Мәлик (Әрмәнстан)
| Мәлик | |
| әрм. Մելիք груз. მელიქი |
Мәлик (әрм. Մելիք, груз. მელიქი; рус. малик) — көнсығыш дворян һәм феодал титулы[1][2]. Мәлик (ғәр. ملك) һүҙе ғәрәп теленән ингән — батша тигәнде аңлата. Әрмән дворяндары традицияһында «мәлик» титулы «кенәз» («ишхан») титулына тап килә[3]. Әрмән мәликтәре титулы башта хан дәрәжәһенә[4] , һуңыраҡ грузин титулы — тавади, Кавказ аръяғы мосолмандары өсөн бәк исеменә тап килгән[4][5].
Бүленеше
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Мәликтәр өс төркөмгә бүленгән.
Улар араһынан үҙ мәликлектәре булған әрмән мәликтәре (Джраберд, Гөлистан, Хачен, Варанда һәм Дизак[6]) иң юғарылары була. Уларҙың хәле, ярым бойондороҡһоҙ хандарҙыҡы кеүек булған, дәрәжә үтәлгән хеҙмәттәргә алмашҡа фарсы шаһтары тарафынан бирелгән. Ваҡыт үтеү менән, сәйәси тетрәнеүҙәр арҡаһында, мәликтар үҙаллылыҡтарын юғалта һәм хандар контроле аҫтына эләгә. Уларҙың хәле лә бәк һәм ағалар хәленә оҡшаш булып ҡала.
Икенсе, түбәнерәк, мәлик төркөмө, әрмәндәр араһынан ислам динен ҡабул иткән мосолмандарҙан торған. Улар ҙа бәктәрҙеке кеүек хоҡуҡтар менән файҙалана.
Өсөнсө төркөм ауыл аҡһаҡалдарынан тора, уларҙы ла ҡайһы берҙә мәлик тип атайҙар[4][7].
Шулай уҡ ҡарағыҙ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ И. П. Петрушевский. Очерки по истории феодальных отношений в Азербайджане и Армении в XVI - начале XIX вв. — Л., 1949. — С. 58—59.
- ↑ Под ред. Е. М. Жукова. Малик // Советская историческая энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. — 1973—1982.: «В некоторых завоеванных монголами странах (13-14вв.) Мелик — владетельный феодал местного происхождения. На территории Армении и Азербайджана при монголах, Сефевидах и в период существования полунезависимых княжеств мелик — владетельный феодал, потомок старинной местной мусульманской и христианской знати.»
- ↑ Раффи. Меликства хамсы. Дата обращения: 25 октябрь 2008. Архивировано 25 ноябрь 2009 года.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 George A. Bournoutian // Russia and the Armenians of Transcaucasia, 1797—1889:a documentary record // Mazda Publishers, 1998 г. — p.332 (578)
- ↑ Гордеев Д. П., / Черты феодального строя в Грузии и в ханствах Закавказья в новые века / «Билютень КИАИ в Тифлисе» № 8 / Изд-во АН СССР; Ленинград 1931 г. — стр.10-11
- ↑ Григорян З.Т. Присоединение Восточной Армении к России в начале XIX века. — М.: Издательство социально-экономической литературы, 1959. — С. 26—27. — 184 с.
- ↑ Восточное Закавказье // Aкты, coбрaнные Кaвкaзcкoй aрхеогрaфичеcкoй комиccиeй / А. П. Берже. — Том VIII. — Тифлис, 1881. — С. 470. — 1009 с.Оригинал текст (рус.)
Мелик.
Переводъ сего имени означаетъ управителя. Мелики трехъ степеней. Высшіе, происходятъ из Армянъ,имѣли собственныя меликства, что нынѣ мелики Варандінский, Дизакскій, Хачинскій, Талышскій и Челябюрдскій. Водвореніе ихъ произошло отъ Персидскихъ шаховъ, за особенныя услуги имъ оказанныя, съ правомъ ханского самовластія. Впослѣдствіи, по политическимъ переворотамъ, мелики подпали подъ власть хановъ и с тѣмъ вмѣсте лишились прежней независимости, причемъ вошли въ права, равныя съ агою и беками. Другой степени происходятъ изъ мусульманъ, пріобрѣтая званіе сіе въ награду и въ ознаменованіе того, что они, бывъ нѣкогда Армянами, перешли въ мусульманство. Привилегіи ихъ равны съ бекскими, и третьей степени - сельскіе старшины, съ одинаковыми правами прочихъ сельских же старшиъ.