Константин межалау институты

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Константин межалау институты
Нигеҙләү датаһы 1779
Рәсем
Рәсми атамаһы Константиновская межевая школа, Константиновское межевое училище, Константиновский межевой институт һәм Московский межевой институт
Кем хөрмәтенә аталған Константин Павлович[d]
Дәүләт  Рәсәй империяһы
Алмаштырылған Мәскәү дәүләт геодезия һәм картография университеты һәм Ер төҙөлөшө буйынса дәүләт университеты[d]
Ғәмәлдән сыҡҡан дата 1930
Ойошма хеҙмәткәрҙәре категорияһы Категория:Преподаватели Константиновского межевого института[d]
Карта
 Константин межалау институты Викимилектә

Императорҙың Константин межалау институты — рус. Константиновский межевой институт — Мәскәүҙәге юғары уҡыу йорто,1779 йылдан алып 1930 йылға тиклем эшләгән. Кенәз А. Б. Куракиндың Старая Басманная урамы, 21 / 4 һанлы элекке һарайында урынлашҡан булған; 1873 йылдан алып Демидовтар усадьбаһына, Горохов тыҡрығындағы 4-се йортҡа күсерелгән.

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Институттан алда 1779 йылдың 14 (25) майында Межалау канцелярияһы ҡарамағындағы Константин ер үлсәү мәктәбе була. Атама Екатерина II батшабикәнең шул йылда тыуған ейәне Константин хөрмәтенә бирелә. 1776 йылда уҡыу йорто закон сығарыу актында раҫланған.

1819 йылдан — Константиновка ер үлсәү училищеһы; 1835 йылдың 10 майында император Николай I ҡарары буйынса Рәсәйҙең тәүге шундай юғары уҡыу йорто — Константин межалау институты тип үҙгәртелә. Ошо көндән уҡыу йорто ҡаҙна ҡарамағына күсерелә. Штат буйынса 200 тәрбиәләнеүсе була, шул иҫәптән дәүләт иҫәбенә — 150 кеше һәм үҙ иҫәбенә — 50 кеше уҡый, шулай уҡ директор, инспектор, 8 надзиратель, 15 уҡытыусы, эконом, хат ташыусы була. Уҡытыу дауамлылығы 4 йыл тәшкил итә.

Демидов йортондағы институт музейы, 1904 йыл
Басманная урамындағы бина.
Төбәк әһәмиәтендәге мәҙәни мираҫ объекты.

1836 йылда Куракиндарҙың элекке усадьбаһы бинаһы архитектор Е. Д. Тюриндың проекты буйынса институтты урынлаштырыу өсөн үҙгәртеп ҡорола. Константин институтының беренсе директоры Аксаков Сергей Тимофеевич була, уның саҡырыуы буйынса 1838 йылда рус теле фәнен бында, ни бары бер нисә ай ғына, В. Г. Белинский уҡыта[1]1842 йылдан бирле уның попечителе Н.Муравьёв ҙур өлөш индерә; институтта геодезия инструменттары кабинеты («музеум»), литография, аптека ойошторола; 1844 йылда Муравьёв тарафынан Константин межалау институтының яңы уставы раҫлана. Яңы устав буйынса институтта алты йыл уҡытылған, бер нисә яңы уҡыу дисциплиналары (архитектура, минералогия һәм башҡалар) индерелгән. 1840-сы йылдарҙа Межалау институты ҡарамағында обсерваторияға нигеҙ һалынған.

1849 йылда Николай I осраҡлы рәүештә килеп киткәндә" тәрбиәләнеүселәрҙә, фронт әҙерлеге алмайынса, хәрби ыҫпайлыҡ юҡлығын асыҡлаған ". Батша указы менән институт һәм бөтә инженер һөнәре хәрбиләштерелгән Межалау инженерҙары корпусы (Межалау корпусы) итеп үҙгәртелә; М. Н. Муравьёв генерал-лейтенант булып китә[2]. 1861 йылдың реформаһынан һуң профессиональ корпустарҙың айырым хәрби статусы юҡҡа сыға, һәм 1867 йылда бөтә корпустар ҙа бөтөрөлә, был корпус яңынан ябай уҡыу йорто ғына булып ҡала.

1836—1878 йылдарҙа Константин межалау институты — 1172, 1879—1897 йылдарҙа 455 кешене хеҙмәткә әҙерләп сығарған.

Николай II Указы тарафынан 1916 йылдың 15 ноябрендә Император Константин межалау институты исеме раҫланған. 1917 йылдың август айында институт беренсе тапҡыр кафедраларға бүленә: геодезия бүлексәһендә — 7, ер бүлексәһендә — 9 кафедра барлыҡҡа килә.

1918 йылдан алып «РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы комитетының межалау институты» тип атала башлай һәм РСФСР Наркомпросының Баш профессиональ-техник белем биреү комитеты ҡарамағында була. Ректорҙар Главпрофобр тарафынан тәғәйенләнә.

Революциянан һуң институт студенттары араһында ҡатын-ҡыҙ күренә башлай[3].

1930 йылдың 2 февралендәге РСФСР-ҙың Халыҡ Комиссарҙары Советы ҡарарына ярашлы, Межалау институты СССР Наркомзем ҡарамағына тапшырылған һәм ике юғары уҡыу йортона бүленгән: Мәскәү геодезия институты (хәҙер — Мәскәү дәүләт геодезия һәм картография университеты ер төҙөлөшө бүлексәһенән Мәскә үер төҙөлөшө институты (хәҙер Дәүләт ер төҙөлөшө буйынса университет) булдырылған.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ Электронное научное издание «В. Г. Белинский»
  2. ↑ Л. Е. Шепелев. Чиновный мир России — СПБ., Искусство, 1999. — С. 164—166. — ISBN 5-210-01518-1. Шепелев цитирует воспоминания А. И. Дельвига.
  3. ↑ Волков С. Н., Варламов А. А., Неумывакин Ю. К. и др. От землемерной школы до университета. Очерки истории Государственного университета по землеустройству за 1779—2004 годы. — М.: Колос-С, 2004. — 550 с.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Двухсотлетие Московского института инженеров геодезии, аэрофотосъемки и картографии 1779—1979 / Под ред. проф. В. Д. Большакова. — М.: Московский институт инженеров геодезии, аэрофотосъемки и картографии (МИИГАиК), 1979.
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Константин_межалау_институты&oldid=996674» битенән алынған