Быуын үләне

Быуын үләне
Сәскә атыусы үҫемлектең дөйөм күренеше
Фәнни классификация
Домен:  Эукариоттар Батшалыҡ:  Үҫемлектәр Аҫҡы батшалыҡ:  Йәшел үҫемлектәр Бүлек:  Сәскәлеләр Класс:  Ике өлөшлөләр Тәртип:  Астра сәскә Ғаилә:  Астра сәскәләр Ырыу:  Cichorium Төр:  Цикорий обыкновенный
Халыҡ-ара фәнни исеме
Cichorium intybus L.
Викитөркөмдә Систематика Викиһаҡлағыста рәсемдәр ITIS   36763 NCBI   13427 EOL   467862 GRIN   t:10543 IPNI   77032

Быуын үләне (рус. Цико́рий обыкнове́нный, лат. Cichorium intybus) — астра сәскәләр (Asteraceae) ғаиләһенән күп йыллыҡ үлән үҫемлек, бейеклеге 1,3 м-ға етә. Июнь айынан алып көҙҙөң һуңғы көндәренә тиклем зәңгәр сәскә ата, ә июлдән башлап орлоғо өлгөрә.

Таралыуы

О. В. Томе, «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885 китабынан ботаник иллюстрация

Быуын сәскә Евразияның уртаса һәм тропик климат зонаһында үҫә, Скандинавиянан алып Урта диңгеҙгә тиклем, Британ утрауҙарынан Көнсығыш Себер һәм Һиндостанға ҡәҙәр таралған Күсерелгән үҫемлек булараҡ, Көньяҡ Африка, Төньяҡ һәм Көньяҡ Америка, Яңы Зеландияла осрай.

Башҡортостандың барлыҡ райондарындағы туғайҙарҙа, йылға буйҙарында, урман ситтәрендәге ялан-ҡырҙарҙа бар.

Әҙәбиәт

• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 1307. Cichorium intybus L. — Цикорий обыкновенный // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2004. — Т. 3. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 371. — ISBN 5-87317-163-7.
• Ғүмәров В.З. Тыуған яҡтың шифалы үҫәмлектәре. —Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1996. -160 б. ISBN 5-295-01499-1