Богатян ауышлығы проспекты

Богатян ауышлығы
	Богатян ауышлығы; Дондағы Ростов
Дөйөм мәғлүмәт
Ил	Рәсәй
Төбәк	Ростов өлкәһе
Ҡала	Дондағы Ростов
Район	Киров
	картала

Богатян төшөү юлы— Дондағы Ростов ҡалаһы проспекттарының береһе.

Тарихы

Риүәйәт буйынса, 1695 йылда, Аҙауға беренсе походы ваҡытында, Дон йылғаһының уң яры буйынса юл буйында, Пётр I шишмә янында туҡтап һыу эсә һәм шишмәне «Бай сығанаҡ» тип әйтә^[1] Шул ваҡыттан алып был сығанаҡ шулай Богатый тип атала, уның исеменән һуңынан бында барлыҡҡа килгән слобода Богатяновка була. 1749 йылда император Елизавета Петровна указы буйынса, «Богатый колодезь» тип аталған ыҙан ҡаршыһында сит ил менән сауҙа алып барыу өсөн таможня ойошторола. Икенсе йылына Дон буйында «Бай сығанаҡ» ҡаршыһында пристань төҙөлә. Ә 1761 йылда таможняға күршелә, Старочеркассктан алыҫ булмаған бөтөрөлгән Изге Анна ҡәлғәһенә алмашҡа, Изге Дмитрий Ростовский ҡәлғәһе төҙөлә. XIX быуаттың уртаһына тиклем сығанаҡ өс ҡоҙоҡтан ғибәрәт була. 1865 йылда Ростов ҡала идаралығы, шулай уҡ сауҙагәрҙәр — Т. П. Кукса, С. Н. Кошкин һәм Г. В. Дмитриев, сығанаҡтан һыу үткәргес төҙөргә килешеү төҙөйҙәр^[2]. Ошо уҡ йылдың аҙағында унан беренсе һыу биреү тормошҡа ашырыла.

1870-се йылдарҙа, 1835 йылда бөтөрөлгән Ростов ҡәлғәһенең уры һүтеп ташланып, соҡорҙары күмелгәс, ҡаланың Ҙур проспекты (хәҙерге Ворошилов проспекты) төҙөлә башлай. Сама менән ошо йылдарҙа ҡала планында Богатян проспекты барлыҡҡа килә. Тиҙҙән унда Коммерция училищеһы бинаһы һәм «Йәһүд дауаханаһы» (хәҙерге ваҡытта Дауахана № 4) төҙөлә. XIX быуат аҙағында колбаса заводы һәм башҡа заводтар, оҫтаханалар, электр трамвайы депоһы барлыҡҡа килә. 1901 йылдан башлап проспект буйлап трамвай хәрәкәте башлана. Беренсе урыҫ революцияһы йылдарында Богатян ауышлығында Владикавказ тимер юл оҫтаханалары эшселәре парады үтә. Октябрь революцияһынан һуң, һуғыш алды биш йыллыҡтары осоронда, проспектта вагон ремонтлау заводы, ветеринария дауаханаһы, ипподром төҙөлә. «Бай сығанаҡ» янында һыу станцияһы барлыҡҡа килә. Уның һыуы, атап әйткәндә, «Спартак» бассейнын тултырыу өсөн хеҙмәт итә.

Совет осоронда проспект Киров проспекты тип атала башлай, әммә һуңынан тағы тәүге исемен ала. Архитектор Л. Волошинова һәм сәнғәт белгесе В. Черницын арҡаһында 1988 йылдың авгусында, Дондағы Ростов ҡалаһына нигеҙ һалыу менән бәйле һәм гидротехник ҡоролма ҡомартҡыһы булараҡ, «Бай сығанаҡҡа» паспорт эшләнә. 1996 йылда Киров районы хакимиәте ярҙамы менән, архитектор Б. Пивторак проекты буйынса сығанаҡ реконструкциялана. Шул уҡ йылдың көҙөндә «Бай сығанаҡты» асыу тантанаһы үтә һәм унда мемориаль таҡта ҡуйыла.

Шуныһы ҡыҙыҡлы, Богатян ауышлығы менән Оло Баҡса урамы киҫешкән ерҙә Покров баҙары майҙаны урынлашҡан, унда архитектор Н. Соколов проекты буйынса XX быуат башында Покров ғибәҙәтханаһы төҙөлгән. 1930-сы йылдар аҙағында С. Кировҡа һәйкәл төҙөлөү һәм Киров скверын төҙөүҙе планлаштырыу менән бәйле, ғибәҙәтхананы һүтәләр.

Иҫкәрмәләр

↑ Начинался ли Ростов-на-Дону с «Богатого колодезя»? 2017 йыл 16 ғинуар архивланған.
↑ История ростовского водопровода

Һылтанмалар

[1] Начинался ли Ростов-на-Дону с «Богатого колодезя»? 2017 йыл 16 ғинуар архивланған.

[2] История ростовского водопровода

[1]

[2]