Һыу турғайы

Һыу турғайы
Фәнни классификация
арауыҡтағы ранг Домен:  Эукариоттар Батшалыҡ:  Хайуандар Суб-батшалыҡ:  Эуметазойҙар Тип/Бүлек:  Ике яҡлы - симметриялы Суб-тип:  Икенсел ауыҙлылар Тип:  Хордалылар Клада:  Баш һөйәклеләр Суб-тип:  Умыртҡалылар Инфратип:  Башһөйәклеләр Супер-класс:  Дүрт аяҡлылар Класс:  Ҡоштар Ярым класс:  Яңы аңҡаулылар Отряд:  Турғай һымаҡтар Ярым отряд:  Һайраусы турғайҙар Инфраотряд:  Passerida Юғары ғаилә:  Muscicapoidea Ғаилә:  Cinclidae Ырыу:  Оляпки Вид:  Һыу турғайы
Халыҡ-ара фәнни исеме
Cinclus cinclus (Linnaeus, 1758)
Төрҙәштәре
См. текст
Ареал
Һаҡлау статусы
Ҙур хәүеф янамай IUCN 3.1 Least Concern : 147141
Викитөркөмдә Систематика Викиһаҡлағыста рәсемдәр ITIS   559287 NCBI   127875 EOL   790179

Һыу турғайы, (урыҫ.обыкновенная оляпка, йәки белобрюхая оляпка) (лат. Cinclus cinclus) — турғайҙар отрядынан булған ҡош.

Ҡылыҡһырлама

Ҙурлығы сыйырсыҡтай.Ҡыҫҡа ҡойроҡло, тығыҙ ҡауырһынлы ҡош. Һырты һоро, ҡанаттары ҡара.Ҡорһағы һоро, түше аҡ. Башҡа ҡоштар менән бутарлыҡ түгел. Тауышы киҫкенгенә: «зирк-зирк» Яңғырауыҡлы сырҡылдап һайрай.

Тереклек итеүе

Шаршылары күп булған таҙа һалҡын һыулы йылғалар тирәһендә йәшәй. Ултыраҡ ҡош. Урыны менән киң генә таралған. Ояһын мүктән эшләй, һыу өҫтөндәге ботаҡтарға, тамырҙарға, өңөлгән яр йәки гөрләүектәр аҫтына ҡора.

Туҡланыуы

Ваҡ балыҡ, йотҡостар. селбәрәләр, һыу бөжәктәре менән туҡлана.

Үрсеүе

Инә ҡош 4-6 бөртөк аҡ йомортҡа һала. Ҡоштар аталы- иәле 15-17 көн баҫалар. 14-27 көндә ҡошсоҡтар ояларын ташлай.

Диалекттарҙа әйтелеше

аҡтүш турғай, сумғалаҡ, сумғалаҡ турғай.

Әҙәбиәт

• Э. Ф. Ишбирҙин. Башҡортостан ҡоштары. Өфө, 1986. — 104-се бит.
• В. К. Рябицев, А. В. Рябицев. Птицы Ямало-Ненецкого автономного округа: справочник-определитель. — Екатеринбург: Издательство Уральского университета, 2010. — 448 с. — ISBN 978-5-7996-0507-0.