Ҡыҙыл Төбәк

Ҡыҙыл Төбәк
	Ауыл
	Ҡыҙыл Төбәк; татар. Кызыл Төбәк
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Татарстан
Муниципаль район	Минзәлә
Ауыл биләмәһе	Иркәнәш
Координаталар	55°28′51″ с. ш. 53°18′18″ в. д.HGЯO
Халҡы	173 кеше (2002)
Сәғәт бүлкәте	UTC+4
Телефон коды	+7 85555
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	16, 116
ОКАТО коды	92 240 000 022
ОКТМО коды	92 640 428 106
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Ҡыҙыл Төбәк

Ҡыҙыл Төбәк — Рәсәй Федерацияһы Татарстан Республикаһы Минзәлә районы ауылы. Иркәнәш ауыл биләмәһе составына керә.

География[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауыл Чүплек буйында (Мышыға йылғаһының һул ҡушылдығы), Минзәлә ҡалаһынан көньяҡ-көнсығыштараҡ 31 км алыҫлыҡта урынлашҡан^[1].

Тарих[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡыҙыл Төбәк — бүләр ырыуы башҡорттарының ауылы. Ырымбур губернаһы Минзәлә өйәҙе Бүләр улусы Мышыға түбәһенә ҡарай. 11-се башҡорт кантоны составында була. 1865 йылда Минзәлә өйәҙе Өфө губернаһына инә. 1866 йылда ырыу улустары бөтөрөлгәс Поисево улусы составына керә. 1939 йылға тиклем Чүплек тип аталған.

1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышы осоронда ауыл кешеләре пугачевсылар яғында әүҙем сығыш яһай^[1].

ХХ быуат башында һыу тирмәне, мәсет, мәктәп, бакалея кибете, тимерлек теркәлгән^[1]^[2].

1920 йылдан Татар АССР-ының Минзәлә кантоны, 1930 йылдан — Мөслим районы, 1935 йылдан — Калинин районы, 1944 йылдан — Матвеево районы, 1954 йылдан — Калинин районы, 1959 йылдан — Мөслим районы, 1963 йылдан — Минзәлә районы составында була^[1].

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1795 йылда ауылда ир енесле 38 йән башҡорт һәм 59 типтәр; 1816 йылда — 75 башҡорт (1-һе — ике ҡатынлы) һәм 67 типтәр; 1834 йылда — 167 башҡорт; 1859 йылда — 95 башҡорт һәм 105 типтәр; 1912 йылда — 265 башҡорт, 435 типтәр, 72 татар йәшәй^[2].

Йылдар буйынса халыҡ иҫәбе
(Сығанаҡ: *^[1]*)
1859	1870	1884	1897	1906	1913	1920	1926	1949	1958	1970	1979	1989	2002
408	453	402	688	799	822	851	797	507	355	365	287	168	173

Инфраструктура[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Игенселек, малсылыҡ үҫешкән. Ауылда башланғыс мәктәп, клуб, мәсет бар^[1].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Татарская энциклопедия.
↑ ^2,0 ^2,1 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 138—139. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Мензелинский край: История и современность. — Мензелинск, 2006.

[ТЭ-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Татарская энциклопедия.

[АМБ-2] 2,0 ^2,1 Асфандияров А. З. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 138—139. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.

[1]

[2]