Тәңкә ҡанатлылар

	Тәңкә ҡанатлылар
	; Махаон
Фәнни классификация
Домен:	Эукариоттар
Батшалыҡ:	Хайуандар
Суб-батшалыҡ:	Эуметазойҙар
Тип/Бүлек:	Ике яҡлы - симметриялы
Ярым бүлек:	Беренсел ауыҙлылар
Рангаһыҙ:	Ҡау һалыусылар
Тип:	Быуынтыҡ аяҡлылар
Ярым тип:	Трахеялылар
Юғары класс:	Алты аяҡлылар
Класс:	Бөжәктәр
Подкласс:	Асыҡ яңаҡ һөйәклеләр
Инфракласс:	Ҡанатлы бөжәктәр
Инфракласс:	[[Neoptera\|Яңы ҡанатлы бөжәктәр ru:Новокрылые насекомые]]
Суб отряд:	Әүермән бөжәктәр
Отряд:	Тәңкә ҡанатлылар
Халыҡ-ара фәнни исеме
	Lepidoptera Linnaeus, 1758
Подотряды
	Первичные зубатые моли (Zeugloptera); Бесхоботковые (Aglossata); Гетеробатмии (Heterobathmiina); Хоботковые (Glossata);
23,03	Неоген
65,5	Палеоген
199,6	Юра
251	Триас
359,2	Карбон
416	Девон
443,7	Силур
488,3	Ордовик
542	Кембрий
4570	Докембрий
ITIS	117232
NCBI	7088
EOL	747

Күбәләк бите бында йүнәтелә. Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Күбәләк (мәғәнәләр).

Тәңкә ҡанатлылар, йәки күбәләктәр, көйәләр (Lepidóptera Linnaeus, 1758 от бор. грек. λεπίς, эйәлек килеш λεπίδος — тәңкә һәм πτερόν — ҡанат) — бөжәктәр отряды, айырылып торған үҙенсәлектәренән — алғы һәм артҡы ҡанаттарында ҡуйы хитин «тәңкәләр»(яҫмаҡ төктәр)) булыуын билдәләргә мѳмкин. Күпселек төрҙәренә һура торған томшоҡтар хас. Ҡанаттарының рәүеше һәм ҙурлығы төрлөсә: 2 мм-ҙан^[1] 30 см-ға тиклем^[2].

Тулы әүерелеү осоронда ошондай стадиялар: күкәй, ҡарышлауыҡ, ҡурсаҡ һәм имаго. Ҡарышлауыҡ селәүсен һынлыраҡ, ҡорһағында ҡыҫҡа тәпәйҙәр, ҡаты башлы, ауыҙы кимереүгә яраҡлашҡан, ебәк сығара торған парлы биҙе була, уның бүлентеләре һауала ебәккә әүерелә^[3].

Тәңкә ҡанатлыларҙың һөлдәләре юр осоронан осрай, хәҙерге заманда бөжәктәр төрҙәре араһында иң киң таралғандар — отрядта 157 000 төрҙән артығыраҡ^[4]. Антарктиданан башҡа континенттарҙа осрай.

Энтомология тәңкә ҡанатлыларҙы өйрәнгән фән лепидоптерология тип атала.

Иҫкәрмәләр

↑ Каабак Л. Бабочки-чемпионы // Наука и жизнь : жукрнал. — Москва, 2002. — В. 1. — № 7.
↑ Каабак Л. Бабочки-чемпионы // Наука и жизнь : жукрнал. — Москва, 2002. — В. 1. — № 7.
↑ Герасимов А. М. Гусеницы. — 2-е. — Москва, Ленинград: Издательство академии наук, 1952. — Т. 1. — (Фауна СССР).
↑ Van Nieukerken, Erik J., Lauri Kaila, Ian J. Kitching, Niels P. Kristensen et all Order Lepidoptera Linnaeus, 1758. (англ.) // In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness. — Zootaxa. — Magnolia Press, 2011. — Т. 3148. — С. 212—221. — ISSN 1175-5326

Һылтанмалар

Бабочки Европы (билдәһеҙ). Архивировано 26 ноябрь 2012 года. (инг.) (нем.) (пол.) (рус.)
Галерея лепидоптерологов России и сопредельных стран (билдәһеҙ). Архивировано 26 ноябрь 2012 года. 2002 йыл 2 декабрь архивланған. (рус.)

[1] Каабак Л. Бабочки-чемпионы // Наука и жизнь : жукрнал. — Москва, 2002. — В. 1. — № 7.

[2] Каабак Л. Бабочки-чемпионы // Наука и жизнь : жукрнал. — Москва, 2002. — В. 1. — № 7.

[Герасимов-3] Герасимов А. М. Гусеницы. — 2-е. — Москва, Ленинград: Издательство академии наук, 1952. — Т. 1. — (Фауна СССР).

[4] Van Nieukerken, Erik J., Lauri Kaila, Ian J. Kitching, Niels P. Kristensen et all Order Lepidoptera Linnaeus, 1758. (англ.) // In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness. — Zootaxa. — Magnolia Press, 2011. — Т. 3148. — С. 212—221. — ISSN 1175-5326

[1]

[2]

[3]

[4]