Штат
Штат (нем. Staat «дәүләт, хөкүмәт») — ҡайһы бер федераль субъекттарҙа (дәүләттәрҙә) билдәле бер кимәлдә суверенитетҡа эйә булған административ-территориаль берәмектәр атамаһы. Штаттың хоҡуҡи һәм юридик статусы, шулай уҡ уның власть органдарының компетенцияһы күләме һәм кимәле союздың конституцияһы менән билдәләнә[1]. Бынан тыш, ҡайһы бер дәүләттәрҙә штаттар үҙҙәренең конституцияларына эйә[1].
Штат башлығы булып, ҡағиҙә булараҡ, губернатор тора, ул халыҡ тарафынан һайлана йәки федератив дәүләттең состав өлөшө башлығы йәки унитар дәүләттең административ берәмеге башлығы итеп тәғәйенләнә.
Ил парламентының юғары палатаһында һәр штаттың үҙ вәкилдәре бар, уларҙың һаны закон менән билдәләнә — ул дәүләт халҡына бәйле булыуы мөмкин (мәҫәлән, Һиндостан), йәки һәр дәүләттең парламентта бер үк һандағы вәкилдәре бар (мәҫәлән, АҠШ, Бразилия)[1].
Федераль эквивалентҡа эйә булған вазифалар һәм штат органдары өсөн ғәҙәттә федераль кимәлдән башҡа терминология ҡулланыла (мәҫәлән: президент — губернатор, хөкүмәт — дәүләт советы, милли ассамблея - штаттың генераль ассамблеяһы)
Штаттары булған дәүләттәр исемлеге
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ил | Штаттар һаны | Иң ҙур штат | Иң бәләкәй штат | Иң күп халыҡлы штат | Иң аҙ халыҡлы штат |
---|---|---|---|---|---|
Австралия | 6 | Көнбайыш Австралия (2 645 615) | Тасмания (90 758) | Яңы Көньяҡ Уэльс (7 099 700) | Тасмания (502 600) |
Бразилия | 26 | Амазонас (1 570 745) | Сержипи (21 910) | Сан-Паулу (40 442 795) | Рорайма (451 227) |
Венесуэла | 23 | Боливар (240 528) | Нуэва-Эспарта (1 150) | Сулия (3 620 200) | Амасонас (142 200) |
Һиндостан | 28 | Раджастхан (342 236) | Гоа (3702) | Уттар-Прадеш (190 891 000) | Сикким (540 493) |
Малайзия | 13 | Саравак (124 450) | Перлис (821) | Селангор (5 411 324) | Перлис (227 025) |
Мексика | 31 | Чиуауа (244 938) | Тласкала (4016) | Мехико (15 175 862) | Көньяҡ Түбәнге Калифорния (424 041) |
Микронезия | 4 | Понпеи (346) | Кусаие (110) | Чуук (53 595) | Кусаие (7 686) |
Нигерия | 36 | Нигер (76 363) | Лагос (3 475) | Кано (13 383 682) | Эбоньи (1 739 136) |
АҠШ | 50 | Аляска (1 717 854) | Род-Айленд (4 005) | Калифорния (37 253 956) | Вайоминг (532 668) |