Йылантамыр

Йылан тамыр
Йылантамыр сәскәлеге
Фәнни классификация
Батшалыҡ: Үҫемлектәр Бүлексә: Ябыҡ орлоҡлолар Класс: Ике өлөшлөләр Тәртип: Ҡәнәфер сәскәлеләр Ғаилә: Ҡарабойҙай һымаҡтар Суб-ғаилә: Polygonoideae Ырыу: Йылантамыр Төр: Йылантамыр
Латинса исеме
Bistorta officinalis
ITIS 20850 NCBI 125587

Йылантамыр Йосимет милли паркында, АҠШ

.

Йылантамыр, йылан тамыры (рус. Горе́ц змеиный, лат. Polýgonum bistorta— ҡарабойҙай һымаҡтар ғаиләһенән күп йыллыҡ үлән үҫемлек, бейеклеге 1-1,5 м тирәһе. Июнь-июль айҙарында алһыу сәскә ата, орлоғо июль-август баштарында өлгөрә.

Таралыуы

Төньяҡ ярымшарҙың уртаса климатында таралған. Йылан тамыры дымлы урындарҙа, һаҙлыҡлы ерҙә, урман ситтәрендә үҫә. Республикабыҙҙа киң таралған. Белорет, Бөрйән, Ишембай, Ҡариҙел, ДЫыуан райондарында бик йыш осрай.

Файҙаһы

Халыҡ медицинаһында үләндең тамырһабағы ҡулланыла. Үләндә С витамины, каротин, ҡамаштырыу матдәһе, минераль тоҙҙар һ.б. биологик актив матдәләр бар. Тамырһабаҡты сентябрь-октябрь айҙарында ҡаҙып алалар. Һалҡын һыуҙа йыуып, күләгәле һәм ҡоро урында киптерәләр. Эре тамырһабаҡтар киптерер алдынан буйға ярыла. Дөрөҫ әҙерләгәндә һәм һаҡлағанда кипкән тамырһабаҡ ике йылға тиклем үҙ шифаһын юғалтмай.

Йылантамыр ҡайнатмаһын үт ҡыуығы шешкәндә, ашҡаҙан-эсәк ауырыуы булғанда, эс киткәндә ҡулланырға кәңәш ителә.

Ҡайнатманы әҙерләү

1 аш ҡалағы киптереп ваҡланған тамырһабаҡты 1 стакан һыуға һалып, 15-20 минут талғын утта ҡайнатыалар. Ярты сәғәт самаһы ҡалын япма менән томалап тотола.Ҡайнатманы көнөнә өс тапҡыр, ашар алдынан, 1аш ҡалағы эсергә.

Ауыҙ эсе боҙолғанда, теш иҡаҙнаһы ҡанағанда был ҡайнатма менән ауыҙҙы сайҡау файҙалы. Ҡатын-ҡыҙҙарға хас ҡайһы бер ауырыуҙарҙан йылан тамыры ҡайнатмаһы ҡулланыла. Тәндә экзема кеүек аллергик ауырыу барлыҡҡа килгәндә был төнәтмәне ҡушып ванна яһарға мөмкин

Тасуирлама

О. В. Томе, «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885 китабынан ботаник иллюстрация

Шулай уҡ ҡара

• Дарыу үҫемлектәре

Әҙәбиәт

• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 452. Polygonum bistorta L. (Bistorta major S.F.Gray) — Горец змеиный, или Раковые шейки //Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 50. — ISBN 9-87317-128-9.
• Ғүмәров В. З. Тыуған яҡтың шифалы үҫемлектәре. —Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1996. − 160 б. — ISBN 5-295-01499-1