Михнәтләү (Ислам)

Михнәтләү

Михнәтләү (араб. محنة — имтихан, һынау; рус. Ми́хна) — 833 йылдан 849 йылға тиклем ислам ғөләмәләре кисергән һынау. Был һынауҙар Ғәббәси хәлифәләр Әл-Мәмүн, Әл-Мөтәсим һәм Әл-Вәсиҡ ваҡытында кисерелгән, уларҙың маҡсаты ғөләмәләр режимға күнәме-юҡмы икәнлекте асыҡлау булған.

Тарихы

Ҡөрьәндең ижад ителеүе тураһындағы тезисты таныған дин әһелдәре лояль тип иҫәпләнгән, ә Изге Яҙманың ижад ителгән тип танымағандар репрессия ҡорбандарына әүерелгән.

Михнәтләү әл-Мәмүн хәлифәлегендә башлана һәм барыһынан алда Бағдадта тормошҡа ашырыла. Уны быға тиклем бер нисә тапҡыр төрмәлә ултырған мөтәзили фаҡиһ Бишр әл-Мәриси, күрәһең, башлап ебәргәндер. Мөтәзили Әхмәд ибн Әбү Дуад та репрессияларҙа мөһим роль уйнаған. Ул Әл-Мөтәсим, Әл-Вәсиҡ һәм әл-Мөтәүәккил хәлифәләр идара иткән ваҡытта юғары судья (ҡаҙый әл-ҡуҙат) вазифаһын биләгән.

Михнәт ҡорбандарының береһе Әхмәт ибн Хәнбәл була. Ул хәлифәнең һынау үтеүсе махсус төркөмөнә эләгә һәм ике йыл дауамында (833—834 йылдар) уны төрмәлә тоталар. Әммә ул инанысынан баш тартмай

Михнәтләү Әл-Мөтәүәккил хәлифә тарафынан туҡтатыла, ул Ҡөрьәндең килеп сығышы тураһында бәхәстәрҙе тыя. Атаһы Әхмәт Ибн Әбү Дуадты юғары судья вазифаһында алмаштырған улы Әбү-әл-Вәлид Мөхәммәт вазифаһынан бушатыла һәм 851 йылда ҡулға алына, михнәтләү шуның менән тамамлана.

Әҙәбиәт

• Ибрагим Т. К. и Сагадеев А. В. Михна // Ислам: энциклопедический словарь / Отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, ГРВЛ, 1991. — С. 166. — 315 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-02-016941-2.
• Miḥna // Encyclopaedia of Islam. 2 ed. — Leiden : E. J. Brill, 1960—2005. (түләүле)
• İbn Ebû Duâd / Yavuz Y. Ş. // TDV İslâm Ansiklopedisi : [тур.] : 44 c.. — İstanbul : TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 1999. — Т. 19. — С. 430—431.