ижевск исеме ҡайтарыла, ә 1995 йылда институт үҙгәртелә һәм Ижевск дәүләт ауыл хужалығы академияһы (ИжГСХА) тип атала. Рәсәй ҡануниәтендәге үҙгәрештәр менән бәйле академияның исемдәре артабан да үҙгәртелде: — 2003 йылдан Федераль дәүләт юғары һөнәри белем биреү мәғариф учреждениеһы «Ижевск дәүләт ауыл хужалығы академияһы»; — ә 2011 йылдың 1 июленән, Академия Уставының яңы редакцияһын дәүләт теркәүе менән бәйле, һәм әлеге көнгә тиклем — Юғары һөнәри белем биреү федераль дәүләт бюджет учреждениеһы «Ижевск дәүләт ауыл хужалығы академияһы».
Академияның ваҡытлы матбуғаты — студент газета «Минең академиям» студент гәзите «Рәсәй ауыл хужалығы министрлығы юғары уҡыу йорттарының иң яҡшы матбуғат баҫмаһы» Бөтә Рәсәй конкурсының «Ғилми эҙләнеү» номинацияһында еңеү яуланы.
2001 йылда ИжГСХА ауыл хужалығы юғары уҡыу йорттары категорияһында 19-20 урынды биләне[20].
2012 йылда Рәсәй Федерацияһы мәғариф һәм фән министрлығы үткәргән Юғары профессиональ белем биреү учреждениеларының белем биреү эшмәкәрлегенә федераль мониторинг йомғаҡтары буйынса, академия эшмәкәрлеге һөҙөмтәле тип танылды[21].
Рәсәй Федерацияһының мәғариф һәм фән өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәте бойороғона ярашлы, Ижевск дәүләт ауыл хужалығы академияһы бакалавриат, специалитет һәм магистратураға ҡағылған иғлан ителгән 28 белем биреү программалары буйынса дәүләт аккредитацияһын үтте, һәм 2021 йылға тиклем таныҡлыҡ алды.
Етәкселеге
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ректорҙар (директорҙар), вазифа башҡарған йылдары
- А. Х. Зарин (1931—1937)
- С. В. Перов
- А. Н. Морыганов
- П. А. Колпаков
- А. А. Яковлев (1949—1954)
- Б. Г, Меньшов (1954—1958)
- Ф. П. Богданов (1958—1964)
- В. П. Ковриго (1964—1988)
- В. В. Фокин (1988—2001)
- А. И. Любимов (2001—2020)
- А. А. Брацихин, врио ректора с 2020 года[22].
Факультеттары (ойошторолоу датаһы)
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Агрономический (1954);
- Зооинженерный (1931);
- Энергетики и электрификации;
- Агроинженерный;
- Экономический;
- Лесохозяйственный;
- Ветеринарной медицины;
- Заочный;
- Подготовительный;
- Переподготовки;
- Военная кафедра при ФГОУ ВПО Ижевская ГСХА (1931), обучение прекращено.
Шулай уҡ ҡарағыҙ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 Iževskaja gosudarstvennaja sel‘skochozjajstvennaja akademija // Чешская национальная авторитетная база данных
- ↑ (unspecified title) — 2017-05-22 — 2017. — doi:10.6084/M9.FIGSHARE.5032286
- ↑ Единый Государственный Реестр Юридических Лиц, ЕГРЮЛ
- ↑ Животноводство в БСЭ.
- ↑ Сайт А. Яковлева, Ходатайство ячейки РКП(б) Московского зоотехнического института в Наркомпрос об откомандировании М. М. Щепкина в распоряжение Института.
- ↑ Вся Москва — 1923 год, стр. 241.
- ↑ Справочник Вся Москва на 1929 год.
- ↑ Вся Москва — 1929 год.
- ↑ 9,0 9,1 К 90 летию кафедры коневодства Московской ветеринарной академии. Дата обращения: 5 март 2013. 2015 йыл 22 декабрь архивланған.
- ↑ Постановлением ЦИК и СНК СССР № 40/237 «О реорганизации вузов, техникумов и рабфаков», от 23 июля 1930 года.
- ↑ История зооинженерного факультета. 2017 йыл 1 май архивланған.
- ↑ История кафедры зоологии Нижегородского государственного университета, 1918—1921 гг..
- ↑ Владимир Оскарович Витт 2014 йыл 11 апрель архивланған.
- ↑ Источник: Ижевский сельскохозяйственный институт., Ижевск, Издательство «Удмуртия», 1974 год, 124 страницы с иллюстрациями;
- ↑ «Коневодство и конный спорт»
- ↑ В. П. Шамборант 2016 йыл 4 март архивланған.
- ↑ Кремлёвская школа верховой езды. Дата обращения: 29 июнь 2011. Архивировано из оригинала 13 июль 2011 года. 2011 йыл 13 июль архивланған.
- ↑ Сайт одиневс. ру, Валера Шабля, «Владимир Витт — конная легенда нашего времени».
- ↑ Краткий справочник по фондам ГУ «ГАСПД УР»
- ↑ Масленникова М. В российском рейтинге фигурирует только один ижевский вуз : [на 19 — 20 месте Ижев. с.-х. акад.] // АиФ Удмуртии. — 2003. — 5 июня. — С. 9.
- ↑ Итоги мониторинга деятельности федеральных образовательных учреждений высшего профессионального образования, Министерство образования и науки Российской Федерации, 2012 год. 2021 йыл 1 ноябрь архивланған.
- ↑ В Ижевской ГСХА назначен новый врио ректора. izhgsha.ru. Дата обращения: 30 ноябрь 2020. 2021 йыл 24 июнь архивланған.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Постановлением ЦИК и СНК СССР № 40/237 «О реорганизации вузов, техникумов и рабфаков», от 23 июля 1930 года;
- Постановление ЦИК и СНК СССР от 22.11.1934 об утверждении: Положения о НКО СССР и Положения о Военном совете при НКО СССР;
- Ижевский сельскохозяйственный институт., Ижевск, Издательство «Удмуртия», 1974 год, 124 страницы с иллюстрациями;
- Удмуртская Республика: Энциклопедия., Ижевск, Издательство «Удмуртия», 2000 год, 800 страниц с иллюстрациями, стр. 357;
- Удмуртская республика: Энциклопедия / гл. ред. В. В. Туганаев. — 2-е изд., испр. и доп. — Ижевск : Удмуртия, 2008. — 767 с. — 2200 экз. — ISBN 978-5-7659-0486-2.
- Масленникова М. В российском рейтинге фигурирует только один ижевский вуз : [на 19-20 месте Ижев. с.-х. акад.] / М. Масленникова // АИФ Удмуртии. — 2003. — 5 июня. — С. 9.;
- И. Ш. Фатыхов, Международные связи академии / И. Ш. Фатыхов, С. Е. Ценева // Вестник Ижевской государственной сельскохозяйственной академии. — 2005. — № 1. — С. 3 : табл.;
- Федеральное государственное образовательное учреждение высшего профессионального образования Ижевская государственная сельскохозяйственная академия. Факультет повышения квалификации и переподготовки. 25 лет. — Ижевск, 2006. — 11 с. : ил.;
- Музейная деятельность Ижевской государственной сельскохозяйственной академии: история и современное состояние // Вестник Ижевской государственной сельскохозяйственной академии., 2007 год, № 2, стр. 68-74;