Сел

Сел
Инә һәм ата сел
Фәнни классификация
арауыҡтағы ранг Домен:  Эукариоттар Батшалыҡ:  Хайуандар Суб-батшалыҡ:  Эуметазойҙар Тип/Бүлек:  Ике яҡлы - симметриялы Суб-тип:  Икенсел ауыҙлылар Тип:  Хордалылар Клад:  Баш һөйәклеләр Суб-тип:  Умыртҡалылар Инфратип:  Башһөйәклеләр Супер-класс:  Дүрт аяҡлылар Класс:  Ҡоштар Ярым класс:  Яңы аңҡаулылар Отряд:  Тауыҡ һымаҡтар Семейство:  Фазан һымаҡтар Род:  Селдәр Ырыу:  Сел
Халыҡ-ара фәнни исеме
Bonasa bonasia (Linnaeus, 1758)
Синонимдар
Tetrastes bonasia
Бүлендек таксондар
Һаҡлау статусы
Ҙур хәүеф янамай IUCN 3.1 Least Concern : 100600297
Викитөркөмдә Систематика Викиһаҡлағыста рәсемдәр ITIS   677536 NCBI   64669

Tetrastes bonasia

Сел (урыҫ. рябчик)— Европаның һәм Азияның төньяҡ һәм уртаса бүлкәт урмандарында күсмәй йәшәй, бөжәктәр, еләктәр һәм ағас бөрөләре менән туҡлана торған, мөһим ау ҡошо булған уртаса ҙурлыҡтағы ҡош.

Божор, бозор. Ҡарғанан бәләкәйерәк. Бәләкәй тауыҡҡа оҡшаған. Башында бүрке бар. Ерҙән көслө пырхылдап күтәрелә. Йыш ҡына ағасҡа ҡуна. һырты ҡара һы¬ҙыҡлы һорғолт көрән, ҡорһағы эре көрән таплы аҡһыл һоро. Яурындары ерән. Муйынының ике яғынан аҡ һыҙыҡ үтә. Ата ҡоштоң тамағы ҡара. Күҙҙәре өҫтөндә ҡыҙыл ҡашы бар. Башҡа ҡоштар менән бутарлыҡ түгел.

Тауышы — нескә генә һыҙғырыу.

Аралаш һәм ылыҫлы урмандарҙа йәшәй. Күберәк йылғаға яҡын урынды һайлай. Еләк, үлән орлоҡтары, бөжәктәр, ағас бөрәһе менән туҡлана. Ултыраҡ ҡош. Киң таралған. Ояһы ерҙә. Ҡыҙыл-көрән таптар менән сыбарланған 8—10 бөртөк һарғылт йомортҡаһы була. Ите әсән аулайҙар.

Ҡайһы бер райондарҙа селде «божор» тип йөрөтәләр.

Әҙәбиәт

• Э.Ф. Ишбирҙин. Башҡортостан ҡоштары китабы. Өфө,1986 йыл.
• Рябчик (птица сем. тетеревиных) // Ҙур совет энциклопедияһы.
• С. Б. Рябчик, лесная птица // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)

Иҫкәрмәләр

{{|ru}}