Шимпанзе

	Шимпанзе
	; Ғәҙәти шимпанзе
Фәнни классификация
Тип/Бүлек:	Ике яҡлы - симметриялы
Суб-тип:	Икенсел ауыҙлылар
Тип:	Хордалылар
Клад:	Баш һөйәклеләр
Суб-тип:	Умыртҡалылар
Инфратип:	Башһөйәклеләр
Супер-класс:	Дүрт аяҡлылар
Класс:	Һөтимәрҙәр
Суб-класс:	Йәнлектәр
Инфра-класс:	Плаценталылар
Супер-отряд:	Euarchontoglires
Грандотряд:	Euarchonta
Миротряд:	Приматообразные
Отряд:	Приматтар
Ярым отряд:	Ҡоро моронло маймылдар
Инфраотряд:	Обезьянообразные
Парвотряд:	Узконосые обезьяны
Ғаилә өҫтө:	Кеше һымаҡ маймылдар
Ғаилә:	Гоминидтар
Ярым ғаилә:	Гомининдар
Триба:	Хоминини
Ырыу:	Шимпанзе
Халыҡ-ара фәнни исеме
	Pan Oken, 1816
Синонимдар
	Anthropithecus Lesson, 1840; Anthropopithecus de Blainville, 1838; Bonobo Tratz et Heck, 1954; Chimpansee Voigt, 1831; Engeco Haeckel, 1866; Fsihego de Pauw, 1905; Hylanthropus Gloger, 1841; Mimetes Anon, 1820; Pongo Haeckel, 1866; Pseudanthropos Reichenbach, 1860; Satyrus Mayer, 1856; Theranthropus Brookes, 1828; Troglodytes É. Geoffroy, 1812;
Төрҙәре
	Ғәҙәти шимпанзеtypus; (Pan troglodytes); Кәрлә шимпанзе; (Pan paniscus);
Ареал

Шимпанзе́ (лат. Pan) — приматтар отрядындағы гоминидтар ырыуы. Гоминидтар ырыуы ике төрҙө берләштерә: ғәҙәти шимпанзе (Pan troglodytes) һәм кәрлә шимпанзе (Pan paniscus). Кәрлә шимпанзе бонобо исеме менән дә билдәле. Бөгөнгө көндә ике төргә лә юғалыу хәүефе янай.

Шимпанзелар көнсығыш һәм үҙәк Африкала таралған.

Шимпанзе — эре маймыл, буйы 150 см, ауырлығы 45-50 кг һәм артығырыҡ та була. Ҡолаҡ япраҡтары кешенекенә оҡшаған. Ҡара төҫтәге йөн менән ҡапланған. Ҡулдары аяҡтарынан оҙонораҡ. Битендә төктәре юҡ. Ата заттың да, инә заттың да эйәк аҫтында аҡ төктәр була. Африканың тропик урмандарында йәшәй. Күпселек ваҡытын ағастарҙа, көндөң өстән бер өлөшөн ерҙә үткәрә.

Һутлы емештәр, япраҡтар, сәтләүектәр һәм ағас ҡайыры менән туҡлана. Ҡырмыҫҡа һәм термиттарҙы ла ашай.

Иҫкәрмәләр

↑ Wozencraft, W. C. Mammal Species of the World / Wilson, D. E., and Reeder, D. M. (eds). — 3rd edition. — Johns Hopkins University Press, 16 November 2005. — ISBN 0-801-88221-4.

Әҙәбиәт

Мейтленд Иди. Недостающее звено. — М.: Мир. 1977 г.
Джейн ван Лавик-Гудолл. В тени человека — М.: Мир, 1974 г.
Джейн Гудолл. Шимпанзе в природе: поведение — М.: Мир, 1992 г.

	Был приматология буйынса тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ.

[1] Wozencraft, W. C. Mammal Species of the World / Wilson, D. E., and Reeder, D. M. (eds). — 3rd edition. — Johns Hopkins University Press, 16 November 2005. — ISBN 0-801-88221-4.

[1]