Хмельницкий өлкәһе

Хмельницкий өлкәһе
укр. *Хмельницька область*
Герб;	Флаг;
Ил	Украина
Статус	өлкә
Берләштерә	20 район
Административ үҙәк	Хмельницкий
Крупнейшие города	Каменец-Подольский
Барлыҡҡа килеүе	22.09.1937
Халҡы (2015)	1 296 930
Тығыҙлығы	62,9 кеше/км²
Майҙаны	20 629 км²
Ваҡыт бүлкәте	UTC+2, летом UTC+3
Код ISO 3166-2	UA-68
Телефон коды	+380 38
Автомобиль номерҙары коды	BX
Рәсми сайты

Хмельницкий өлкәһе (укр. Хмельницька область) — Украиналағы өлкә. Административ үҙәге — Хмельницкий ҡалаһы.

Тарихы

Винница өлкәһенән 1937 йылдың 22 сентябрендә бүленеп сыға. 1954 йылдың 26 апрелендә исеме бөгөнгөгә алыштырылғанға тиклем «Каменец-Подольск өлкәһе» булып йөрөй^[1].

1941 йылға тиклем өлкә үҙәге Каменец-Подольский ҡалаһы була. Бында боронғо Рәсәйҙең иң матур ҡылыстарының береһе — Карабчиев ҡылысы табылған, ул X—XI быуаттарҙа эшләнгән тип фаразалана. Ҡылыстың тотҡаһы европа-урыҫ стилендә, орнаменты византия стилендә^[2]^[3].

Өлкәлә тыуған билдәле шәхестәр

Николай Кондратюк (1931—2006) — совет украин опера йырсыһы (баритон), педагог һәм йәмәғәт эшмәкәре. СССР-ҙың халыҡ артисы (1978).
Валентина Матвиенко (7.04.1949) — Рәсәйҙең дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, сәйәсмән, дипломат. 2011 йылдың 21 сентябренән Рәсәй Федерацияһы Федераль Йыйылышының Федерация Советы рәйесе.
Пирожок Пётр Иванович (3.09.1927) - тау инженеры-геолог, Халыҡ-ара информатлаштырыу академияһының мөхбир ағзаһы (2004). Учалы тау-байыҡтырыу комбинатының 1985—1996 йылдарҙағы баш геологы. Бөйөк Ватан һәм 1945 йылғы совет-япон һуғыштарында ҡатнашыусы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған геологы (1995), СССР Министрҙар Советы премияһы лауреаты (1985)^[4].
Сибагатуллин Ростислав Имамович (31.08.1923—2.07.2016), совет хәрби начальнигы һәм йәмәғәт эшмәкәре. Отставкалағы гвардия генерал-майоры, Хәрби фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Ветерандарҙың Башҡортостан республика йәмәғәт ойошмаһының Һуғыш һәм хәрби хеҙмәт ветерандары комитетының элекке бюро ағзаһы. Ҡыҙыл Байраҡ, Ҡыҙыл Йондоҙ, III дәрәжә «Ватанға СССР Ҡораллы Көстәрендә хеҙмәте өсөн» һәм II дәрәжә Ватан һуғышы ордендары кавалеры. Шепетовка ҡалаһынан^[5].
Константин Степанков (1928—2004) — совет украин театр һәм кино актёры , педагог. СССР-ҙың халыҡ артисы (1977).
Фридман Марк Наумович (15.04.1914—10.12.1969), ғалим-терапевт, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1939—1940 йылдарҙағы совет‑фин һуғышында ҡатнашыусы. Медицина фәндәре докторы (1967), профессор (1969). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған табибы (1964), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1948). Ҡыҙыл Йондоҙ ордены кавалеры (1940). Полонное ҡалаһынан^[6].

Халҡы

Дәүләт статистика хеҙмәте мәғлүмәттәре буйынса, 2013 йылдың 1 октябренә өлкәлә 1 309 687 кеше йәшәй, шул иҫәптән ҡала халҡы — 729 473 кеше (55,7 %), ауыл халҡы — 580 214 человек (44,3 %). Даими йәшәгән халыҡ — 1 306 524 кеше, шул иҫәптән ҡала халҡы — 723 830 кеше (55,4 %), ауыл халҡы — 582 694 кеше (44,6 %).

1959^[7]	1970^[8]	1979^[9]	1989^[10]	2001^[11]
1 608 407	1 615 373	1 558 442	1 527 114	1 426 649

Иң ҙур тораҡ пунктар

Міські населені пункти з кількістю жителів понад 5,0 тисяч
за даними Держкомстату^[12]^[13]

Хмельницкий	Ҡалып:Збільшення267,3	Городок	Ҡалып:Зменшення16,7
Каменец-Подольский	Ҡалып:Зменшення102,3	Дунаївці	Ҡалып:Збільшення16,2
Шепетівка	Ҡалып:Зменшення43,3	Летичів	Ҡалып:Зменшення10,6
Нетішин	Ҡалып:Збільшення36,8	Деражня	Ҡалып:Зменшення10,3
Славута	Ҡалып:Збільшення35,9	Ярмолинці	Ҡалып:Зменшення7,8
Старокостянтинів	Ҡалып:Збільшення35,1	Понінка	Ҡалып:Зменшення7,4
Полонне	Ҡалып:Зменшення21,7	Теофіполь	Ҡалып:Зменшення6,7
Красилів	Ҡалып:Зменшення19,7	Віньківці	Ҡалып:Зменшення6,4
Волочиськ	Ҡалып:Зменшення19,6	Стара Синява	Ҡалып:Зменшення5,6
Ізяслав	Ҡалып:Збільшення17,2	Білогір'я	Ҡалып:Зменшення5,4

Милли состав

(2001): украиндар — 93,9%, урыҫтар — 3,6%, поляктар — 1,6%^[14].

Административ ҡоролошо

Өлкә составында 20 район:

Белогорье районы
Виньковцы районы
Волочиск районы
Городок районы
Деражня районы
Дунаевцы районы
Изяслав районы
Каменец-Подольский районы
Красилов районы
Летичев районы
Яңы Ушица (Новоушицкий) районы
Полонное районы
Славута районы
Иҫке Константинов (Староконстантиновский) районы
Иҫке Синява (Старосинявский) районы
Теофиполь районы
Хмельницкий районы
Чемеровцы районы
Шепетовка районы
Ярмолинцы районы

6 ҡала округы:

Каменец-Подольский
Нетешин
Славута
Староконстантинов
Хмельницкий
Шепетовка

Иҫкәрмәләр

↑ СССР Юғары Советы Президиумының 1954 йылдың 4 февралендәге указы. СССР-ҙың 1954 йылдың 26 апрелендәге Законы нигеҙендә исемен алыштырыу раҫланған
↑ Історія української культури.htm // Прикладне мистецтво: церковне і народне (Р. С. Орлов)
↑ Кирпичников А. Н. Древнерусское оружие. Выпуск первый. Мечи и сабли IX—XIII вв. // САМ. — Е1-36. — 1966, с. 36.
↑ Пирожок Пётр Иванович — Башҡорт энциклопедияһы 2016 йыл 21 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 25 август 2017)
↑ В Башкирии ушел из жизни ветеран Великой Отечественной войны Ростислав Сибагатуллин. Башинформ мәғлүмәт агентлығы, 2016, 2 июль (рус.) (Тикшерелеү көнө: 29 август 2018)
↑ Башҡорт энциклопедияһы — Фридман Марк Наумович 2016 йыл 22 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 12 апрель 2019)
↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg1.php
↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg1.php
↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg1.php
↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg1.php
↑ http://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/nationality_population/nationality_popul1/
↑ Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України на 1 січня 2014 року», — Київ, Державна служба статистики України, 2014
↑ При зазначенні динаміки народонаселення бралась до уваги зміна за період з січня 2013 по січень 2014 року
↑ http://2001.ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality/

Һылтанмалар

Сайт (укр.) (инг.)

[1] СССР Юғары Советы Президиумының 1954 йылдың 4 февралендәге указы. СССР-ҙың 1954 йылдың 26 апрелендәге Законы нигеҙендә исемен алыштырыу раҫланған

[2] Історія української культури.htm // Прикладне мистецтво: церковне і народне (Р. С. Орлов)

[3] Кирпичников А. Н. Древнерусское оружие. Выпуск первый. Мечи и сабли IX—XIII вв. // САМ. — Е1-36. — 1966, с. 36.

[4] Пирожок Пётр Иванович — Башҡорт энциклопедияһы 2016 йыл 21 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 25 август 2017)

[5] В Башкирии ушел из жизни ветеран Великой Отечественной войны Ростислав Сибагатуллин. Башинформ мәғлүмәт агентлығы, 2016, 2 июль (рус.) (Тикшерелеү көнө: 29 август 2018)

[6] Башҡорт энциклопедияһы — Фридман Марк Наумович 2016 йыл 22 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 12 апрель 2019)

[7] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg1.php

[8] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg1.php

[9] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg1.php

[10] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg1.php

[11] ttp://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/nationality_population/nationality_popul1/

[12] Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України на 1 січня 2014 року», — Київ, Державна служба статистики України, 2014

[13] При зазначенні динаміки народонаселення бралась до уваги зміна за період з січня 2013 по січень 2014 року

[14] ttp://2001.ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]