Америка

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Америка
Көнбайыш ярымшар картаһында Америка
Көнбайыш ярымшар картаһында Америка
Территория42,549,000 км2 км²
Халҡы953.7 млн. (июль 2013) [1] кеше
ЭтнохоронимАмерикандар[2]; км²
35дәүләтте керетеп 
Бойөндороҡло дәүләттәр23 
Телдәриспан, инглиз, португал, француз, кечуа, гаити креол, гуарани, аймара, юта-ацтек, нидерланд һ. б. 
Сәғәт бүлкәтеUTC-10 на UTC 
 Americas Викимилектә
Америка донъя картаһында

Аме́рика — Төньяҡ Америка һәм Көньяҡ Америка ҡитғаларын һәм уларға яҡын ятҡан утрауҙарҙы (шул иҫәптән Гренландияны) берләштереүсе донъя киҫәге[3].

Был донъя киҫәген шулай уҡ «Яңы Донъя» (рус. «Новый Свет») тип атайҙар[4]. Америка атамаһы итальян сәйәхәтсеһе Америго Веспуччи исеменән алынған.

Ғәҙәттә был донъя киҫәген Төньяҡ Америкаға (Төньяҡ Америка ҡитғаһы илдәре һәм уға яҡын утрауҙары), Латин Америкаһына (испан, португал һәм француз телле дәүләттәр), Көньяҡ Америкаға (Көньяҡ Америка ҡитғаһы илдәре һәм уға яҡын утрауҙары), Үҙәк Америкаға (Үҙәк Америка илдәре) һәм Кариб бассейнына (Кариб диңгеҙе бассейнында урынлашҡан дәүләттәр һәм колониялар)[5].

Американың сәйәси картаһы

Геологик тарих[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Башта Көньяҡ (көнбайыш Гондвана) һәм Төньяҡ Америка (көнбайыш Лавразия) төрлө ҡитға булып торғандар, улар 8 миллион йыл элек Панама тирәһендә ҡушылғандар[6].

Төньяҡ Америка[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төньяҡ Американың буйһонған территориялары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Бермуд утрауҙары Бермудтар (Бөйөк Британияның биләмәләре)
  • Гренландия (административная единица) Гренландия (Данияның киң автономияһы)
  • Сен-Пьер и Микелон Сен-Пьер һәм Микелон (Францияның биләмәләре)

Үҙәк Америка[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Кариб бассейны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Кариб бассейнының колониялары һәм буйһонған территориялары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Көньяҡ Америка[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Көньяҡ Американың буйһонған территориялары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. The World Factbook. Central Intelligence Agency (2013). Дата обращения: 30 сентябрь 2013. 2011 йыл 27 сентябрь архивланған.
  2. "New Worlder". Oxford English Dictionary. Oxford University Press. 2nd ed. 1989.
  3. Америка // Еврейская энциклопедия Брокгауза и Ефрона. — СПб., 1908—1913.
  4. Америка // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. — СПб., 1907—1909.
  5. Америка // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
  6. Сумчатые животные Южной Америки 2013 йыл 17 август архивланған.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]