Руслан

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте

Руслан — шәхси урыҫ исеме, төрки сығышлы ир-ат исеме[1][2]. Был исемде күп милләт һәм халыҡтар ҡуша, таралыу Рәсәйҙә һәм БДБ-ның[3][4] башҡа илдәрендә таралған.

Сығышы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иң танылған һәм таралған фараз буйынса, Руслан боронғо көнсығыш тамырҙарға эйә: ул төрки[5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15] исем, Арыҫлан/Аслан «лев» тигәнде аңлата. Киев Русенең төрки күршеләре менән тығыҙ аралашыу һөҙөмтәһендә, исем урыҫ халҡында тарала, йыш осраҡта Еруслан формаһында (урыҫ халыҡ әкиәте геройҙары), Руслан (Пушкин поэмаһындағы урыҫ баһадиры)[12][16][17][18][19][20].

Еруслан Лазаревичтың исеме Руслан исеменең яһалма формаһы.[21][15][4][22][23]. Шулай уҡ башҡа тикшереүселәр фекеренсә, «Руслан» «Еруслан» тигән тулы исемдең киҫелгән формаһы, сөнки һуңғы төрө иртәрәк үҙләштерелгән[1][4].

Ғалимдар, был исем А. С. Пушкиндың «Руслан һәм Людмила» (1820) поэмаһы арҡаһында киң ҡулланылышҡа ингән, тип уйлай [24][3][3][3]. XIX быуатта әҙәби исеме генә булһа, 1917 йылдағы урыҫ революцияһнан һуң рәсми рәүештә овет[24] һәм, эҙемтә булараҡ, постсовет киңлегендә тарала.

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • «Руслан и Людмила» — поэма А. С. Пушкина
  • «Руслан и Людмила» — опера М. И. Глинки

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. 1,0 1,1 Петровский, 1966
  2. Суперанская, 2005
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Намитокова, 2012
  4. 4,0 4,1 4,2 Шумовский, 2004
  5. Тумашева, 1984, с. 44
  6. Баскаков, 1979, с. 101
  7. Кусимова, 1991, с. 70
  8. Петровский, 1966, с. 191
  9. Саттаров, 1998
  10. Червинский, 2013, с. 331
  11. Намитокова, 2012, с. 339
  12. 12,0 12,1 Никонов, 1988, с. 120—121
  13. Шумовский, 2004, с. 14, 69
  14. Баландин, 1977, с. 233
  15. 15,0 15,1 Руслан, Этимологический словарь русского языка. — М.: Прогресс М. Р. Фасмер 1964—1973.
  16. Мелетинский, 1990, с. 210
  17. Стасов, 1894, с. 948 и след.
  18. Шумовский, 2004, с. 224
  19. Ягич, 1898, с. 305
  20. Миллер, 1892
  21. Баскаков, 1979
  22. Еруслан Лазаревич, Энциклопедический словарь Ф. А. Брокгауза и И. А. Ефрона. — СПб.: Брокгауз-Ефрон. 1890—1907.
  23. Корепова К. Е. Русская лубочная сказка. Н. Новгород. 1999.
  24. 24,0 24,1 Рылов, 2006

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Баландин А. И., Гацак В. М. Фольклор: Поэтическая система: [Сборник статей]. — М.: Наука, 1977. — 343 с.
  • Баскаков Н. А. Русские фамилии тюркского происхождения. — М.: Наука, 1979. — 279 с.
  • Кусимова Т.Х. В мире имён. Словарь башкирских имён. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1991. — 192 с.
  • Надель-Червинская М., Червинский П. Энциклопедический мир Владимира Даля. Книга вторая (в 2-х томах): Дикие звери. — 2-е изд. — Тернополь: Крок, 2013. — Т. 2. Часть первая. — 396 с. — ISBN 978-617-692-069-4.
  • Никонов В. А. Ищем имя. — М.: Советская Россия, 1988. — 128 с.
  • Рылов Ю. А. Имена собственные в европейских языках. Романская и русская антропонимика. Курс лекций по межкультурной коммуникации. — М.: АСТ, Восток – Запад, 2006. — 311 с.
  • Сводный словарь личных имен народов Северного Кавказа / под ред. Р. Ю. Намитоковой. — М.: ФЛИНТА, Наука, 2012. — 584 с.
  • Суперанская А. В. Современный словарь личных имён: Сравнение. Происхождение. Написание. — М.: Айрис-пресс, 2005. — 384 с.
  • Тумашева Д. Г. Татарский язык: лексическая и грамматическая семантика. — Казань: Издательство Казанского университета, 1984. — 95 с.
  • Еруслан Лазаревич // Мифологический словарь / Гл. ред. Е. М. Мелетинский. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — С. 287. — ISBN 5-85270-032-0.
  • Стасов В. В. Собрание сочинений, том III. — 1894.
  • Миллер В.В. Экскурс в область русского эпоса. — Москва: «Русская мысль» и «Этнографическое обозрение», 1892.
  • И. В. Ягич. Archiv fuer Slavische Philologie. — 1898.
  • Шумовский Т. А. Странствия слов. — СПб.: Протей, 2004. — 336 с.
  • Петровский Н. А. Словарь русских личных имён. — Москва: Советская энциклопедия, 1966. — 384 с.
  • Саттаров Г.Ф. (Гумар Саттар - Мулилле). «Татар исемнәре ни сөйли?» "О чем говорят татарские имена?". Полный толковый словарь татарских личных имен. — Казань: Редакционно-издательское объединение "РАННУР", 1998. — 486 (30 п.л.) с.
  • Н. С. Тихонравов. Летописи русской литературы т. II, отд. II. — Москва, 1859.