Ҡарабаш турғай

Ҡарабаш турғай
Фәнни классификация
арауыҡтағы ранг Домен:  Эукариоттар Батшалыҡ:  Хайуандар Суб-батшалыҡ:  Эуметазойҙар Тип/Бүлек:  Ике яҡлы - симметриялы Суб-тип:  Икенсел ауыҙлылар Тип:  Хордалылар Клад:  Баш һөйәклеләр Суб-тип:  Умыртҡалылар Инфратип:  Башһөйәклеләр Супер-класс:  Дүрт аяҡлылар Класс:  Ҡоштар Ярым класс:  Яңы аңҡаулылар Отряд:  Турғай һымаҡтар Ярым отряд:  Һайраусы турғайҙар Субғаилә:  Sylvioidea Ғаилә:  Ҡарабаш турғайҙар Ырыу:  Ҡарабаш турғайҙар Ырыу:  Ҡарабаш турғай
Халыҡ-ара фәнни исеме
Parus major Linnaeus, 1758
Бүлендек таксондар
См. текст
Ареал
Һаҡлау статусы
Ҙур хәүеф янамай IUCN 3.1 Least Concern : 181418
Викитөркөмдә Систематика Викиһаҡлағыста рәсемдәр ITIS   561864 NCBI   9157 EOL   1051974

Ҡарабаш турғай, ҡара башлы турғай, майсыл, майсыл турғай, майгис, майгүс (рус. Большая синица, лат. Parus major) — турғай һымаҡтар отрядендәге ҡош.

Ҡылыҡһырлама

Турғай ҙурлыҡ. Башы, түше һәм түшенән ҡорһағы аша ҡойроҡ аҫтына үткән һыҙыҡ ҡара. Сикәләре аҡ. Ҡанаттары һәм ҡойроғо һорғолт күк, арҡаһы йәшкелт һоро. Кәүҙәһенең аҫты ике яҡлап һары. Башҡа ҡарабаш турғайҙарҙан ҙурыраҡ булыуы менән айырыла.

Ҡарабаш турғай һайрауы

Parus major

Тауышы

Тауышы яңғырауыҡлы: «тин-тин-тиржжж». Күңелле һыҙғырып һайрай: «си-пи-си-пи-си-пи-ин-сә-ин-сә».

Йәшәү рәүеше

Төрлө урмандарҙа йәшәй. Ҡыш көнө торлаҡтарға яҡынлай. Бөжәктәр, уларҙың ҡурсаҡтары менән туҡлана. Йылы яҡҡа китмәй, бер урындан икенсе урынға күсеп йөрөй. Бик киң таралған. Ағас ҡыуыштарында оялай. Ҡыҙыл һипкелле 9—13 бөртөк аҡ йомортҡаһы була. Зарарлы бөжәктәрҙе ҡырып, файҙа килтерә.

Әҙәбиәт

• Э. Ф. Ишбирҙин. Башҡортостан ҡоштары китабы. Өфө,1986 йыл. ИБ № 3478 28.693.35 И 90
• Остапенко В. А. Птицы в вашем доме: Справочное пособие. — М.: Арнадия, 1996. — ISBN 5-88666-011-9