Ямбол
| Ямбол | |
| болг. Ямбол | |
| Байраҡ | Герб |
 |  |
 | |
| Рәсми атамаһы | Ямбол[1] һәм Yambol[1] |
|---|---|
| Дәүләт |
 Болгария |
| Административ үҙәге | Ямбол[d], Тунджа[d] һәм Ямболская область[d] |
| Административ-территориаль берәмек | Ямбол[d][1] |
| Сәғәт бүлкәте | UTC+2:00[d] һәм UTC+3:00[d] |
| Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан | Тунджа[d] |
| Халыҡ һаны |
69 553 кеше (15 июнь 2024)[2], 80 242 кеше (15 июнь 2024)[2] |
| Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 114 ± 1 метр |
| Туғандаш ҡала | Әдирнә, Ижевск[3], Тыргу-Жиу[d], Дублин, Вильжюиф[d], Серадз[d] һәм Бердянск[d] |
| Майҙан | 90,724 км² |
| Почта индексы | 8600 |
| Рәсми сайт | yambol.bg |
| Яуаплы | Проект:Болгария[d][1] |
| Урындағы телефон коды | 046 |
| Категория для почётных граждан субъекта | Категория:Почётные граждане Ямбола[d] |
| Бында ерләнгән кешеләр категорияһы | Q119508018? |
| Элементтың күренеше өсөн категория | Category:Views of Yambol[d] |
 | |
 Ямбол Викимилектә | |
Ямбол (болг. Ямбол) — Болгариялағы ҡала. Ямбол өлкәһенең административ үҙәге, Ямбол общинаһына инә.
Сәйәси хәле
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ямбол общинаһының кметы (мэры) — Георги Иванов Славов (ГЕРБ) һайлауҙар һөҙөмтәһе буйынса община менән идара итә.
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ҡала атамаһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ямболға 293 йылда рим императоры Диоклетиан нигеҙ һала, ул Diospolis (Διόςπόλις грекса «Зевс ҡалаһы») тип аталһа ла, император исемен дә сағылдыра. Исеме һуңыраҡ Diampolis (Διάμπόλις), Hiambouli (Ηιάμβόυλι, византия хроникаларында), Dinibouli (دنبلي; ғәрәп хроникаларында), Dbilin (Дбилин; болгар транскрипцияһы), Diamboli (Диамбоюлить) үҙгәрә, ахырҙа Ямбол булып китә.
Болгарҙар һәм славяндар урта быуаттарҙа Балҡанға күсеп килеү менән, ҡәлғәғә эйә булыу өсөн Болгар батшалығы һәм Көнсығыш Рим империяһы дәғүә итә. Шул ваҡыттан алып был мөһим болгар үҙәге була. Ғосман империяһы дәүерендә ҡаланы Yanbolu (Янболу) тип атайҙар.
Урта быуаттар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ямбол — Көнсығыш Болгарияла Тунджа йылғаһы буйындағы ҡала. Андрианополдән Балҡандарға артылыш аша юлда урынлашып, ҡала Византия һәм Болгария араһындағы һуғыштарҙа, шулай уҡ дала илбаҫарҙары менән бәрелештәрҙә мөһим роль уйнай. Ҡаланы 705 йылда Юстиниан II Болгарияға тапшыра, әммә уны VIII быуат уртаһында Константин V баҫып ала, һәм 812 йылда Крум тарафынан кире ҡағыла. Иоанн I Цимисхий 971 йылда ҡаланы яулап алғандан һуң, ул ике быуат дауамында византиялылар ҡулында ҡала. 1049 йылда византия хәрби етәксеһе Константин Арианит Ямбол янында бәшнәктәр тарафынан ҡыйратыла, ә 1093/4 йылдарҙа ҡала ҡыпсаҡтарға бирелә, улар уны ҡыҫҡа ваҡытҡа ғына тота. 1190 йылдар тирәһендә ҡала Икенсе Болгар батшалығы составына инә. XIII быуат аҙағында Ямбол бер нисә тапҡыр ҡулдан-ҡулға күсә; XIV быуат дауамында ул болгар сиге эсендә ҡала, хәйер, ул ваҡытта ике тапҡыр уны ҡыҫҡа ваҡытҡа византиялылар биләй. Яҙыуҙа 1356/7 йылдарҙа Иван Александр тарафынан сиктәрҙе билдәләү өсөн колонналар ҡоролоуы тураһында әйтелә. 1373 йылда Ямболды төрөк- ғосмандар яулап ала[4].
Хәҙерге ваҡыты
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1986 йылдың башына ҡарата Ямбол сәнәғәт үҙәге булып тора, иҡтисадының нигеҙен ауыл хужалығы машиналарын эшләү предприятиелары, кизе-мамыҡ, тәмәке, синтетик сүс һәм емеш-еләк консерваларын етештереү сәнәғәте тәшкил итә [5].
Халҡы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]2008 йылда ҡала халҡы 79 771 кеше тәшкил иткән.
|
Билдәле кешеләре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Аврамов Никола (1897—1945) — болгар рәссамы.
- Папазов Жорж (болг. Панайотов Георги (1894—1972) — болгар һәм француз рәссамы-сюрреалисы, яҙыусы, тормошоноң күп өлөшөн Францияла йәшәй.
- Шейтанов Георгий (1896—1925) — болгар революционеры, анархист-коммунист.
Галереяһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]-
Ямболда муниципалитет бинаһы -
Католик сиркәүе -
Ямболда «Изге Георгий» православие сиркәүе. 1737 йылда төҙөлгән. -
Ямболда «Изге Николай» сиркәүе. -
Ямболда безистен (ябыҡ баҙар). -
Ямболда «Ризалыҡ» китапханаһы, унда шулай уҡ «Невен Коканов» драма театры урынлашҡан. Авторы: Эмиль Манчев. -
Ямболда тарихи музей. -
Ямболда өлкә суды бинаһы -
Ямболда муниципалитет бинаһы -
«Диана» спорт залы, Ямбол. -
Тимер юл станцияһы, Ямбол.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 НСИ Националният регистър на населените места (болг.)
- ↑ 2,0 2,1 https://www.grao.bg/tna/t41nm-15-06-2024_2.txt
- ↑ https://www.izh.ru/i/info/16265.html
- ↑ В. н. Ямбол һәм Вторат Българск държава эпохатый Първа гюзелевый // Тарих ямбол борсаҡ була. София, 1976: 43-69
Ph Malingoudis. Mittelalterlichen Inschriften der Hämus kyrillischen Die-Halbinsel, I; Die Inschriften bulgarischen. Thessalonike, 1979: 84-86 - ↑ Ямбол // Совет энциклопедик һүҙлек. редколл., гл. ред. а. м. Прохоров. 4-изд. М., «советская энциклопедия», 1986. 1583 стр.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Ямболи // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Официален сайт на община Ямбол 2017 йыл 19 сентябрь архивланған.
- Областна администрация — Ямбол
- Исторически музей — Ямбол 2008 йыл 30 май архивланған.
- Положение на электронной карте Wikimapia