Поляк теленең Познань диалекты
Поляк теленең По́знань диалекты (пол. gwara poznańska [języka polskiego]) — Познань ҡалаһында һәм Познань воеводалығында һөйләшкән поляк теленең варианты. Был диалектында ҡулланылған герман теленең алынған һүҙҙәре буйынса ул силез теленә яҡын. Познань диалектына иң яҡын поляк диалекты — Краков диалекты.
Диалект үҙенсәлектәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]XX быуаттың башында Познань диалектының кодификациялаштырылған нормаһының фонетик үҙенсәлектәре (әҙәби поляк варианты ла күрһәтелгән):
- Һүҙенең һуңғы һуҙынҡы өндөң икеләштереү
| Познань полякса | Әҙәби полякса | Башҡортса | |
| do widzeniaa | do widzenia | "һау бул(ығыҙ)" |
- Әҙәби a pochylone өнө урынында o тип әйтелә
| Познань полякса | Әҙәби полякса | Башҡортса | |
| kolejorz | kolejarz | "тимер юлы эшсеһе" |
- o урынына ó/u [u] тип әйтелә
| Познань полякса | Әҙәби полякса | Башҡортса | |
| cóś | coś | "бер нимә" | |
| doktór | doktor | "табип, доктор" |
- o һәм ó урынына ło, łe, ły әйтеләүе мөмкин
| Познань полякса | Әҙәби полякса | Башҡортса | |
| łoko | oko | "күҙ" | |
| łyn | on | "ул" | |
| młost | most | "мост" | |
| płet stołym | pod stołem | "" |
- Фраза миҫалы: Łodejdź łobuzie łod łokna, bo cię łobleje bez łeb łodom łod łogórków (пол. Odejdź łobuzie od okna bo ci obleję głowę wodą od ogórków)
- ło, łó урынына ły тип әйтелә: łyszko, пол. łóżko
- e урынына y тип әйтелә młyko, пол. mleko "һөт"; chlyb, пол. chleb "икмәк"
Познань поляксанан әҙәби поляксаға тәржемәле "һөйләшеү китабы"
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү] | Был мәҡәләгә түбәндәгеләр етешмәй. Ошоларҙы төҙәтеп йә өҫтәп, һеҙ уны яҡшырта алаһығыҙ?: |
.jpg)
- A czemu? - Dlaczego?
- Ady idź - Co ty opowiadasz, daj spokój, to niemożliwe !
- A po czemu to? - Ile to kosztuje?
- Ależ bez niczego! - Oczywiście! Rozumie się!
- Biegać na łyżwach - jeździć na łyżwach
- Być nie do żdżarcia - być rewelacyjnym, nie do podrobienia
- Co ja za to mogę? - Co ja jestem temu winien?
- Co jest tej? - Co się dzieje?
- Co to kosztuje? - Ile to kosztuje? (kalka z języka niemieckiego, Was kostet das?)
- Dość to przyńdzie? - Ile to będzie kosztowało?
- Dalij, dalij! - Szybciej, żwawo!
- Elegant z Mosiny - odpowiednik "wystrojony jak cieć na Boże Ciało"
- Idź w kieretyny - odczep się (kieretyny-krzaki, inaczej - idź na drzewo)
- Iść komuś na nerwy - denerwować kogoś, drażnić
- Junek z Buku - młody mężczyzna wystrojony wg mody prowincjonalnej
- Kusić po nocach - zajmować się czymś w nocy, robić coś niepotrzebnego zamiast spać
- Klapsztula - złożona kromka chleba
- Lelać się - zachowywać się dziecinnie
- Pierdoła z Gądek - plotkarz, roznosiciel wiadomości prowincjonalnych, przestarzałych i nieciekawych
- Gdzie ja wszędzie nie byłem! - Gdzie ja nie byłem!
- Kapelusz dobrze siedzi - Kapelusz ma dobry rozmiar, dobrze się trzyma
- Mieć fifa, mieć dryg - posiadać do czegoś zdolności, talent
- Mieć fefry - bać się
- Mieć rachę na kogoś - długo i mocno złościć się, gniewać na kogoś, pragnąć zemsty (por. niem. Rache f- zemsta)
- Nie przychodź mi tak głupio! - nie docinaj mi!
- Nu dalij! - szybciej! rusz się!
- Ile to uczyni? - Ile to będzie kosztowało?
- Jaki on jest stary? - Ile on ma lat?
- Jak ty do tego przyjdziesz? - Jak ty to zrobisz?
- Ja na to nie wychodzę! - Ja do tego nie dążę!
- Juchta nie śpi - Złodziej jest wśród nas/Złodziej jest czujny
- juchcić - kraść
- ćmiki - papierosy
- Mam ból zęba - Ząb mnie boli
- Mam głód - Jestem głodny
- Mieć ambę - mieć głupie pomysły, być zwariowanym
- Mieć za sobą lanię - Skończyć szkołę
- Musieć się uśmiać - Uśmiać się
- Musieć z kimś wiele wystać - Musieć przez kogoś wiele znieść
- Nie wiedziałem sobie rady - Czułem się nieswojo, ponuro
- Nie idzie - Nie da się (od niem. Es geht nicht)
- Obłożyć skibkę - na kromkę chleba (kromka=skibka) położyć obkład (czasem obłożenie) czyli plaster wędliny lub sera
- Okno wygląda na ulicę - Okno jest od strony ulicy
- Ona przychodzi mi taka znajoma - Ona wydaje mi się taka znajoma
- Ona ci nic nie życzy - Ona ci źle życzy
- Ona nie jest dziś do mówienia - Nie można z nią dziś rozmawiać
- Ona stoi dobrze - Powodzi się jej dobrze
- Ona została stać - Ona stanęła
- Opowiadać pierdoły - mówić głupstwa
- Przepowiadać lekcję - powtarzać lekcję
- Raz po raz - od czasu do czasu
- Sprawić sobie śrubę - Upić się
- Spuścić się na kogoś - Polegać na kimś
- Stoi mi do dyspozycji - Mam to do dyspozycji, mogę tym zarządzać
- Stroić muki - dąsać się
- Szneka z glancem - drożdżówka z lukrem
- Szportka - wózek dziecięcy / spacerówka
- To przyjdzie tu - To będzie tu
- Tytka na bejmy - Papierowa torebka na pieniądze
- Coś wyszło - Coś skończyło się, uległo zniszczeniu
- Trzymać sobie kogoś ciepło - Żyć z kimś w przyjaznych stosunkach
- Tu dostaniesz kupić - Tu kupisz
- Ty za to nie możesz - Nie jesteś temu winien
- W gazecie stoi napisane - W gazecie jest napisane
- Widzi mi się - Podoba mi się
- Wuchta wiary - Sporo ludzi
- Wygląda za niczym - Wygląda na coś bezwartościowego
- Wystrojony jak do ośpic - ubrany z większą elegancją niż otoczenie (ośpice - blizna po szczepieniu ospy)
- Zrobić łóżko - Pościelić łóżko
- Zostać siedzieć w klasie - Siedzieć w klasie, repetować, powtarzać
- Zmudzić czas - Zmarnować czas
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Бында Поляк Викиһүҙлегенән Познань диалекты һүҙлеген ҡарай алаһығыҙ.
Был тел йәки тел белеме тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып 
Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.