Электра

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Фредерик Лейтон, Электра Агамемнон ҡәберендә, 1869

Электра (һ. б.-греч. Ἠλέκτρα) — боронғо грек мифологияһында[1] Агамемнон һәм Клитемнестра ҡыҙы.

Софокл буйынса[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Эгист Агамемнонды үлтергәндә Клитемнестра сабый Оресты ла һәләк итергә уйлай, ләкин Электра ҡустыһын ҡотҡарып ҡала һәм уны олатаһына тапшыра. Олатаһы малайҙы Крис (Фокидала) батшаһы Строфийға алып китә, Орест шунда Строфий улы Пилад менән бергә тәрбиәләнә. Электра атаһы йортонда ҡала, уға бик ауырға тура килә, үлтерелгән атаһын онота алмай һәр ваҡыт күҙ йәштәрен түгә, шуның менән енәйәт ҡылған ғаиләгә тыныс йәшәргә бирмәй. Клитемнестра Электраны Оресты ҡотҡарып алып ҡалғаны өсөн ғәфү итә алмай, сөнки Орестың атаһы өсөн үс аласағы көн кеүек асыҡ. Агамемнон үлтерелеүенә 8-се йыл киткәс, Микеныға Орест ҡайта. Дельфа аллаһы Аполлон уға атаһы өсөн үс алырға ҡушҡан. Көслө ихтыярлы Электра йомшаҡ холоҡло Оресты алла ҡушҡанды үтәргә этәрә. Орест тәүҙә Клитемнестраны, һуңынан Эгисты үлтерә.

Еврипид буйынса[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Электра бала сағында Кастор менән йәрәшелгән була [2]Еврипид буйынса, Эгисф Агамемнонды үлтергәндән һуң Электраны ябай кешегә кейәүгә бирә. Был никахтан тыуған балалар батша ҡанынан булмағас, тәхеткә ултырырға дәғүә итә алмаясаҡтар; ләкин Электраның ире уны ҡыҙ көйө ҡалдыра[3]. Атаһының үлтерелеүенә 8-се йыл киткәс, Микеныға Орест ҡайта һәм Электраның өйөнә килә. Апаһы менән нисек үс алыуҙарын һөйләшеп, Орест тәүҙә Эгисфты ҡорбан килтергән ваҡытында үлтерә. Оҙаҡ икеләнеүҙәрҙән һуң, үҙ әсәһен дә юҡ итә. Электра әсәһен алдап, үҙ йортона алып килгән була[4].

Артабанғы тормошо[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Электра Пиладҡа кейәүгә сыға[5]. Тарихсы Гелланик хәбәр итеүенсә, ул Пиладҡа 2 ул: Медонт һәм Строфийҙы тыуҙыра. Электраның ҡәбере Микенала[6].

Электра хөрмәтенә 1873 йылда табылған астероид (130) Электраға уның исеме бирелә. 

Сәнғәттә[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Орестея, Гермес һәм Электра. Вазалар яҙыусы Хоэфор эше
Электра " траурҙа. Тишбейн Старший, 1784, Немец тарихи музейы
  • Орестея (458 до н. э.), трилогия Эсхила
  • Электра (ранее 409 до н. э.), трагедия Софокла
  • Электра (после 413 до н. э.), трагедия Еврипида
  • Электра (1558), драма Петера Борнемисы (венг.)
  • Орест в Аргосе (1685), опера Джакомо Антонио Перти
  • Электра (1708), трагедия Проспера Жолио де Кребийона (Кребийон Старший)
  • Электра (1782), опера Андре Гретри
  • Электра (1787), опера Фридриха Хеффнера (нем.)
  • Электра (1901), драма Бенито Перес Гальдоса
  • Электра (1904), драма Гуго фон Гофмансталя
  • Электра (1909), опера Рихарда Штрауса, по либретто Гофмансталя
  • Траур — участь Электры (1931, фильм 1947), трилогия Юджина О’Нила
  • Электра (1937), драма Жана Жироду
  • Мухи (1943), драма Жана-Поля Сартра
  • Электра (1944), трагедия Герхарта Гауптмана
  • Электра, или Маски сброшены, драма Маргерит Юрсенар
  • Электра (1962), фильм Михалиса Какоянниса (в заглавной роли Ирен Папас)
  • Электра (1962), опера Микиса Теодоракиса
  • Траур — участь Электры (1967), опера Марвина Дэйвида Леви (англ.) по драме О’Нила
  • Любовь моя, Электра (1974), фильм Миклоша Янчо (в заглавной роли Мари Тёрёчик)
  • Электра (опубл. 1995), драма Данило Киша
  • Электричество (2005), пьеса американского драматурга Луиса Альфаро (англ.), модернизирующая сюжет
  • Опозоренная Электра (2005), пьеса чилийского драматурга Бенхамина Галемири

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Комплекс Электры

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. Мифтар донъя халыҡтары. М., 1991-92. 2. т. Т. 2. С. 660; Рар Хәбәр Итә: Ялған-Аполлон.
  2. Еврипид. Электра 312
  3. Еврипид. Электра 33-47
  4. Еврипид. Электра 1225
  5. Еврипид. Электра Ул 1249; Орест 1658
  6. Павсаний.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]