Рәүәт (Белорет районы)

Ауыл
Рәүәт
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Белорет районы
Координаталар	54°11′17″ с. ш. 57°37′23″ в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 211 820 009
ОКТМО коды	80 611 420 171
Рәүәт

Рәүәт ауылы — Башҡортостандың Белорет районындағы ауыл, Инйәр ауыл советына ҡарай. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 61 кеше. Почта индексы — 453560, ОКАТО коды — 80211820009.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	61	33	28	54,1	45,9

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Белорет): 90 км
• ауыл советы үҙәгенә тиклем (Инйәр):7 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Инйәр): 7 км

Ауылдың атамаһы

Белорет районында Рәүәт исемле ике ауыл бар. Нимәне аңлата һуң был атама? Башҡорт теленә таянып был һүҙҙең мәғәнәһен аңлатып булмай. Шунлыҡтан Башҡорт халҡының этногезендә ҡатнашҡан фарсыларҙың теленә мөрәжәғәт итәйек. Рәүәт һүҙе ике ижектән тора- Рә һәм үәт.

Башҡорт телендә күп осраҡта А өнө йомшартылып Ә тип әйтелә.

Шулай итеп Рә Ра-гә, үәт уат-ҡа әйләнә.

Башҡорт телендә В өнө юҡ, тик сит телдән кергән һүҙҙәрҙә генә ҡулланыла шунлыҡтан уат ват-ҡа әйләнә. Хәҙер инде Ра һәм Ват һүҙҙәрен башҡортсаға тәржемә итәйек. Ра –ҡояш ,Ва-һыу йәки йылға тип тәрҗемә ителә. Һүҙмә-һүҙ тәржемә иткәндә ҡояш йылғаһы килеп сыға. Ра һүҙенең икенсе мәғәнәһе лә бар. Дин яралыуының беренсе баҫҡысында кешеләр ҡояшҡа табынғандар. Уны аллалаштырғандар- Ра ҡояш Аллаһы. Бынан сығып Рәүәтте Аллаһ йылғаһы тип тә тәржемә итергә була. Был дәлилдәргә таянып ирандарҙың ҡасандыр Уралда йәшәгәнен, Рәүәт, Рәүәк исемле тау һәм йылғалар уларҙың изге урындары булған тип раҫлай алабыҙ.

Ауыл тарихы

1740-сы йылда Табын казактары атаманы Матвей Красильников Инйәр буйында 13 ауылды яндыра. Ул ауылдар араһында Инйәргә ҡойған Рәүәт йылғаһы буйындағы Собханғол ауылы ла була. Ауыл ҡайтанан тергеҙелә.1759 йылда сауҙагәр Матвеев Инйәр буйында Татлы һәм Аҫылғужа ауылдары араһындағы ерҙәрҙе 8 йылға ҡуртымға ала.1761 йылда был ерҙәр Демидовҡа күсә. Аренда срогы үткәс, ул тағы ла 30 йылға оҙайтыла(1769). Ләкин Е.Демидов ул ерҙә завод төҙөргә тотонмай. Һуңынан асыҡланыуынса, был ерҙәргә документ алдаҡ юл менән төҙөлгән. Аренда срогы үтер алдынан(1798 й.) аҫабалар был ерҙе сауҙагәр С.Левашовҡа бирә, ә уның вариҫтары бурыстары иҫәбенә был ерҙәрҙе Белорет заводтары хужалары Пашковтарға һата. 1829 йылда Пашковтар ерҙәрен законлашттыра. Башҡорттарҙы "үҙ ерҙәренә" күсеүен талап итә. Башҡорттар ҡаршылыҡ күрһәтә, улар ерҙәрен "Ағас баҫҡан" тигән төбәктә генә Левашовҡа һатыуҙарын белдерәләр. Күрәһең, быға тиклем дә алдаҡ менән үҙләштергән ерҙәргә был юлы ла документ ялған юл менән төҙөлгән. 1833 йылда 35 кеше йәшәгән урындан ғәскәр индерелеп аҫабалар ҡыуыла. Был Рәсәй империяһы Закондар йыйынтығының Х томыдағы 2026 статьяһы буйынса ғүмер баҡый үҙ ерҙәрендә йәшәгән халыҡты икенсе ергә күсереү нигеҙһеҙ булғанлығы тураһында Верхурал өйәҙ суды 1856 йылда һығымта яһай. Суд башҡорттар тейешле кимәлдә, ваҡытында дөрөҫ ғариза бирмәүҙәре арҡаһында ерҙәр завод хужаларына күскәнлеген билдәләй. Ҡыуылғане ауыл, утарҙар араһында Собханғол, Ҡурпысыҡ ауылдары, Рәүәт утары ла була. 1834 йыл рәүизендә Собханғол менән Ҡурпысыҡ бергә күрһәтелә.1836 йылда(5 март) мулла Әбделнасыр Әбделеәримов императорға элекке урындағы мәсетте күсереүҙе һорап яҙғанда Собханғол ауылын икәү итеп күрһәтә. Был ваҡытта элекке ерҙәренән күсерелгән беренсе Собханғол Елмерҙәктең көнсығыш итәгендә, икенсеһе көнбайышында булыуы асыҡлана.Аҙаҡтан көнсығышындағыһы Арышпар ауылы булып китә. Көнбайыштағы Собханғол халыҡ телендә әле лә Урман Рәүәт тип йөрөтөлә, сөнки яңы урындағы йылға ла Рәүәт исемле була. Ә Рәүәт утары халҡы ҡайҙа барып төйәкләнгәне билдәһеҙ, бәлки улар ҙа Урман Рәүәткә ҡушылғандыр. Әлеге урындағы Рәүәт ауылы Инйәр заводы барлыҡҡа килгән саҡта XIX быуат аҙағында урыҫтар тарафынан барлыҡҡа килтерелә. XX быуаттың етмешенсе йылдарында ауылда бер-нисә өй генә ҡала.80-се йылдарҙа Көньяҡ Урал ҡурсаулығы ойошторла,үҙәге итеп Рәүәт ауылы һайлана.

Сығанаҡтар

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан. — Справочник. Уфа: ГУП РБ "Издательство "Белая Река", 2007. — 416 с. :илл. ISBN 978-5-87691-038-7