Чирпан Хати
| Чирпан Хати | |
| төр. Hatı Çırpan | |
 | |
| Зат | ҡатын-ҡыҙ |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Төркиә |
| Псевдоним | Satıkadın[1] |
| Тыуған көнө | 1890 |
| Тыуған урыны | Анкара, вилайет Анкара[d], Ғосман империяһы |
| Вафат булған көнө | 21 март 1956 |
| Вафат булған урыны | Анкара, Төркиә |
| Ерләнгән урыны | Kahramankazan[d] |
 | |
| Туған тел | Төрөк теле |
| Һөнәр төрө | сәйәсмән, хоҡуҡ яҡлаусы |
| Эшмәкәрлек төрө | суфражистка[d] |
| Биләгән вазифаһы | Төркиә Бөйөк милләт мәжлесе ағзаһы[d] |
| Сәйәси фирҡә ағзаһы | Республика халыҡ партияһы[d] |
 Чирпан Хати Викимилектә | |
Хаты Чирпан (төр. Hatı Çırpan; 1890 — 21 март 1956), шулай уҡ Сати Ҡадын) — төрөк сәйәсмәне, 1935 йылғы дөйөм парламент һайлауҙарында Төркиәнең Бөйөк милли йыйылышына һайланған төрөк ҡатын-ҡыҙ — ағзаларының береһе.
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1934 йылдың 18 авгусынан 23 авгуына тиклем Тел буйынса Икенсе конгресы (тур. Ikinci Dil Kurultayı Türk) 16 июль алдынан, 16 июлдә президент Мостафа Кәмал Ататөрк Анкаранан Ҡаҙан (ул ваҡытта Анкара[2][3] провинцияһының Ҡызылжахамам районы составына инә) ауылына, Анкаранан 50 километр алыҫлыҡта ятҡан ауылға, экскурсияға сығып китә. Был экскурсия ваҡытында кадын Ататөрктө Ҡаҙандың ауыл старостаһы Сати Ҡадын менән таныштыралар. Ул Үҙәк Анатолия кәрҫтиән ҡатын-ҡыҙы, дүрт йыл дауамында Төркиә бойондороҡһоҙлоғо өсөн һуғышта[4] ҡатнаша. Ататөрк уның менән һөйләшеп ултыра, шунан һуң унда, хәбәр итеүҙәренә ҡарағанда, Сати Ҡадындың ҡаҙаныштарынан һәм интеллектынан тәьҫирләнә.
Афет Инан әйткәнсә, Ататөрк уның менән осрашҡандан һуң былай тигән: «был парламент ағзаһы булараҡ уңыш ҡаҙанырлыҡ ҡатын-ҡыҙ»[5]. Сати Ҡадын үҙенең уңышлы һайлау алды кампанияһын Ататөрк ярҙамына таянып алып барған[4]. Һуңынан ул, ул саҡта хаттар (Анатолия) цивилизацияһы менән ҡыҙыҡһынған Ататөрк кәңәш иткәнсә, үҙенең беренсе исемен Хатиға алмаштыра, сөнки уның беренсе исеме Сати төрөк телендә[6] «һатыу» йәки «һатып алыу» тигәнде аңлата. 1934 йылда бөтә төрөк граждандары фамилияға эйә булырға тейеш тигән Фамилиялар тураһында закон ҡабул иткәндән һуң, Чирпан фамилияһын ала.
-
1935 йылда Төркиәнең Бөйөк милли йыйылышына һайланған 18 депутат - ҡатын-ҡыҙ. -
Хати Чирпан Төркиә Бөйөк Милли йыйылышы трибунаһында.
.jpg)
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ https://www.aa.com.tr/tr/yasam/torunlari-ilk-kadin-milletvekillerinden-satikadinin-hatirasina-gozu-gibi-bakiyor/1663259
- ↑ A. Afetinan, Tarih’ten bugün’e, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1970, p. 164.
- ↑ A. Afetinan, Cumhuriyetʼin Ellinci yılı için Köylerimiz, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1978, p. 8.
- ↑ 4,0 4,1 The Turkish Woman (1919—1923), Basın Yayın Genel Müdürlüğü, p. 36.
- ↑ İşte mebus olacak kadın., A. Afetinan, Kemal Atatürk'ü Anarken, Güzel Sanatlar Matbaası, 1956, p. 67.
- ↑ Emin Karakuş, 40 yıllık bir gazeteci gözü ile İşte Ankara, Hür Yayın ve Ticaret, 1977, p. 22.