Киңдәлә (Ырымбур өлкәһе)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Киңдәлә
Дәүләт  Рәсәй
Административ үҙәге Киңдәлә ауыл советы[1]
Административ-территориаль берәмек Киңдәлә ауыл советы[1]
Почта индексы 461194
Карта

Киңдәлә (рус. Кинделя) — Рәсәй Федерацияһы, Ырымбур өлкәһе Ташлы районы Киңдәлә ауыл Советына ҡараған ауыл.

Географияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауыл Киңдәлә йылғаһының уң яҡ ярында район үҙәге Ташлы ауылынан яҡынса 23 километр көньяҡ-көнсығышта, ә Ырымбурҙан 150 км алыҫлыҡта көнбайыштараҡ урынлашҡан.

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауылға 1748 йылда Илек ҡаласығы казактары тарафынан форпост булараҡ нигеҙ һалынған. 1887 йылға бында йәшәүселәр 2082 кеше тәшкил иткән. Совет заманында «Ҡыҙыл армия» колхозы һәм Карл Маркс исемендәге колхоз эшләгән[2].

Этимологияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауылдың атамаһы Киңдәлә йылғаһынан алып ҡушылған. Гидронимдың килеп сығышы буйынса фекерҙәр төрлөсә, хатта мордва теленән дә эҙләп ҡараусылар бар. Мәгәр йылға тарихи Башҡортостан ерҙәрендә аға, шуға күрә гидронимдың килеп сығышын иң әүәл башҡорт теленән эҙләргә кәрәктер. Мордвалар ул ерҙәргә килеп ултырғанға тиклемге яҙмаларҙа урыҫ телендә Кинзель атамаһы осрай. Ырымбур топонимдар белгесе Б. А. Моисеев бер нисә фараз буйынса ентекле тикшеренеүҙәр үткәргәндән һуң «Местные названия Оренбургской области. Историкотопонимические очерки» тигән китабында атама төрки телдән ингән, "киң" һәм "дала" һүҙҙәренән килеп сыҡҡан тип һанай. Иң элекке архив материалдарында Киндала варианты яҙып алынғанын белдерә[3]. [4].

Башҡорт телендә сингармонизм нигеҙендә тәүге ижектәге йомшаҡ «И» һуҙынҡыһы икенсе ижекте лә нәҙек һуҙынҡыларға әүерелдергән, шуға күрә аңлатма ышандырырлыҡ.

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Халыҡ иҫәбе
2010[5]2012[6]2013[7]2014[8]2015[9]
1483↘1463→1463↘1442↘1400

Милли составы (2002 йыл): урыҫтар — 84 %[10].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ 1,0 1,1 ОКТМО (урыҫ)
  2. ↑ История. 2020 йыл 16 октябрь архивланған.
  3. ↑ Моисеев, Б. А. Местные названия Оренбургской области. Историкотопонимические очерки / Мин-во образования и науки РФ, ФГБОУ ВПО «Оренбург. гос. пед.ун-т». — Оренбург : Изд-во ОГПУ, 2013. — 380 с. ISBN 978-5-85859-528-1
  4. ↑ Мы предлагаем такое объяснение названия реки Кинделя: оно тюркское, в основе его лежит корень кин(башҡ. киң). Этот тюркский корень в переводе на русский язык означает «широкий». Вторая часть названия первоначально звучала как дала́ — «степь». Сначала Киндала́, затем после фонетических изменений стало Кинделя́ — это река «Широкая степь», то есть река, протекающая по широкой, обширной, необозримой степи. Ранний вариант названия реки Киндала (с гласным [а] после [д]) отмечен в архивных материалах, он входит и в производные образования. Моисеев, Б. А. Местные названия Оренбургской области. Историкотопонимические очерки / Мин-во образования и науки РФ, ФГБОУ ВПО «Оренбург. гос. пед.ун-т». — Оренбург : Изд-во ОГПУ, 2013. — 380 с. ISBN 978-5-85859-528-1
  5. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Оренбургской области. Дата обращения: 5 июнь 2014. Архивировано 5 июнь 2014 года.
  6. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 31 май 2014 года.
  7. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 16 ноябрь 2013 года.
  8. ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 2 август 2014 года.
  9. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 6 август 2015 года.
  10. ↑ Коряков Ю.Б. База данных "Этно-языковой состав населённых пунктов России".
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Киңдәлә_(Ырымбур_өлкәһе)&oldid=1183876» битенән алынған