Иң ҙур дәүләттәр исемлеге

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте

Теҙмә[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡоро ерҙең дөйөм майҙаны 148.939.063,133 кв. км[1][2][3][4].

Тарихи дәүерҙәр:

Боронғо заман — 476 йылға тиклем (Көнбайыш Рим империяһы тарҡала)
Урта быуаттар — 477 йылдан — 1453 йылға тиклем (Истанбул ҡолай)
Яңы дәүер — 1454 йылдан — 1945 йылғаса (Икенсе бөтә донъя һуғышы тамам)
Урын center|upright"|Исеме млн км² center|upright"|Иң бейек сәскә атыуы Сәскә атҡан осоро. Ҡыҙыҡлы факттар
1 Британия империяһы 33,67[5][6]
1922 Британия империяһы кешелек тарихындағы иң ҙур империя булып һанала.
2 Монгол империяһы 33,0[7]
1270—1368 1206 йылда Сыңғыҙхан нигеҙләгән дәүләт, үҙ эсенә Япон диңгеҙенән алып Дунайға хәтле һәм Бөйөк Новгородтан алып Камбоджаға ҡәҙәре территорияларҙы ала.
3 Рәсәй империяһы 24.195
1867 Европала, Азияла, Төньяҡ Америкала үҙ биләмәләре була.
4 Советтар Союзы 22.4
1945 — 1991
5 Испания империяһы 20,0[8]
1790 Португалия империяһы менән берлектә майҙаны буйынса 4-се урында торған империя.
6 Рус батшалығы 19.0
1721 Яуыз Иван батша титулы алғас нигеҙләнә.
7 Цин династияһы 14,7[1][2]
1790 Ҡытайҙың һуңғы династияһы.
8 Юань династияһы 14,0[2]
1310 1351-68 йылдарҙа тарҡала.
9 Өмәүиҙәр хәлифәлеге 13,0[9]
720—750
10 Француз колониаль империяһы 13[8]
1938
11 Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге 11,1[2]
750 Төрөктәр баҫымы аҫтында тарҡала.
12 Португалия колониаль империяһы 10,4[8]
1815 1975 йылға тиклем ғүмер иткән империя.
13 Америка колониаль империяһы 9,8[2]
1899
14 Бразилия империяһы 8,5[8]
1880 1889 йылдан республика статусына күсә.
15 Әһәмәниҙәр империяһы 8,0[10]
-480 б.э.т. Әрмән – фарсы империяһы.
16—17 Сәсәниҙәр империяһы 7,4
620
16—17 Япон империяһы 7,4[8]
1942
18 Ғәрәп хәлифәлеге 6,7[2]
661
19—21 Рим империяһы 6,5[11]
117
19—21 Хань династияһы 6,5[3]
100 Ҡытайҙағы иң оҙон ғүмерле империя.
19—21 Мин империяһы 6,5[1][2]
1450 Ҡытайҙар идара иткән һуңғы династия.
22—23 Төрки ҡағанлығы 6,0[1][3]
557 603 йылға хәтле бар була.
22—23 Алтын Урҙа 6,0[1][2] 1310 Икенсе исеме- Джүчи Улусы
24 Уйғыр ҡағанлығы 5,5[1][2]
800
25 Тан династияһы 5,4[1][2]
715
26 Боронғо Македония 5,2[1][4]
-323 б.э.т. Искәндәр Зөлҡәрнәй идара иткән осор.
27 Ғосман империяһы 5,2[1][2]
1683,
1829—1850
28 Фатимиҙар хәлифәлеге 5,1[1][2]
969
29—30 Маурьялар империяһы 5,0[1]
-250 б.э.т.
29—30 Постимпериаль Монголия 5,0[2] 1550
29 — 30 Беренсе Мексика империяһы 4,9
1822 XIX быуатта барлыҡҡа килгән империя.
31 Синь династияһы 4,7[3] 10
32—35 Тибет империяһы 4,6[1][2]
800 Урта быуаттарҙа булған.
32—35 Пала 4,6
850 Бөгөнгө Бенгалияла урынлашҡан империя.
32—35 Тимур дәүләте 4,6[1][2]
1405 Икенсе исеме- Аҡһаҡ Тимер империяһы.
32—35 Бөйөк Моголдар империяһы 4,6[1][2]
1690 Төркиҙәр идара иткән Һиндостан иле.
36 Һундар дәүләте 4,03[12]
-176 б.э.т.
37—42 Һундар империяһы 4,0[3]
441 Аттила идара иткән империя.
37—42 Эфталиттар дәүләте 4,0[3]
490
37—42 Көнсығыш Төрки ҡағанлығы 4,0[3]
624
37—42 Афшаридтар империяһы 4,0
1747
37—42 Көнбайыш Төрки ҡағанлығы 4,0[3]
630
37—42 Джуджан ханлығы 4,0[1][3]
405
43—44 Селевкидтар империяһы 3,9[1][4]

(территория
һары төҫ менән күрһәтелгән)
-301 б.э.т.
43—44 Сәлжүк империяһы 3,9[1][2]
1080
45—46 Италия колониаль империяһы 3,8
1940 Италия 1946 йылға хәтле империя булып тора.
45—46 Ҡушан батшалығы 3,8[3]
200
47 Хулагуидтар дәүләте 3,75[1][2]
1310 Хәҙерге Иранда урынлашҡан дәүләт.
48 Нидерланд колониаль империяһы 3,7
1940 1945 йылға тиклем йәшәй.
49—51 Чола 3,6
1050
49—51 Хәрәзм дәүләте 3,6[2]
1218
49—51 Өсөнсө рейх 3,6
1942 Гитлер етәкләгән Германия.
52—60 Гупттар империяһы 3,5[1]
400
52—60 Сығатай улусы 3,5[1][2]
1310—1350 Улусты 1370 йылда Аҡһаҡ Тимер юҡҡа сығара.
52—60 Сафауттар дәүләте 3,5
1512
52—60 Герман колониаль империяһы 3,5
1914
52—60 Цзинь (265—420) 3,5[3]
300
52—60 Шәйбаниҙар 3,5[2]
1510 Бохара ханлығы.
52—60 Византия империяһы 3,5[3]
555 Әрмән- грек дәүләте.
52—60 Һун империяһы 3,5[1][2]
1100
61—62 Ғәзнәүиҙәр дәүләте 3,4[1][2]
1029 Төрки дәүләт булып торған.
61—62 Беренсе француз колониаль империяһы 3,4[2]
1670
63 Әл-Мурабиттар 3,3[2]
1147
64—65 Туғалаҡтар династияһы 3,2[2]
1320 Һиндстандағы ислам дәүләте.
64—65 Гурид дәүләте 3,2[2]
1200
66 Суй династияһы 3,1[2]
610
67—72 Хазар ҡағанлығы 3,0[1]
850
66—72 Кальмар унияһы 3,0
1397 Дат унияһы.
66—72 Караханид ханлығы 3,0[2]
1025 1402 йылда тарҡала.
66—72 Каджар династияһы 3,0
1796
66—72 Дат короллеге 3,0
1800
66-72 Мәскәү кенәзлеге 3.0
1547
73 Саманидтар 2,85[1][2]
928
74—79 Мидия империяһы 2,8[1][4]
-585 б.э.т. Ассирия.
74—79 Цинь династияһы 2,8[3]
-206 б.э.т.
73—79 Аршакидтар династияһы 2,8[1][4]
1 Борынғо Парфия династияһы.
73—79 Цзинь (265—420) 2,8[3]

(территория
сары белән күрсәтелгән)
347
73—79 Лю Сун 2,8[3]
420
73—79 Көнсығыш Рим империяһы 2,8[3]
450
80—82 Khilji dynasty 2,7[1][2]
1312—1320 Быны ла ҡарап алығыҙ: en:Khilji dynasty
80—82 Әйүбидтар династияһы 2,7[1]
1190
80—82 Маджапахит империяһы 2,7[3]
Файл:Маджапахит.jpg
1389
83 Ляо династияһы 2,6[1][2]
947 Ҡытай династияһы.
84—90 Һинд-грек батшалығы 2,5[3]
-150 б.э.т.
84—90 Грек-бактрий батшалығы 2,5[3]
-184 б.э.т.
84—90 Чжао 2,5[3] 329 Ҡытайлылар дәүләте.
84—90 Маратхтар иле 2,5[1]
1760
84—90 Бельгия колониаль империяһы 2,5
1914
84—90 Ҡара ҡытай ханлығы 2,5[1]
1210 1218 йыдан Монгол Империяһында.
84—90 Ҡаҙаҡ ханлығы 2,5
1511 1868 йыдан Рәсәй империяһында.
91—92 Цзинь (1115—1234) династияһы
(1115—1234)
2,3[1][2]

(территория
ҡәнәфер төҫ менән күрһәтелгән)
1126
91—92 Көньяҡ Ци 2,3[3]
502
93—96 Көньяҡ Һун 2,1[2]

(территория
ҡуйы ҡыҙыл менән күрһәтелгән)
1100
93—96 Мәмлүк солтанлығы 2,1[2]
1300
93—95 Мәмлүк солтанлығы 2,1[1] 1400
93—96 Беренсе француз империяһы 2,1[2]
1813 Наполеон Бонапарт осоро.
97—106 Вэй 2,0[3]

(территория
канәфер белән күрсәтелгән)
263
97—106 Төньяҡ Хань 2,0[3] 316
97—106 Цинь 2,0[3]
376
97—106 Көнбайыш Рим империяһы 2,0[3]
395
97—106 Төньяҡ Вэй 2,0[3]
450
97—106 Саффаридтар 2,0
900
97—106 Әлмөхәдтәр 2,0[1]
1200
97—106 Сатавахана 2,0[3]
90
97—106 Раятарангиндар 2,0[1][2]
750
97—106 Инка империяһы 2,0[1][2]
Файл:Inca-expansion2-ru.png
1527
107—108 Гурджара-Пратихара 1,8[2]
860
107—108 Себер ханлығы 1,8[2]
1520 Төрки феодаль ханлығы.
109 Раштракуттар 1,7
805
110—111 Буидтар 1,6[1][2] 980
110—111 Дели солтанлығы 1,6[2]
1228
112—119 Һинд-парфян батшалығы 1,5[3]
50
112—119 У батшалығы 1,5[3]

(территория
яшел белән күрсәтелгән)
221
112—119 Төньяҡ Чжоу 1,5[3] 577
112—119 Нанда династияһы 1,5[3][13]
-350—321 б.э.т. Магадха батшалығы вариҫы.
112—119 Һинд-скиф батшалығы 1,5[4]
-100 б.э.т.
112—119 Тулунидтар 1,5[3]
900 Хәлифәттән бәйһеҙ беренсе мысыр династияһы.
112—119 Идрисидтар 1,5[1]
828
112—119 Сури династияһы 1,5[1][2]
1545 Быны ла ҡарағыҙ: en:Suri dynasty
120—121 Ассирия 1,4[1][4]
-670 б.э.т. Донья тарихындағы иң беренсе империя.
120—121 Сонгаи империяһы 1,4[14]
1500
122—123 Византия империяһы (Македония династияһы) 1,35[1][3]
1025
122—123 Харша 1,35[1][2]
625—648 Феодал дәүләт.
124—128 Киев Русе 1.3[15]
1054
124—128 Лян династияһы 1,3[1][3] 502—549
124—128 Көнбайыш Вэй 1,3[3] 557
124—128 Һуңғы Лян (907—923) 1,3[2]
923
124—128 Һуңғы Тан 1,3[2] 923
129 Мали империяһы 1,29[16]
1312 13-15 быуаттарҙа Африкала урынлашҡан империя.
130—132 Шан династияһы 1,25[1][4]
-1122 б.э.т.
130—132 Көнбайыш Чжоу 1,25[4]
-1122 б.э.т.
130—132 Аксум батшалығы 1,25[1]
350
133—137 Бөйөк Карл Империяһы 1,2[1][2]
814 Франктар дәүләте.
133—137 Речь Посполитая 1,2[1][2]
1650
133—137 Шривиджая 1,2[1]
1200 Боронғо Малайзия батшалығы.
133—137 Шунга империяһы 1,2[1]
-150 б.э.т.
133—137 Ҡуш батшалығы 1,2[1]

(-400 б.э.т.)
-700 б.э.т.
138 Раттанакосин 1,12
1782 Бөгөнгө Таиланд.
139—141 Чалукья 1,1
636
139—141 Швеция 1,1
1658
139—141 Дели солтанлығы 1,1

(уңда)
1517
142—154 Боронғо Мысыр 1,0[4]
-1450 б.э.т.
142—154 Яңы батшалыҡ 1,0[1][4]
-1300 б.э.т. Яңы Египт батшалығы.
142—154 Эллиндар Мысыры 1,0[4]

(территория
зәңгәр менән күрһәтелгән)
-301 б.э.т.
142—154 Көнсығыш Вэй 1,0[3] 550
142—154 Ци 1,0[3]
550
142—154 Таһиридтар 1,0[2]
800
142—154 Kalachuri 1,0[1][2] 1050 Тулырак: en:Kalachuri
142—154 Изге Рим империяһы 1,0[2]
1050
142—154 Си Ся 1,0[1]

(территория
кызыл белән күрсәтелгән)
1100 Си Ся вә Тангутс батшалығы .
142—154 Чалукья империяһы 1,0
1121 Тулыраҡ: en:Western Chalukya Empire
142—154 Камбуджадеша 1,0[1][2]
1290
142—154 Авар ҡағанлығы 1,0[3]

(территория
ҡыҙыл менән күрһәтелгән)
600
142—154 Канем-Борно 1,0[2]
1200 Африка иле.
155—156 Калинга 0,9[4] -10 до н. э.
155—156 Конбаун 0,9 1800 Илдең баш ҡалаһы бер нисә тапҡыр филдәр ярҙамында урынынан күсерелгән.
157—158 Волга буйы Болғары 0,9[1][2] 1100
157—158 Бөйөк Литва кенәзлеге 0,9[17]
Файл:Duchies of Mamai.jpg
1430
159-166 Бөйөк Әрмәнстан 0,8[3]
-83 б.э.т.
159—166 Аккад 0,8[4]

(территория
яшел белән күрсәтелгән)
-2250 б.э.т.
159—166 Һуңғы Цзинь (936—947) 0,8[2] 936
159—166 Гана империяһы 0,8[3]
1067
159—166 Паган 0,8[2]
1200
159—166 Көнбайыш Кшатраптар 0,8[3]
100
159—166 Химьяр 0,8[4]
400 Химьяр
159—166 Бохай 0,8[1]
830
167—174 Ҡазан ханлығы 0,7[2]
1540 Иҙел буйы төрки дәүләте.
167—174 Меровинглар 0,7[2] 558
167—174 Беренсе Болгар батшалығы 0,7[3]
900
167—174 Шу батшалығы 0,7[3]

(территория
канәфер белән күрсәтелгән)
221
167—174 Яҙауҙар 0,7[2]
1250
167—174 Парамара 0,7[3] 1050 Тулыраҡ: en:Paramara)
167—174 Дали 0,7

(территория
шәмәхә белән күрсәтелгән)
1200
167—174 Виджаянагар империяһы 0,7
1529
167—174 Наньчжао 0,7[2]
830
175 Австро-Венгрия 0,67
1913
176—178 Боронғо Мысыр 0,65[4]
-1650 б.э.т.
176—178 Һуң Боронғо Мысыр батшалығы 0,65[4]
-550 б.э.т.
176—178 Вакатака династияһы 0,65[4] 450 Шулай уҡ ҡарағыҙ: en:Vakataka dynasty
179—184 Вестготлао 0,6[3]
Файл:Visigoth Kingdom 2.gif
580
179—184 Курдтар хәлифәлеге 0,6[2]
1000
179—184 Рай династияһы 0,6[3] 675 Тулыраҡ: en:Rai Dynasty
179—184 Маукхари династияһы 0,6[2] 600
179—184 Бахмани 0,6[2]
1470
179—184 Низам 0,6 1740 Тулыраҡ: en:Nizam
185 Сикхтар батшалығы 0,56 1845
186—195 Урта Боронғо Мысыр батшалығы 0,5[4] -1850 б.э.т.
186—195 Лидия 0,5[4]
-585 б.э.т.
186—195 Вавилон 0,5[4]
-562 б.э.т.
186—195 Кошала 0,5[3]
-543 б.э.т.
186—195 Магадха
(Шишунага династияһы)
0,5[3]
- б.э.т.
186—195 Чу батшалығы 0,5[3]
-350 б.э.т.
186—195 Пандья 0,5
1251
186—195 Һуңғы Хань 0,5[2] 947
186—195 Кангүй 0,5[3]
-100 б.э.т.
186—195 Остготтар короллеге 0,5[2]
510
196—198 Когурү 0,45[4]
476
196—198 Ся династияһы 0,45[4]
-1800 б.э.т.
196—198 Яңы Боронго Мысыр батшалығы 0,45[4] -1250-1220 б.э.т.
199—201 Ҡырым ханлығы 0,4[2]
1500
199—201 Боронғо Мысыр батшалығы 0,4[4] -2400 б.э.т.
199—201 Ассирия 0,4[4]
-1080 б.э.т.
202 Латин империяһы 0,35[3]
1204
203—206 Һинд цивилизацияһы 0,3[13]
-1800 б.э.т.
203—206 Митанни 0,3[4]
-1450 б.э.т..
203—206 Карфаген 0,3[4]
-220 б.э.т.
203—206 Палеологтар
(1260—1453)
0,3[4]
1300 Тулыраҡ: en:Byzantium under the Palaiologoi
207-209 Урарту 0,25[4]
-743 б.э.т.
207—209 Беренсе вавилон династияһы 0,25[4]
-1690 б.э.т. Шулай уҡ ҡара: en:First Babylonian Dynasty
207—209 Галич-Волын кенәзлеге 0,25[4]
1392
210 Серб батшалығы 0,25
1350
211 Ацтектар империяһы 0,22[2]
1520
212—215 Элам 0,2[4]
-1160 б.э.т.
212—215 Исин 0,2[4] -1130 б.э.т.
212—215 Византия (Аморий династияһы осоронда)
(820—867)
0,2[4] 750 Тулыраҡ: en:Phrygian Dynasty
212—215 Гетманщина 0,2[18]
Файл:Ukrainian Cossack state Zaporizhian Host 1649 1653.jpg
1654
216—217 Ассирия 0,15[4] -1730 б.э.т.
216—217 Көнсығыш Чжоу 0,15[4]
-770 б.э.т.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,35 1,36 1,37 1,38 1,39 1,40 1,41 1,42 1,43 1,44 1,45 1,46 1,47 1,48 1,49 1,50 1,51 1,52 1,53 1,54 1,55 Peter Turchin, Thomas D. Hall and Jonathan M. Adams, «East-West Orientation of Historical Empires 2007 йыл 22 февраль архивланған.», Journal of World-Systems Research Vol. 12 (no. 2), pp. 219—229 (2006).
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 2,25 2,26 2,27 2,28 2,29 2,30 2,31 2,32 2,33 2,34 2,35 2,36 2,37 2,38 2,39 2,40 2,41 2,42 2,43 2,44 2,45 2,46 2,47 2,48 2,49 2,50 2,51 2,52 2,53 2,54 2,55 2,56 2,57 2,58 2,59 2,60 2,61 2,62 2,63 2,64 2,65 2,66 Rein Taagepera «Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia», International Studies Quarterly Vol. 41, 475—504 (1997).
  3. 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 3,24 3,25 3,26 3,27 3,28 3,29 3,30 3,31 3,32 3,33 3,34 3,35 3,36 3,37 3,38 3,39 3,40 3,41 3,42 3,43 3,44 3,45 3,46 3,47 3,48 3,49 3,50 Rein Taagepera «Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.», Social Science History Vol. 3, 115—138 (1979).
  4. 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 4,17 4,18 4,19 4,20 4,21 4,22 4,23 4,24 4,25 4,26 4,27 4,28 4,29 4,30 4,31 4,32 4,33 4,34 4,35 4,36 Rein Taagepera «Size and Duration of Empires Growth-Decline Curves, 3000 to 600 B.C.», Social Science Research Vol. 7, 180—196 (1978).
  5. Ferguson, Colossus, S. 15
  6. Ferguson 2004, p. 15.
  7. East-West Orientation of Historical Empires and Modern States 2007 йыл 22 февраль архивланған.
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Gordon (2005)
  9. Blankinship, Khalid Yahya (1994), «The End of the Jihad State, the Reign of Hisham Ibn 'Abd-al Malik and the collapse of the Umayyads», State University of New York Press, с. 37, ISBN 0791418278 
  10. Vasseghi, Sheda, «The other Iran story: Re-engineering the nation’s cultural DNA», Breaking… WorldTribune.com World Tribune News, (12 October 2009).
  11. Steele, Christy, «Rome», p. 36 (2001).
  12. Claudio Cioffi-Revilla, J. Daniel Rogers, Steven P. Wilcox, & Jai Alterman, «Computing the Steppes: Data Analysis for Agent-Based Modeling of Polities in Inner Asia», Proceedings of the 104th Annual Meeting of the Amer. Pol. Sci. Assoc., Boston, MA, p. 8 August 28-31, (2008).
  13. 13,0 13,1 Rein Taagepera «Size and Duration of Empires: Systematics of Size», Social Science Research Vol. 7, 108—127 (1978).
  14. John O. Hunwick: Timbuktu and the Songahy Empire: Al-Sa’di’s Ta’rikh Al-sudan Down to 1613 and other Contemporary Documents (Brill, 2003), p. xlix.
  15. Карта «Древнерусское государство 10 — 12 вв.» // БРЭ. Том «Россия» М.. 2004. С.268.
  16. Hempstone, page 312
  17. Карта «Великое княжество Литовское 12 — 15 вв.» // БСЭ. Т.5.(недоступная ссылка)
  18. Регіональна історія України. Збірник наукових статей. Випуск 3

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]