Талпандар

	Талпандар
	; Dermatophagoides pteronyssinus
Фәнни классификация
Домен:	Эукариоттар
Батшалыҡ:	Хайуандар
Суб-батшалыҡ:	Эуметазойҙар
Тип/Бүлек:	Ике яҡлы - симметриялы
Ярым бүлек:	Беренсел ауыҙлылар
Рангаһыҙ:	Ҡау һалыусылар
Тип:	Быуынтыҡ аяҡлылар
Подтип:	Хелицерлылар
Класс:	Үрмәксе һымаҡтар
Ярым класс:	Талпандар
Халыҡ-ара фәнни исеме
	Acari Leach, 1817
Надотряды
	Акариформные клещи; Паразитиформные клещи; Клещи-сенокосцы;
ITIS	733321
NCBI	6933

Талпандар (лат. Acari, Acarina, урыҫ.клещи́) — быуынтыҡ аяҡлылар тибы үрмәксе һымаҡтар класына ҡарайҙар (подкласс Acari).

Был кластағы иң күп таралған төркөм. 2011 йылғы мәғлүмәттәр буйынса 54617 төр талпан асыҡланған. Шул иҫәптән 144 төрҙең ҡаҙылма ҡалдыҡтары ғына билдәле.

Шулай күп таралыуҙарына уларҙың бик ваҡ булыуҙары, тупраҡтың серегән үҫемлек ҡалдыҡтары менән байытылған өҫкө ҡатын үҙләштереүҙәре тора.

Зоологияның талпандарҙы өйрәнеү тармағы акарология тип атала..

Ҡылыҡһырлама[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Талпандар, ғәҙәттә 0,2—0,4 мм, һирәк осраҡта 3 мм-ғаса. Кәүҙәһе ике өлөшкә бүленгән. Башҡәүҙә һәм ҡорһаҡ өлөшө. Алты аяҡтары бар.

Күп талпандар сапрофагтар йәки йыртҡыстар. Төрлөһө төрләсә туҡлана, үҫемлек һуттары, мал тиҙәктәре һәм ҡан менән туҡланғандары ла бар.

Классификация[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Классификацияларҙың береһе буйынса Acari аҫкласы өс өҫотрядҡа (Opilioacariformes, Parasitiformes, Acariformes), ҡараған 350-ҙән ашыу ғаиләне, 4000 ырыуҙы берләштерә^[1].

Практик әһәмиәте[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Улар кешеләргә һәм малдарға вируслы ауырыуҙар йоҡтора.

Галерея[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Шулай уҡ ҡарарға була[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Амбар талпандары

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

↑ Harvey M. S. (2002). The neglected cousins: what do we know about the smaller arachnid orders? Journal of Arachnology, vol. 30, pp. 357—372. pdf (инг.)

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Жизнь животных. Энциклопедия в шести томах. Том 3. Общая редакция члена-корреспондента АН СССР профессора Л. А. Зенкевича. — Москва: Просвещение, 1969. — 576 с.
Клещи, отряд паукообразных // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том) — СПб., 1890—1907. (рус.)

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Информация о клещах в электронной энциклопедии «Кругосвет»
Информация об иксодовых клещах на сайте Энцефалит.ру

	Был энтомология буйынса тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ.

[neglected-cousin-1] Harvey M. S. (2002). The neglected cousins: what do we know about the smaller arachnid orders? Journal of Arachnology, vol. 30, pp. 357—372. pdf (инг.)

[1]