Парса Фәррухру

Парса Фәррухру
	Парса Фәррухру
Зат	ҡатын-ҡыҙ
Гражданлыҡ	Иран
Тыуған көнө	22 март 1922
Тыуған урыны	Кум[d], Иран
Вафат булған көнө	8 май 1980 (58 йәш)
Вафат булған урыны	Тәһран, Иран
Үлем сәбәбе	пуля (снаряд ярсығы) яраһы[d]
Ерләнгән урыны	Бехеште-Захра[d]
Һөнәр төрө	сәйәсмән, табип
Биләгән вазифаһы	депутат Исламского консультативного совета[d] һәм министр образования[d]
Уҡыу йорто	Тәһран университеты
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Растахиз[d]
	Парса Фәррухру Викимилектә

Фаррухру Парса (перс. فرخ‌رو پارسا‎; 21 март 1922, Ҡом — 8 май 1980, Тәһран) — Иран сәйәси эшмәкәре, табип, педагог, 1968—1971 йылдарҙа мәғариф министры һәм Ирандың беренсе ҡатын-ҡыҙ министры.

Парса һәм башҡа феминистарҙың әүҙемлеге һөҙөмтәһендә илдә айырылышыу процедураһы көйләнә һәм 18 йәшкәсә никах йәшен күтәрелә «Ғаиләне яҡлау тураһында» закон ғәмәлгә инә. Фәррухру артынан күп кенә ҡатындар вазифалы эшкә баҫа. Революциянан һуң ун өс йәшкә тиклем никах йәше кире төшә, ә ҡыҙҙар өсөн енәйәт яуаплылығы йәше — туғыҙға (ир бала өсөн ул ун дүрт йәш булып ҡала)^[1]

Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Фаррухру Парса 1922 йылда Кум ҡалаһында тыуған. Уның әсәһе, Фахре-Афаг Парса, Ирандың беренсе ҡатын-ҡыҙҙар журналы «Джахан-е зен» (Ҡатын-ҡыҙҙар донъяһы) мөхәррире һәм ҡатын-ҡыҙҙарҙың белем алыу хоҡуғы өсөн көрәшсе була^[2]. Ошо сәбәптән ул 1921 йылда ире Фәррухдин Парса менән бергә Әхмәт Ҡәүем хөкүмәт тарафынан Кум ҡалаһына һөргөнгә ебәрелә. Бер аҙҙан яңы премьер-министр Хәсән Мостоуфи ғаиләгә Тәһранға кире ҡайтырға рөхсәт итә.

Фаррухру Парса медицина белеме ала, шунан һуң Фаррухру Жанна дарк исемендәге мәктәптә биология уҡытыусыһы булып эшкә урынлаша, унда ул буласаҡ Иран императрицаһын Фарах Дибены (Пәхләүи, Фәрәх) уҡыта^[2]^[3]

1963 йылда Парса Иран парламентына һайлана һәм бер үк ваҡытта тиерлек Мөхәммәт Риза Пәхләүи исеменә Иран ҡатын-ҡыҙҙарына тауыш биреү хоҡуғын биреүҙе һорап петициялар яҙа башлай. Бөтә халыҡ конституцион референдумынан һуң шул уҡ йылда эшләнә^[2]1965 йылда ул Ирандың мәғариф министры урынбаҫары, ә 1968 йылда — министры булып китә. Мәғариф министры вазифаһында ҡыҙҙарға һәм ярлы ғаиләләрҙәге малайҙарға белем биреү мөмкинлеге биреп, илдә мәктәптәр һәм университеттар төҙөү мөмкинлеген алды. Рухи мәктәптәр өсөн парса министрлығын да субсидиялаған.

Ирандың тәүге ҡатын-ҡыҙ табиптарының береһе, илдәге беренсе һәм һуңғы ҡатын-ҡыҙ министр, Парса Ислам революцияһынан һуң, 8 май 1980 йылда атып үлтерелә. Яҙмыш иронияһы буйынса, Иран революцияһының әүҙем эшмәкәрҙәре Мөхәммәт Бәхешти, Мөхәммәт-Жәүәд Бахонар һәм Мөхәммәт-Али Реджайи Парса асҡан Иран университеттарында белем ала һәм уның ведомствоһы иҫәбенә уҡый. Тап уның рөхсәте менән министрлыҡ Гамбургта һәм Бахонаромда Бәхешти Ислам мәктәбен һәм Тәһранда бер нисә дини мәктәп асыуға аҡса бүлә^[4].

Баларына һуңғы хатында былай тип яҙа^[1]:

Мин табип, шуға үлемдән ҡурҡмайым. Үлем — бер мәл генә һәм башҡа бер нәмә лә түгел. Көсләп пәрәнжә менән ҡапланған килеш оялып йәшәүгә ҡарағанда, асыҡ ҡулдар менән үлем менән осрашырға теләр инем. Ярты быуатлыҡ ир-егеттәр менән ҡатын-ҡыҙҙар араһында тигеҙлек өсөн көрәшкәнемә тәүбә итеүемде көткәндәргә буйһонмаясаҡмын. Япма кейеп, үткәндәргә кире ҡайтырға әҙер түгелмен.