Матдәләр алмашыуы

Викидатала элемент тултырылмаған

Метаболи́зм (грек. μεταβολή — «әүерелеү, үҙгәреш»), йәки матдәләр алышынуы — тере организмда тереклекте һаҡлау өсөн зарур булған химик реакциялар йыйылмаһы. Был процесстар организмдарға үҫергә һәм үрсергә, үз структураларын һаҡлап ҡалырга һәм тышҡы тәьсирҙәргә яуап ҡайтарырға ирек бирә. Метаболизм ғәҙәттә ике баҫҡыстан тора: катаболизм барышында ҡатмарлы органик матдәләр ябай матдәләргә тарҡала; анаболизм барышында энергия сығымдары менән аҡһымдар, шәкәр, майҙар һәм нуклеин кислотаһы кеүек матдәләр барлыҡҡа килә.

Матдә алышыныуы организм күҙәнәктәре һәм составының даимилығы ҡан әйләнеше ярҙамендә тәьмин ителеүсе күҙәнәк-ара шыйыҡса араһында урын ала.

Аш һеңдереү[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Крахмал, целлюлоза йәки аҡһым кеүек макромолекулалар күҙәнәктәр файҙалана алһын өсөн вағыраҡ берәмектәргә тарҡалырға тейеш. Ферменттарҙың бер нисә класы деградацияла ҡатнаша: протеазалар, гликозил-гидролаздар.

Микроорганизмдар үҙҙәре тирәһенә гидролитик ферменттар бүлеп сығара в пространство вокруг себя,^[1]^[2] хайуандар иһә бындвй ферменттарҙы махсус биҙҙәр күҙәнәктәре менән генә тарҡата ала^[3] Аминокислота һәм моносахаридтар күҙәнәктән тыш ферменттар йоғонтоһонда тарҡалып, күҙәнәктәргә күсә.^[4]^[5]

Катаболизм[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төп мәҡәлә: Катаболизм

Катаболизм тип шәкәрҙәр, майҙар һәм аминокислоталарҙың сағыштырмаса ҙур булған молекулаларының тарҡалыуына килтергән метаболик процестар атала.

Анаболизм[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төп мәҡәлә: Анаболизм

Анаболизм тип энергия сығымы менән барыусы ҡатмарлы молекулаларҙың биосинтезының метаболик процестары атала.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Обмен веществ (рус.)
Микробный метаболизм Школьный уровень (инг.).

[[Категория::Физиология]]

↑ Häse C, Finkelstein R (December 1993). «Bacterial extracellular zinc-containing metalloproteases». Microbiol Rev 57 (4): 823–37. PMID 8302217.
↑ Gupta R, Gupta N, Rathi P (2004). «Bacterial lipases: an overview of production, purification and biochemical properties». Appl Microbiol Biotechnol 64 (6): 763–81. DOI:10.1007/s00253-004-1568-8. PMID 14966663.
↑ Hoyle T (1997). «The digestive system: linking theory and practice». Br J Nurs 6 (22): 1285–91. PMID 9470654.
↑ Souba W, Pacitti A (1992). «How amino acids get into cells: mechanisms, models, menus, and mediators». JPEN J Parenter Enteral Nutr 16 (6): 569–78. DOI:10.1177/0148607192016006569. PMID 1494216.
↑ Barrett M, Walmsley A, Gould G (1999). «Structure and function of facilitative sugar transporters». Curr Opin Cell Biol 11 (4): 496–502. DOI:10.1016/S0955-0674(99)80072-6. PMID 10449337.

[1] Häse C, Finkelstein R (December 1993). «Bacterial extracellular zinc-containing metalloproteases». Microbiol Rev 57 (4): 823–37. PMID 8302217.

[2] Gupta R, Gupta N, Rathi P (2004). «Bacterial lipases: an overview of production, purification and biochemical properties». Appl Microbiol Biotechnol 64 (6): 763–81. DOI:10.1007/s00253-004-1568-8. PMID 14966663.

[3] Hoyle T (1997). «The digestive system: linking theory and practice». Br J Nurs 6 (22): 1285–91. PMID 9470654.

[4] Souba W, Pacitti A (1992). «How amino acids get into cells: mechanisms, models, menus, and mediators». JPEN J Parenter Enteral Nutr 16 (6): 569–78. DOI:10.1177/0148607192016006569. PMID 1494216.

[5] Barrett M, Walmsley A, Gould G (1999). «Structure and function of facilitative sugar transporters». Curr Opin Cell Biol 11 (4): 496–502. DOI:10.1016/S0955-0674(99)80072-6. PMID 10449337.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]