Чихиртма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Чихиртма
груз. ჩიხირთმა
Рәсем
Ил  Грузия
Ашамлыҡ төрө второе блюдо[d]

Чихиртма (груз. ჩიხირთმა) — грузин милли ризығы, сығышы менән Көнсығыш Грузиянан[1], тауыҡ йәки йәш һарыҡ ите[2] нигеҙендә тупланған итле бульоны тәмләткестәр менән байытылған, он һәм йомортҡа-кислота менән ҡуйыртылған һурпа. Чихиртмала йәшелсә йәки ярма гарнирҙары юҡ[3]. Чихиртманың тәмле еҫе һәм тәме башҡа грузин һурпаларынан ҡырҡа айырыла[4]. Грузин һурпаһының «чихиртма» тип аталған рецептын 1875 йылда «Полная поваренная книга русской опытной хозяйки» баҫмаһында билдәле кулинарка Е. А. Авдеева килтерә[5][6].

Туғып күпертелгән йомортҡа һарыһына бер аҙ он, йылы бульон һәм лимон, гранат һуты йәки йөҙөм уксусы ҡушып әҙерләнгән йомортҡа-әселек тәмләткесен ондан һуң һарҡытылған бульонға өҫтәйҙәр [7]. Йомортҡа ҡатнашмаһындағы кислота аҡһым йәмһеҙ һоро төҫтәге төйөндәр булып эремәһен өсөн кәрәк. В. В. Похлёбкинмәғлүмәттәре буйынса, бындай кулинар алым беҙҙең эраға тиклем бер нисә быуат элек хәҙерге Иран, Кавказ Аръяғы һәм Төркиә территорияһында һурпа бешергәндә ҡулланылған[8]. Һуңғы этапта чихиртмаға ҡыҙҙырылған һуған һәм күп һанлы тәмләткестәр өҫтәлә, уларҙан айырыуса имеретин шафраны[1] төнәтмәһе, бөтнөк (мята) һәм тклапи айырылып тора. Хмели-сунелиҙы чихиртмаға өҫтәмәйҙәр[3][4]. Ҡайһы бер рецепттарҙа аҡ майҙа пассерланған һуған онло аҡ соус, йомортҡа тәмләткесен (запрака) ҡырҡылған йәшелсәгә ҡайнатылған уксус ҡушылып, бульонға һалына. Чихиртманы туралған ит менән бирәләр[9]. Уны сухариктар менән ашайҙар, тәрилкәгә бер нисә тамсы лимон һуты ла өҫтәргә мөмкин[1][10].

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Чихиртма из курицы. Чихиртма из куриных потрохов. Чихиртма из курицы или баранины // Грузинская кухня / Составители: В. В. Метревели, И. М. Бар-Слива. — М.: ЭКСМО-Пресс, 2002. — С. 66—70. — 384 с. — (Серия «Для дома, для семьи»). — ISBN 5-04-010406-5.
  • Т. Мжаванадзе. Чихиртма (Восточная Грузия) // Грузинская домашняя кухня. — М.: Эксмо, 2010. — С. 86. — 256 с. — (Книга Гастронома). — 7000 экз. — ISBN 978-5-699-41599-1.
  • Похлёбкин В. В. Чихиртма // О кулинарии от А до Я: Словарь-справочник. — Мн.: Полымя, 1988. — С. 204—205. — 224 с. — 200 000 экз. — ISBN 5-345-00218-5</.
  • Похлёбкин В. В. Чихиртма // Кулинарный словарь. — М.: Издательство «Э», 2015. — С. 403. — 456 с. — 4000 экз. — ISBN 978-5-699-75127-3.
  • Похлёбкин В. В. Введение яиц и яичных изделий // Тайны хорошей кухни. — 3-е издание, исправленное и дополненное. — М.: Молодая гвардия, 1985. — С. 118—123. — 191 с. — (Эврика). — 100 000 экз.
  • Похлёбкин В. В. Чихиртма // Национальные кухни наших народов (Основные кулинарные направления, их история и особенности. Рецептура). — М.: Лёгкая и пищевая промышленность, 1983. — С. 124—125. — 304 с.
  • Титюнник А. И., Новоженов Ю. М. Чихиртма // Советская национальная и зарубежная кухня. — 2-е. — М.: «Высшая школа», 1981. — С. 193. — 479 с. — 100 000 экз.
  • Чихиртма // Культура питания. Энциклопедический справочник / Под ред. И. А. Чаховского. — 3-е издание. — Мн.: «Белорусская энциклопедия имени Петруся Бровки», 1993. — С. 408. — 540 с. — ISBN 5-85700-122-6.
  • Чихиртма из баранины // Книга о вкусной и здоровой пище / И. К. Сиволап (редактор). — М.: Пищепромиздат, 1954. — С. 98. — 400 с. — 500 000 экз.
  • Фельдман И. А. Грузинская кухня. Чихиртма // Кухня народов СССР. — К.: Час, 1990. — С. 111—112. — 318 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-88520-098-X.
  • Sinclair C. G. chikhirtma // Dictionary of Food: International Food and Cooking Terms from A to Z. — Second Edition. — London: A & C Black[en], 2004. — P. 128. — 632 p. — ISBN 978-1-4081-0218-3.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Т. Мжаванадзе, 2010
  2. ↑ Грузинская кухня, 2002
  3. ↑ 3,0 3,1 В. В. Похлёбкин, 2015
  4. ↑ 4,0 4,1 В. В. Похлёбкин, 1983
  5. ↑ Авдеева Е. А. Чихиртма (грузинский суп) // Полная поваренная книга русской опытной хозяйки, или Руководство к уменьшению расходов в домашнем хозяйстве. — СПб.: Издание книгопродавца Д. Ф. Фёдорова, 1875. — С. 101. — 523 с.
  6. ↑ [https://pikabu.ru/story/chikhirtma_gruzinskaya_kukhnya_10042811?ysclid=lhx17g8ao8140712990 Чихиртма (Грузинская Кухня)
  7. ↑ Книга о вкусной и здоровой пище, 1954
  8. ↑ В. В. Похлёбкин, 1985
  9. ↑ А. И. Титюнник, Ю. М. Новоженов, 1981
  10. ↑ Чихиртма
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Чихиртма&oldid=1239679» битенән алынған