Көркәк (һырт)
| Көркәк | |
|---|---|
 | |
| Характеристики | |
| Оҙонлоғо | 16 км |
| Киңлеге | 5 км |
| Бейек нөктәләре | |
| Иң бейек түбәһе | Көркәк |
| Абсолют бейеклеге | 1008 м |
| Урынлашыуы | |
| 53°47′57″ с. ш. 58°42′11″ в. д.HGЯO | |
| Ил | |
| РФ субъекты | Башҡортостан |
| Тау системаһы | Урал тауҙары |
Көркәк (рус. Куркак) — Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт.
Учалы, Белорет, Әбйәлил райондары буйлап Маҙар йылғаһы тамағы киңлегенән Кесе Ҡыҙыл йылғаһына тиклем субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо 16 км, киңлеге 4—5 км тирәһе, абсолют бейеклеге 1008 м Көркәк (тау). Текә битләүле уҡмашҡан массивтарға ҡушылып буйға һуҙылған тау теҙемдәренән тора; 0,5—1,5 м бейеклектәге ҡалдыҡ тауҙар осрай.
Ирәндек свитаһының базальт һәм андезибазальт составлы лаваларынан һәм лавабрекчияларынан, туфтарынан тора. Тау һыртында Миндәк һәм Бәләкәй Ҡыҙыл йылғалары ҡушылдыҡтары башлана. Төньяҡ‑көнсығыш һәм көнсығыш битләүҙәрендә Оҙонгүл, Өскүл (Урал йылғаһы бассейны) һ.б. күлдәр бар; күлдәр янындағы тигеҙлектәр һәм уйһыулыҡтар һаҙлы.
Төньяҡ һәм көнбайыш ландшафтары күбеһенсә аҡһыл һоро урман тупрағындағы уҫаҡ, ҡарағай, ҡарағас ҡатыш ҡайын урмандарынан һәм ҡыяҡлы төрлө үлән үҫкән урман аҡландарынан ғибәрәт. Көньяҡ һәм көнсығыш битләүҙәрен көлһыуланған һәм йыуылған ҡара тупраҡтағы һәм ҡараға оҡшаш тупраҡтағы ҡылғанлы һәм төрлө үлән үҫкән далалар биләй. Теҙемдәрендә аҡһыл һоро өлгөрөп етмәгән урман тупрағы формалашҡан. Көркәк тауы — тәбиғәт ҡомартҡыһы.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Горная часть Южного Урала между участками верхнего течения большого Инзера и Белой 2013 йыл 24 декабрь архивланған.
- Статья в Башкирской энциклопедии(недоступная ссылка) (баш.)
- Көркәк (һырт) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 7 октябрь 2021)