Кесерткән турғайы

Кесерткән турғайы
Фәнни классификация
арауыҡтағы ранг Домен:  Эукариоттар Батшалыҡ:  Хайуандар Суб-батшалыҡ:  Эуметазойҙар Тип/Бүлек:  Ике яҡлы - симметриялы Суб-тип:  Икенсел ауыҙлылар Тип:  Хордалылар Клада:  Баш һөйәклеләр Суб-тип:  Умыртҡалылар Инфратип:  Башһөйәклеләр Супер-класс:  Дүрт аяҡлылар Класс:  Ҡоштар Ярым класс:  Яңы аңҡаулылар Отряд:  Турғай һымаҡтар Ярым отряд:  Һайраусы турғайҙар Ғаилә:  Кесерткән турғайҙары Төр:  Кесерткән турғайҙары Төр:  Кесерткән турғайы
Халыҡ-ара фәнни исеме
Troglodytes troglodytes (Linnaeus, 1758)
Синонимдар
Olbiorchilus hiemalis
Һаҡлау статусы
Ҙур хәүеф янамай IUCN 3.1 Least Concern : 147806
Викитөркөмдә Систематика Викиһаҡлағыста рәсемдәр ITIS   178547 NCBI   36278 EOL   10963830

Кесерткән турғайы (рус. Крапи́вник, йәки подкоренник), (лат. Troglodytes troglodytes) — кесерткән турғайҙары ғаиләһендәге берҙән бер бәләкәй ҡош. Башҡортостандың, Рәсәйҙең Ҡыҙыл китабына керетелгән.

Ҡылыҡһырлама

Турғайҙан байтаҡ бәләкәй.Ҡуйы үлән йәки ҡыуаҡ япраҡтары араһында пырхылдап осоп йөрөй. Һырты ҡара арҡыры һыҙыҡтар иенән сыбарланған ерәнһыу ҡуңыр, кәүҙәһенең аҫ яғы көрән арҡыры һыҙыҡлы һарғылт һоро. Башҡа ҡоштар менән бутау мөмкин түгел. Бик хәрәкәтсән, етеҙ. Бик һирәк осрай.

Тауышы

Тауышы яңғырауыҡлы: «серрр- серрр». Һайрауы сырылдауҙан һәм сутылдауҙан тора.

Кесерткән турғайы моңо

Тереклек итеүе

Оялауы

Аҫты йәш үҫентеле йәки бейек үләнле урмандарҙа йәшәй. Ерҙә йәки ҡыуаҡтар араһында оялай.

Туҡланыуы

Ваҡ бөжәктәр менән туҡлана. Сиңерткәләр, ҡаты ҡанатлы ҡуңғыҙҙар, уларҙың ҡурсаҡтары, асалығойроҡтар, үрмәкселәр, ҡырҡаяҡтар, ҡусҡарҙар, тигеҙаяҡлылар. Көҙ көнө ылымыҡтар, көртмәле, мәрүәр емештәре менән дә туҡлана.

Үрсеүе

Инә ҡош алһыу һәм күкһел таптар менән сыбарланған 5-7 бөртөк алһыу аө йомортҡа һала, үҙе генә баҫа. Ата ҡош бер нисә инә ҡош менән йәшәй.

• 

  Кесерткән турғайының төп ризығы бөжәктәр һәм башҡа умыртҡаһыҙ хайуандар.

• 

  Кесерткән туурғайы ояһы янында

• 

  Troglodytes troglodytes

• 

  Cuculus canorus canorus + Troglodytes troglodytes - Museum specimen

• 

  Кесерткән турғайы төшөрөлгән Фарер утрауҙары почта маркаһы

Әҙәбиәт

• Э. Ф. Ишбирҙин. Башҡортостан ҡоштары. Өфө,1986 йыл. ИБ 3478 28.693.35 И 90

Һылтанмалар

• Позвоночные животные России: Крапивник (рус.)
• Ареал гнездования крапивника в Северной Америке. Карта BBS ( (инг.)Breeding Bird Survey)
• Места зимовок крапивника в Северной Америке. Карта CBC ( (инг.)Christmas Bird Count)
• Крапивник в Красной книге Бурятии 2007 йылдың 30 сентябрь көнөндә архивланған. (рус.)
• Winter wren Troglodytes troglodytes. Identification Tips
• Крапивник на сайте Мир птиц Казахстана 2007 йылдың 27 сентябрь көнөндә архивланған. (рус.)
• Пение крапивника (аудиофайл)
• Территориальные условия воспроизводства крапивника (инг.)
• Командорский крапивник Troglodytes troglodytes pallescens (Ridgway, 1883)
• Распространение подвидов в Европе, Азии и Северной Африке 2007 йылдың 19 август көнөндә архивланған. (рус.)
• Классификация крапивника 2007 йылдың 29 сентябрь көнөндә архивланған. (рус.)
• Крапивник и День Святого Стефана (рус.)