Юғары ҡатын-ҡыҙҙар политехник курстары
| Юғары ҡатын-ҡыҙҙар политехник курстары | |
| Нигеҙләү датаһы | 1905[1] |
|---|---|
.jpg) | |
| Нигеҙләүсе | Прасковья Наумовна Ариян[d][2] |
| Етәксе | Щукин, Николай Леонидович[d] |
| Дәүләт |
 Рәсәй империяһы Рәсәй республикаһы |
| Урын | Санкт-Петербург |
| Ғәмәлдән сыҡҡан дата | 1924 |
| Адрес | 68/2 Zagorodny Avenue, St. Petersburg[1] һәм 3 Tenth Line. Vasilievsky Island[1] |
 Юғары ҡатын-ҡыҙҙар политехник курстары Викимилектә | |
Юғары ҡатын-ҡыҙҙар политехник курстары — рус. Высшие женские политехнические курсы - Рәсәй империяһында ҡатын-ҡыҙҙар өсөн беренсе техник уҡыу йорто. 1905 йылда С.-Петербург Юғары ҡатын-ҡыҙҙар политехник курстары булараҡ нигеҙ һалынған.15 ғинуар [28 ғинуар] 1906 башында уҡыу йорто эшмәкәрлеген башлаған.
1915 йылда — Ҡатын-ҡыҙҙар политехник институты. 1918 йылда — Икенсе Петроград политехник институты (ир-егеттәр ҙә алына ).
Директоры — Щукин Николай Леонидович.
1924 йылда институт бөтөрөлә.
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Курстарҙы ойоштороу буйынса хәстәрләүҙе "Ҡатын-ҡыҙҙарҙың техник белеме өсөн иғәнә эҙләү йәмғиәте" үҙ өҫтөнә алған (Устав 20 мартта Эске эштәр министрлығы тарафынан раҫланған). Журналистка һәм феминистка, Бестужев курстарын тамамлаған Прасковья Ариян төп башлап йөрөүсе булған. Ул техник училищелар уҡытыусылары һәм Философова, Конради кеүек билдәле феминисткалар менән бәйләнеш булдыра[3]. Курстар 1906 йылдың 15 ғинуарында С. Ф. Целибеевтың килем йорто бинаһында ( Загородный проспект, 68-се йорт һәм Серпухов урамы, 2-се йорт мөйөшөндә) урынлашҡан. 800-гә яҡын тыңлаусы булған(1912 й.).
1915 йылда Ҡатын-ҡыҙҙар политехник институты үҙгәртелә. 1918 йылдан - Мәғариф халыҡ комиссариаты ҡарамағында Икенсе Петроград политехник институты. 1918 йылда Васильевка утрауының 10-сы линияһы, 3-сө йортҡа күсә, уны элек Ҡатын-ҡыҙҙар патриотик институты биләгән булған.
1924 йылда бөтөрөлә. Студенттар башҡа юғары уҡыу йорттарына: М. И. Калинин ис. Беренсе политехник институтҡа, Ленинград юғары художество-техник институтына (элекке Художество академияһына), Граждандар инженерҙары институтына күсерелгән.
Уҡыу түләүле булған. 1906-1907 йылдарҙа йыллыҡ хаҡы 100 һум тәшкил иткән + 10 һум «һыҙма әсбаптарын файҙаланған өсөн »; 1907 йылдан — 125 һум.
Ҡатын-ҡыҙҙар политехник институты тәүге ун йылда 50-гә яҡын архитекторҙар, дизайнерҙар һәм инженерҙар сығарған бындай тәүге ойошма була[4].
Ҡатын-ҡыҙ инженерҙарҙың тәүге сығарылышы 1912 йылда була; улар: 1) Соколова А. И. (электромеханик), 2) Ничипуренко А. Ф. (электромеханик), 3) Иваницкая А. А. (химик).
Уҡытылған фәндәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Архитектура бүлексәһе[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Элементар математика, юғары математика, башланғыс геометрия, теоретик механика, геодезия, физика, органик булмаған химия, ғәмәли механика, ҡануниәте, архитектура формалары, дөйөм архитектура, махсус архитектура, ордерҙар, һынлы сәнғәт тарихы, эстетика, кешенең художестволы топографияһы, архитектура һыҙмаһы, рәсем төшөрөү, акварель, конструктив һыҙмалар, ҡалыптар төҙөү, композиция һәм декоратив сәнғәт, модель эшләү, әүәләп һын яһау, проектлау.
Мотлаҡ булмаған дәрестәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Кеше гигиенаһы, йәмәғәт гигиенаһы, геология, сәйәси иҡтисад, философия, француз, немец, инглиз телдәре.
Уҡытыусылар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Уҡытыусылар араһынан бер шәхес тураһында айырым әйтеп кителгән, был - архитектор Покровский Владимир Александрович. 1906 йылдың майынан архитектура проекттары буйынса, ә һуңынан һүрәттәр буйынса ла дәрестәр алып барған. 1908 йылдың ғинуарында Покровский 12 кешенән торған Йәмғиәт Советына инә, унда 78 Йәмғиәт ағзаһының 77-һе уның өсөн тауыш бирә.
Курстар директоры Н.Л. Щукин булмаған саҡта Покровский уның вазифаһын башҡарған. 1907 йылдың ноябренән 1911 йылдың майына тиклем архитектура факультеты деканы (һайлауҙар өс йыл һайын үтә). Уҡытыусылар Советы ултырышында үҙен ошо вазифанан бушатыуҙы һорағас, Покровскийҙың эшмәкәрлеген баһалау ултырыштар журналына индерелгән яҙманан күренә :«Совет выражает глубокое о сём сожаление и приносит В. А. искреннюю благодарность за понесённые громадные труды на пользу Курсов в столь тяжёлый период организации Курсов»
- Исемлек
- Белелюбский, Николай Аполлонович — инженер, күпер төҙөүсе.
- Белогруд, Андрей Евгеньевич — архитектор.
- Беляев, Сергей Васильевич — архитектор.
- Бенуа, Леонтий Николаевич — архитектор, профессор (c 1921 по 1924 г.; с декабря 1922 г. декан Архитектурного факультета).
- Габе, Руфин Михайлович — архитектор.
- Галензовский, Стефан Петрович — архитектор.
- Гевирц, Яков Германович — архитектор.
- Депп Г. Ф. — профессор.
- Дмитриев Петр Иванович — профессор.
- Залькинд, Юлий Сигизмундович — химик, профессор.
- Косяков, Владимир Антонович — архитектор.
- Курбатов, Владимир Яковлевич — историк.
- Курилко (Кузьменко-Гвоздевич), Анастасия Васильевна — инженер-архитектор.
- Курилко, Михаил Иванович — рәссам.
- Лапшинский — профессор.
- Лидваль, Фёдор Иванович — архитектор.
- Маковецкий, Александр Евменьевич — химик.
- Миткевич, Владимир Фёдорович — электротехник, физик, профессор.
- Лялевич, Мариан Станиславович — архитектор.
- Мунц, Оскар Рудольфович — архитектор.
- Николаев Б. Н.
- Передерий, Григорий Петрович — инженер, күпер төҙөүсе.
- Перетяткович, Мариан Марианович — архитектор.
- Покровский, Владимир Александрович — архитектор.
- Пясецкий, Владимир Николаевич — граждандар инженеры.
- Борис розинг — физик, Электромеханика факультет деканы .
- Сонгайло, Михаил Александрович — архитектор.
- Фомин Иван Александрович — архитектор.
- Шервуд, Леонид владимир улы — скульптор.
- Щуко, Владимир Алексеевич — архитектор.
Архив сығанаҡтары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Үҙәк дәүләт тарихи архивында с.-петербург (ЦГИА СПб), ф. 871, оп. 1-3.
- Үҙәк дәүләт архивы с.-петербург (ЦГА СПб), ф. 3239 (институты фонд), оп. 1-5.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 http://www.encspb.ru/object/2804011879?lc=en
- ↑ https://upcommons.upc.edu/bitstream/handle/2099/717/difficult_challenges.pdf
- ↑ Стайтс Р. Женское освободительное движение в России: Феминизм, нигилизм и большевизм, 1860-1930 / Пер. с англ.. — М: «Российская политическая энциклопедия» (РОССПЭН), 2004. — С. 616.
- ↑ Стайтс Р. Женское освободительное движение в России: Феминизм, нигилизм и большевизм, 1860-1930 / Пер. с англ.. — М: «Российская политическая энциклопедия» (РОССПЭН), 2004. — С. 616.
Сығанаҡтар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Искры. Журнал. 1912 г. № 20. С. 155.
- Gouzevitch D., Gouzevitch I. A woman’s challenge : the Petersburg Polytechnic Institute for Women, 1905—1918 / Crossing Boundaries, Building Bridges: Comparing the History of Women Engineers, 1870s-1990s. Edited by A. Canel, R. Oldenziel, K. Zachmann. London: Harwood Academic Publishers, 1999.
- Юкина И. И., Гусева Ю. Е. Женский Петербург: Опыт историко-краеведческого путеводителя. / Под ред. Мелешко Т. А. — СПб.: Алетейя, 2004.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Женский политехнический институт//Энциклопедия Санкт-Петербурга 2021 йыл 7 март архивланған.
- http://www.odin-fakt.ru/iskry/_20_jurnala_iskry_god1912/ 2016 йыл 26 март архивланған.