Энергетик эсемлек

Энергетик эсемлектәр — кешенең үҙәк нервы системаһын стимуллаштырыу һәләтен һәм/йәки седативҡа ҡаршы эффекттарҙы һыҙыҡ өҫтөнә алған эсемлектәр.

Составы

Эсемлектәрҙә тоник матдәләр, йышыраҡ кофеин бар (ҡайһы бер осраҡтарҙа кофеин урынына гуарана, сәй йәки мате экстракттары күрһәтелә, уларҙа кофеин, йәки башҡа исемдәр аҫтында кофеин өҫтәлә: матеин, теин, ғәмәлдә бөтәһе лә бер үк кофеин), һәм башҡа стимуляторҙар: теобромин һәм теофиллин (какаоа алкалоидтары), улар шулай уҡ кофеин гомологтары, шулай уҡ йыш ҡына еңел аш һеңдереү сығанағы булараҡ витаминдар — углеводтар (глюкоза, сукроуз), адаптогендар һ. б. Һуңғы ваҡытта таурин өҫтәлә. Европа аҙыҡ-түлек продукттары хәүефһеҙлеге идаралығы (EFSA) таурин һәм глюкуронолактон буйынса үҙенең фәнни һығымтаһын алкоголһеҙ тоник энергетик эсемлектәр ингредиенттары булараҡ баҫтырып сығара.^[1] EFSA һығымтаһында был ингредиенттарҙың энергетик эсемлектәрҙә булған миҡдарҙа кеше һаулығы өсөн хәүефһеҙ булыуын раҫлай.

Энергетик уртаса йәки ныҡ газлы эсемлек (унда бик күп күмер кислотаһы бар (H₂CO₃), сөнки был компоненттарҙы тиҙ үҙләштереүгә һәм бер яҡтан эффекттың тиҙ башланыуына булышлыҡ итә, ә икенсе яҡтан - продуктты хәүефһеҙ консервациялау өсөн ҡулланыла.^[2]

Ҡайһы бер эсемлектәр составы

Эсемлектең типик күләме — 0,25-0,449 литр, һирәк кенә 1 литр. Күпселек эсемлектәрҙә углеводтар, таурин, кофеин, гуарана, ниацин (B₃), пантотен кислотаһы (В₅), пиридоксин (В₆), фолий кислотаһы (В₉), асторбик кислотаһы (С) бар.

Эсемлектең тәьҫире

Энергетик эсемлектәрҙә кофеин миҡдары шул уҡ күләмдә бешерелгән ҡәһүәгә ҡарағанда аҙыраҡ. Йышыраҡ кофеин миҡдары 100 мл продуктҡа 30 мг тәшкил итә. Энергетик эсемлектәрҙә кофеин миҡдары 218,6 мг/л алып 321 мг/л тиклем тәшкил итә.^[3]^[4]^[5]

Стимулятор эффекттары

Рекламала етештереүселәр раҫлауынса, эсемлектәр, организмдың эске резервтарын дәртләндереп, эшкә һәләтлелекте арттыра. Мәҫәлән, глюкоза, башҡа углеводтар кеүек үк, ҡанға тиҙ һеңдерелә, окисланыу процестарына ҡушыла һәм энергияны (углеводтарҙы) мускулдарға, мейегә һәм башҡа мөһим ағзаларға тарата. Теләһә ниндәй стимуляторҙар кеүек үк, энергетик эсемлектәр организмдан энергияны күп алыуҙың ябай схемаһы буйынса эш итә, был нервы системаһының хәлһеҙләнеүенә, метаболик тайпылыштарға килтерә. Ҡайһы берҙә реклама кофеиндың саф формала булыуын һәм кофе һәм сәйҙәге кеүек уның тәьҫирен йомшартыусы башҡа матдәләр менән бәйле булмауын күрһәтә. Был әйтем нигеҙһеҙ.

Кире тәьҫире.

Күпселек энергетик эсемлектәрҙең бер порцияһы бер сынаяҡ кофеинға ҡарағанда ике тапҡырға кәмерәк кофеин дозаһы була.^[6] Энергетик эсемлектәрҙе йыш ҡулланғанда, шулай уҡ кофены йыш ҡулланғанда ла, өҫтәмә эффекттар барлыҡҡа килеүе ихтимал:^[7]^[8]

Баш ауыртыуҙары, мигрень.
Юғары борсолоу.
Йоҡоһоҙлоҡ, йоҡо режимының боҙолоуы.
Ҡанда шәкәр кимәленең күтәрелеүе.
Ҡан баҫымының күтәрелеүе.
Йөрәк-ҡан тамырҙары системаһы эшенең боҙолоуы
Кофеинға бәйлелектең барлыҡҡа килеүе.
Ҡоҫоу, диарея.
Эсемлектең ингредиенттарына аллергия.

Үҫмерҙәрҙең һәм балаларҙың энергетик эсемлектәрҙе ҡулланыуы йөрәк-ҡан тамырҙары һәм нервы системаһына зыян килтереүе мөмкин. Үҫмерҙәр өсөн энергетик эсемлектең рөхсәт ителгән максималь дозаһы тәүлегенә 250 мл тәшкил итә.^[9]

Мэриленд штаты университеты тикшеренеүҙәр үткәрә, уға ярашлы, энергетик эсемлектәрҙе даими ҡулланыу һәм йәштәр араһында наркотиктар ҡулланыу араһында бәйләнеш бар.^[10] Шулай уҡ даими рәүештә энергетик эсемлектәр ҡулланыу тештәрҙең эрозияһына һәм һимереү үҫешенә булышлыҡ итә ала.^[11]

Тәҡдимдәр

Етештереүселәр күрһәтеүенсә, «энергетиктар» гипертония, йөрәк-ҡан тамырҙары системаһы ауырыуҙары, артериаль гипертензия, глаукома, йоҡо боҙолоу, ярһыусанлыҡ һәм кофениға һиҙгерлек юғары булғанда ҡулланырға ярамай.

«Энергетиктар» балаларға, ауырлы һәм имеҙгән ҡатындарға, нервы тулҡынланыуы юғары булған, йоҡоһоҙлоҡ, йөрәк эшмәкәрлеге боҙолған, гипертония менән сирле кешеләргә эсергә кәңәш ителмәй^[5]

Иҫкәрмәләр

↑ European Food Safety Authority. The use of taurine and D-glucurono-gamma-lactone as constituents of the so-called “energy” drinks (билдәһеҙ). European Food Safety Authority (12 февраль 2009).
↑ Программа "Формула качества". Правда об энергетических напитках (билдәһеҙ). Телеканал "Москва-24" (10 сентябрь 2014).
↑ Группа экспертов Национального фонда защиты потребителей. Информация Национального фонда защиты потребителей по итогам реализации экспертно-аналитического проекта «Анализ рисков потребления кофеиносодержащих пищевых продуктов, представленных на потребительском рынке РФ» : Приложение 1. Концентрация кофеина в напитках и продуктах питания : [арх. 16.05.2018] // Портал органов власти Ярославской области. — Дата обращения: 16.05.2020.
↑ Калинин А.Я. «Анализ рисков потребления кофеинсодержащих пищевых продуктов» (рус.) // Пищевая промышленность : Научно-производственный журнал. — М.: ООО Издательство «Пищевая промышленность», 2014. — С. 21. — ISSN 0235-2486. Архивировано из первоисточника 16 май 2020.
↑ ^5,0 ^5,1 Caffeine in Foods, Health Canada. Caffeine in Food (билдәһеҙ) (16 февраль 2012).
↑ «Американский подросток умер от напитков с кофеином», Би-Би-Си, 17.05.2017
↑ Top 14 Energy Drink Dangers (билдәһеҙ). www.caffeineinformer.com. Дата обращения: 1 июнь 2018.
↑ Андрей Кристов. 13 научных фактов о вреде энергетиков. Отзывы учёных и врачей. 2017-10-25 (билдәһеҙ). Дата обращения: 23 июнь 2020.
↑ Fabian Sanchis-Gomar, Helios Pareja-Galeano, Gianfranco Cervellin, Giuseppe Lippi, Conrad P. Earnest Energy Drink Overconsumption in Adolescents: Implications for Arrhythmias and Other Cardiovascular Events (инг.) // Canadian Journal of Cardiology. — 2015-05. — В. 5. — Т. 31. — С. 572—575. — ISSN 0828-282X. — DOI:10.1016/j.cjca.2014.12.019
↑ Kelly Blake. UMD Researchers Discover Link Between Regular Energy Drink Use and Later Drug Use Among Young Adults (ингл.) (август 2017).
↑ Oliver Clapp, Maria Z. Morgan, Ruth M. Fairchild The top five selling UK energy drinks: implications for dental and general health (инг.) // British Dental Journal. — 2019-04. — В. 7. — Т. 226. — С. 493—497. — ISSN 1476-5373. — DOI:10.1038/s41415-019-0114-0

Һылтанмалар

Шалыгин Л.Д., Еганян Р.А. «Энергетические напитки — реальная опасность для здоровья детей, подростков, молодежи и взрослого населения. Часть 1. Состав энергетических напитков и влияние на организм их отдельных компонентов» (рус.) // Профилактическая медицина : Медицинский журнал^[en]. — М.: Издательство «Медиа Сфера», 2016. — В. 1. — № 19. — С. 56—63. — ISSN 2309-513X. — DOI:10.17116/profmed201619156-63 Архивировано из первоисточника 2 июнь 2018.
Шалыгин Л.Д., Еганян Р.А. «Энергетические напитки — реальная опасность для здоровья детей, подростков, молодежи и взрослого населения. Часть 2. Риски, связанные с потреблением алкогольсодержащих энергетических напитков. Рекомендации Всемирной организации здравоохранения. Законодательное регулирование в разных странах» (рус.) // Профилактическая медицина : Медицинский журнал^[en]. — М.: Издательство «Медиа Сфера», 2016. — В. 2. — № 19. — С. 51—57. — ISSN 2309-513X. — DOI:10.17116/profmed201619251-57 Архивировано из первоисточника 1 июнь 2018.
Дарья Токарева. Энергетические напитки — новые наркотики? 2009-09-21 (билдәһеҙ).
Ирина Голова Регионы сливают энергетики Российская газета (2014-09-22).

[1] European Food Safety Authority. The use of taurine and D-glucurono-gamma-lactone as constituents of the so-called “energy” drinks (билдәһеҙ). European Food Safety Authority (12 февраль 2009).

[2] Программа "Формула качества". Правда об энергетических напитках (билдәһеҙ). Телеканал "Москва-24" (10 сентябрь 2014).

[3] Группа экспертов Национального фонда защиты потребителей. Информация Национального фонда защиты потребителей по итогам реализации экспертно-аналитического проекта «Анализ рисков потребления кофеиносодержащих пищевых продуктов, представленных на потребительском рынке РФ» : Приложение 1. Концентрация кофеина в напитках и продуктах питания : [арх. 16.05.2018] // Портал органов власти Ярославской области. — Дата обращения: 16.05.2020.

[4] Калинин А.Я. «Анализ рисков потребления кофеинсодержащих пищевых продуктов» (рус.) // Пищевая промышленность : Научно-производственный журнал. — М.: ООО Издательство «Пищевая промышленность», 2014. — С. 21. — ISSN 0235-2486. Архивировано из первоисточника 16 май 2020.

[rian-5] 5,0 ^5,1 Caffeine in Foods, Health Canada. Caffeine in Food (билдәһеҙ) (16 февраль 2012).

[bbc_17_May_2017-6] «Американский подросток умер от напитков с кофеином», Би-Би-Си, 17.05.2017

[7] Top 14 Energy Drink Dangers (билдәһеҙ). www.caffeineinformer.com. Дата обращения: 1 июнь 2018.

[8] Андрей Кристов. 13 научных фактов о вреде энергетиков. Отзывы учёных и врачей. 2017-10-25 (билдәһеҙ). Дата обращения: 23 июнь 2020.

[9] Fabian Sanchis-Gomar, Helios Pareja-Galeano, Gianfranco Cervellin, Giuseppe Lippi, Conrad P. Earnest Energy Drink Overconsumption in Adolescents: Implications for Arrhythmias and Other Cardiovascular Events (инг.) // Canadian Journal of Cardiology. — 2015-05. — В. 5. — Т. 31. — С. 572—575. — ISSN 0828-282X. — DOI:10.1016/j.cjca.2014.12.019

[10] Kelly Blake. UMD Researchers Discover Link Between Regular Energy Drink Use and Later Drug Use Among Young Adults (ингл.) (август 2017).

[11] Oliver Clapp, Maria Z. Morgan, Ruth M. Fairchild The top five selling UK energy drinks: implications for dental and general health (инг.) // British Dental Journal. — 2019-04. — В. 7. — Т. 226. — С. 493—497. — ISSN 1476-5373. — DOI:10.1038/s41415-019-0114-0

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]