Башҡортостан башлығын һайлау (2024)
2024 йылғы Башҡортостан Республикаһы башлығын һайлау 2024 йылдың 6–8 сентябрендә, дөйөм һайлау көнөндә үтә. Ғәмәлдәге Башлыҡ Радий Хәбиров икенсе срокка дәғүә итә.
Тарих башы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]2018 йылдың октябрендә ике срок эшләгән Башҡортостан Республикаһы башлығы Рөстәм Хәмитов шәхси сәбәптәр арҡаһында отставкаға китеүен иғлан итте[1]. Президент Владимир Путин Хәмитовтың отставкаһын ҡабул итте һәм Красногорск мэры Радий Хәбировты Башҡортостандың яңы вазифа башҡарыусы башлығы итеп тәғәйенләне[2]. Хәбиров элекке Башҡортостан президенты Мортаза Рәхимовтың 2003–2008 йылдарҙағы аппарат етәксеһе булып эшләгән һәм һуңынан Рәсәй Президенты Администрацияһында эшләргә киткән[3].
Радий Хәбиров "Берҙәм Рәсәй" партияһынан тулы срокҡа кандидат булып сығыш яһаны һәм 2019 йылғы һайлауҙа еңел генә еңеп сыҡты, тауыштарҙың 82,02%-ын йыйҙы[4]. Уның иң яҡын көндәше, Дәүләт Йыйылышы ағзаһы Юнир Ҡотлоғужин (КПРФ), ни бары 6,89% тауыш йыйҙы, ә ҡалған алты кандидат бергә 10,17% тауыш бүлеште.
Башланғыс мәлдәрендә Хәбиров 2020 йылдың августында ҙур экологик протесттар менән осрашты, активистар һаҡланған Ҡуштау тауында эзбизташ сығарыуға ҡаршы сыҡты[5]. Протесттарҙа 3 000-гә тиклем кеше ҡатнашты, һөҙөмтәлә тау эшкәртеү туҡтатылды һәм Ҡуштау һаҡланған статус алды. 2024 йылдың ғинуарында Баймаҡ һәм Өфө ҡалаларында тағы бер демонстрация тулҡыны булды, унда 5 000-10 000 кеше Ҡуштау протесттары лидерҙарының береһе булған активист Фәил Алсыновты төрмәгә ябыуға ҡаршы сыҡты[6][7].
Экологик ҡаршылыҡтарға һәм элекке президент Рәхимовтың кланы менән фаразланған конфликтҡа ҡарамаҫтан, Хәбировты сәнәғәт үҫеше һәм республикаға инвестициялар йәлеп итеү менән бәйләйҙәр[8]. Хәбиров етәкселегендә Башҡортостан шулай уҡ “Берҙәм Рәсәй” 2021 йылғы Рәсәй закондар сығарыу органдары һайлауҙарында үҙ һөҙөмтәһен яҡшыртҡан һирәк төбәктәрҙең береһенә әүерелде (2016 йылғы һайлау менән сағыштырғанда 10 баллға артты)[9]. Хәбиров шулай уҡ 2023 йылғы Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтай һайлауҙарында “Берҙәм Рәсәй” исемлеген етәкләне, унда хакимлыҡ итеүсе партия 68,92% тауыш йыйҙы, элекке һөҙөмтәһен 10,6 баллға яҡшыртты һәм тағы ла 8 мандат яуланы. 10,6 пунктҡа яҡшырта һәм тағы ла 8 мандат ала[10].
2024 йылдың апрелендә Президент Владимир Путин менән осрашыу ваҡытында Хәбиров икенсе срокка кандидатураһын ҡуйырға ниәтләүен белдерҙе һәм Путиндың хуплауын алды[11] .
Кандидаттар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Башҡортостан Республикаһында Башлыҡҡа кандидаттарҙы теркәлгән сәйәси партиялар ғына тәҡдим итә ала. Башҡортостан Республикаһы Башлығына кандидат Рәсәй гражданы булырға һәм 30 йәштән кәм булмаған булырға тейеш. Башлыҡҡа кандидаттарҙың сит ил гражданлығы ла, йәшәүгә рөхсәт ҡағыҙы булырға тейеш түгел. Һәр кандидат теркәлеү өсөн муниципалитеттар ағзалары һәм башлыҡтарының кәм тигәндә 5% ҡултамғаларын йыйырға тейеш[12]. Шулай уҡ баш кандидаттар Федерация Советына 3 кандидатура тәҡдим итә һәм һайлауҙа еңгән кеше һуңыраҡ тәҡдим ителгән кандидаттарҙан береһен тәғәйенләй.
Иғлан ителгән
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]| Кандидаттың исеме,
сәйәси партия |
Мәшғүллек | Статус | Һылт. | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Радий Хәбиров | .jpg)
|
Башҡортостан Республикаһының ғәмәлдәге Башлығы (2018–хәҙерге)) | Теркәлгән | [11][13] | |
| Владимир Нагорный | Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтай ағзаһы (2018–хәҙерге) | Теркәлгән | [14][15] | ||
| Артур Шәйнуров | Өфө ҡала советы рәйесенең урынбаҫары (2021–хәҙерге)
Башҡортостан Республикаһының элекке премьер-министры урынбаҫары (2013–2017) |
Теркәлгән | [16][17] [18] | ||
| Иван Сухарев | .jpg)
|
Дәүләт Думаһы ағзаһы (2011–хәҙерге)
2014 һәм 2019 йылдарҙа Башлыҡҡа кандидат |
Теркәлгән | [14][19] | |
| Илшат Тимерйәнов | Эшҡыуар | Теркәлгән | [20] | ||
Кире ҡағылған
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Владимир Барабаш (Граждандар көсө), Башҡортостан кеше хоҡуҡтары буйынса советының элекке рәйесе (2019–2022), 2019 йылға баш кандидат[16]
- Азамат Ғәлин, эшҡыуар, йәмәғәт эшмәкәре[16]
- Дилара Гундорова, йәмәғәт активисы, элекке дәүләт хеҙмәткәре[21]
- Владимир Кобзев (РППСС), йәмәғәт эшмәкәре, блогер, 2019 йылға баш кандидат[16]
- Марат Мирхәйҙәров (Берҙәм Рәсәй), Байкал аръяғы крайы хөкүмәте рәйесе беренсе урынбаҫары (2019–2020, 2023–хәҙерге ваҡытҡа тиклем).[22]
Федерация Советына кандидаттар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]| Республика Башлығына кандидат,
сәйәси партия |
Федерация Советына кандидаттар | Статусы | |
|---|---|---|---|
| Радий Хәбиров | * Лилиә Ғүмәрова, хәҙерге сенатор (2014–хәҙерге ваҡытҡа тиклем), Фән, мәғариф һәм мәҙәниәт буйынса совет комитеты рәйесе (2019–хәҙерге ваҡытҡа тиклем)
* Салауат Хөсәйенов, Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы рәйесе урынбаҫары (2023–хәҙерге ваҡытҡа тиклем), Дәүләт Йыйылышы ағзаһы (2020–хәҙерге ваҡытҡа тиклем) * Аделина Заһиҙуллина, 2020 йылғы Олимпия чемпионы фехтовальщик |
Теркәлгән | |
| Владимир Нагорный | * Флүр Нурлығаянов, Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы ағзаһы (2023–хәҙерге ваҡытҡа тиклем)
* Екатерина Самсонова, партияның төбәк офисы етәксеһе * Рөстәм Шоров, Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы ағзаһы (2023–хәҙерге ваҡытҡа тиклем) |
Теркәлгән | |
| Артур Шәйнуров | * Юнир Ҡотлуғужин, Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы – Ҡоролтай ағзаһы (2017–хәҙерге), 2014 һәм 2019 йылдарҙа баш кандидат
* Илдар Шафиҡов, отставкалағы полиция полковнигы * Андрей Егоров, Башҡортостан Республикаһының элекке Дәүләт Йыйылышы ағзаһы (2018–2023) |
Теркәлгән | |
| Иван Сухарев | * Ләйсән Ғарипова, Иван Сухаревтың ярҙамсыһы
* Юрий Рудаков, Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы ағзаһы (2023–хәҙерге ваҡытҡа тиклем) * Руслан Зәйнуллин, Өфө ҡала советы ағзаһы (2021–хәҙерге ваҡытҡа тиклем) |
Теркәлгән | |
| Илшат Тимерйәнов | * Андрей Касьянов, торлаҡ милекселәре ширҡәте рәйесе
* Александр Понявин, насос станцияһы операторы, экологик активист * Дмитрий Вайсброт, бизнесмен-эшҡыуар |
Теркәлгән | |
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Рустэм Хамитов объявил о досрочном сложении своих полномочий. glavarb.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.
- ↑ Радий Хабиров назначен временно исполняющим обязанности Главы Республики Башкортостан. glavarb.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.
- ↑ Врио главы Башкирии назначен Радий Хабиров. kommersant.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.
- ↑ ЦИК Башкирии объявил Хабирова победителем на выборах главы республики. ria.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.
- ↑ В Башкирии тысячи человек вышли на протест против разработки на горе Куштау. interfax.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.
- ↑ Хабиров заявил, что присвоил Куштау охранный статус из уважения к мнению жителей Башкирии. tass.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.
- ↑ Протесты в Башкирии укрепят позиции Радия Хабирова — политологи. bashinform.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.
- ↑ Пятилетка Радия Хабирова: как Башкирия справилась с новыми вызовами. rbc.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.
- ↑ Единое большинство. Чем удивили результаты выборов в регионах. ria.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.
- ↑ "Единая Россия" сохранила большинство в Госсобрании Башкирии, улучшив результат. interfax-russia.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.
- ↑ 11,0 11,1 Встреча с главой Башкирии Радием Хабировым. kremlin.ru. Дата обращения: 9 апрель 2024.
- ↑ Кодекс Республики Башкортостан о выборах от 6 декабря 2006 года N 380-з (с изменениями на 1 февраля 2024 года). docs.cntd.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.
- ↑ Хабиров Радий Фаритович. bashkortostan.vybory.izbirkom.ru. Дата обращения: 11 июнь 2024.
- ↑ 14,0 14,1 Выборы главы Башкортостана назначены на 8 сентября. idelreal.org. Дата обращения: 1 июнь 2024.
- ↑ Нагорный Владимир Александрович. bashkortostan.vybory.izbirkom.ru. Дата обращения: 11 июнь 2024.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Игра в поддавки: кто будет спарринг-партнером Радия Хабирова. prufy.ru. Дата обращения: 28 апрель 2024.
- ↑ КПРФ сдает кандидатский минимум. kommersant.ru. Дата обращения: 3 июнь 2024.
- ↑ Шайнуров Артур Альбертович. bashkortostan.vybory.izbirkom.ru. Дата обращения: 19 июнь 2024.
- ↑ Сухарев Иван Константинович. bashkortostan.vybory.izbirkom.ru. Дата обращения: 16 июнь 2024.
- ↑ Тимерьянов Ильшат Маратович. bashkortostan.vybory.izbirkom.ru. Дата обращения: 17 июнь 2024.
- ↑ Дилара Гундорова: на пост главы Башкирии меня выдвинет федеральная партия. prufy.ru. Дата обращения: 28 апрель 2024.
- ↑ Мирхайдарову снова прочат стать главой Башкирии. zab.ru. Дата обращения: 25 февраль 2024.