Әхтәмов Хәсән Баһҙый улы
| Әхтәмов Хәсән Баһҙый улы | |||
 | |||
| Тыуған ваҡыты | |||
|---|---|---|---|
| Тыуған урыны |
Башҡорт АССР-ы, Стәрлетамаҡ кантоны[1] Аллағыуат ауылы | ||
| Үлгән ваҡыты | |||
| Хеҙмәт иткән урыны | |||
| Ғәскәр төрө |
пехота | ||
| Хеҙмәт итеү йылдары |
1943—1944 | ||
| Хәрби звание |
 | ||
| Хәрби алыш/һуғыш | |||
| Наградалар һәм премиялар |
| ||
.svg){kind=small}
Әхтәмов Хәсән Баһҙый улы (10 июль 1925 йыл — 30 май 1944 йыл) — Бөйөк Ватан һуғышында батырҙарса һәләк булған яугир, уҡсы, рядовой. Советтар Союзы Геройы (1944).
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Хәсән Баһҙый улы Әхтәмов 1925 йылдың 10 июлендә БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Аллағыуат ауылында[1] тыуған.
1943 йылдан алып — Ҡыҙыл Армия сафында.
1944 йылдың февраленән алып 2-се Украин фронтында хеҙмəт итə.
1944 йылдың 30 майҙа Румыниялағы Редиул-Алдей ауылы янында, Яссы ҡалаһынан төньяҡҡараҡ, батырҙарса һәләк була.
Батырлығы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]857-се уҡсылар полкы 1-се ротаһы (294-се уҡсылар дивизияһы, 52-се армия, 2-се Украин фронты) рядовойы Х. Б. Әхтәмовтың наградлау ҡағыҙынан :
«Иптәш Әхтәмов һуғышҡан I уҡсылар ротаһына ҡаршы (1944 йылдың 30 майы), дошман бер батальондан ашыу пехота һәм һигеҙ танк ташлай. Дошман танкылары 1-се уҡсылар ротаһы траншеяһына яҡынаялар һәм рота фронты буйлап траншеялар ситенән барып, беҙҙең яугирҙарҙы атырға ниәт итәләр. Беренсе килгән танк рота фронты буйлап бара башлай, ә танк эсендәге немец автоматсылары танк башняһы люгын асып беҙҙең яугирҙарҙы туранан-тура атып үлтерә башлайҙар. Иптәш Әхтәмов беренсе булып траншеянан ырғып сыға һәм танкыға ҡаршы граната менән танҡ аҫтына ташлана һәм уны шартлата. Һөҙөмтәлә танкылар үҙ йүнәлешен үҙгәртеп, траншеялар аша сығалар һәм беҙҙең оборона яғына йүнәләләр. Яугирҙар дошман пехотаһын танкыларҙан айырып алалар һәм уның һөжүмен туҡтаталар. Шулай итеп, иптәш Әхтәмов үҙенең батырлығы менән бер нисә тиҫтә һалдаттың ғүмерен һаҡлап алып ҡала».
«Советтар Союзы Геройы» исеме X. Б. Әхтәмовҡа 1944 йылдың 13 сентябрендә үлгәндән һуң бирелә[2].
Наградалары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- «Алтын Йондоҙ» миҙалы (13.09.1944)[3][4]
- Ленин ордены (13.09.1944)
Хәтер
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Салауат ҡала тыуған яҡты өйрәнеү музейында Х. Б. Әхтәмовтың батырлығына арналған экспозиция бар.
- Салауат ҡалаһындағы «Мәңгелек ут» мемориаль комплексында Х. Б.Әхтәмовҡа иҫтәлекле таҡташ асылған.
- Васильевка ауылында мәктәп бинаһында мемориаль таҡтаташ ҡуйылған. Герой исемен иң яҡшы мәктәп пионер отряды йөрөткән.
- 1973 йылдың 9 майында Карл Маркс исемендәге колхозда һәм Наумовка ауылында һәйкәл ҡуйылған[5]
- Салауат ҡалаһында һәйкәл ҡуйылған[6] (Автор памятника — заслуженный художник РБ, член Союза художников России Мавлетбай Халилов).
- Киевтағы мемориаль комплекс диуарында һәм Мәскәүҙә Поклонный тауҙа уның фамилияһы ташҡа уйылып яҙылған[7]
- Салауат ҡалаһы эргәһендәге Желанный ҡасабаһында бер урам Әхтәмов исемен йөрөтә.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 Хәҙерге Башҡортостан Республикаһы, Стәрлетамаҡ районы
- ↑ Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 793756, д. 3, л. 382, 383)
- ↑ Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында
- ↑ Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында
- ↑ Республиканский Музей Боевой Славы - Ахтямов Хасан Багдеевич. Дата обращения: 8 февраль 2013. Архивировано 12 февраль 2013 года. 2016 йыл 5 март архивланған.
- ↑ Архивированная копия. Дата обращения: 6 февраль 2013. Архивировано из оригинала 30 декабрь 2013 года. 2013 йыл 30 декабрь архивланған.
- ↑ Республика Башкортостан//ПАМЯТЬ :Герой вернулся на родину. В мемориальном комплексе «Земля Юрматы» в городе Салавате установлен бюст Героя Советского Союза Хасана Ахтямова. Дата обращения: 8 февраль 2013. Архивировано 12 февраль 2013 года. 2013 йыл 30 декабрь архивланған.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Несокрушимые. — Уфа, 1985.
- Славные сыны Башкирии. — Уфа, 1979.
- Узиков Ю. С гранатой бросился под танк.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Әхтәмов Хәсән Баһҙый улы. «Герои страны» сайты.
- Республика хәрби дан музейы: Ахтямов Хасан Багдеевич 2016 йыл 5 март архивланған.
- Алфавит буйынса шәхестәр
- Стәрлетамаҡ районында тыуғандар
- Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink no)
- 10 июлдә тыуғандар
- 1925 йылда тыуғандар
- 30 майҙа вафат булғандар
- 1944 йылда вафат булғандар
- СССР хәрби хеҙмәткәрҙәре
- Советтар Союзы Геройҙары
- Ленин ордены кавалерҙары
- Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусылар
- Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булғандар
- Советтар Союзы Геройҙары (Башҡортостан)
- Советтар Союзы Геройҙары:Стәрлетамаҡ районы