Финикия

Финикия
Kĕnaʿan (Ханаан)
Финикия — союз приморских городов на восточном побережье Средиземного моря
←   → XIII век до н. э. — VIII век до н. э.
Баш ҡала	Сидон, позже Тир
Эре ҡалалары	Акко, Ахзив, Сарепта Сидонская, Берит, Библ, Триполи, Карфаген, Арвад
Телдәр	Финикийский
Дин	Культ городских богов-покровителей
Идара итеү формаһы	Монархия
Царь
•	См. список
Финикия Викимилектә

Финики́я (грек. Φοίνικες, фойникес һүҙенән, «ҡарағусҡыл ил») — Урта диңгеҙҙең көнсығыш ярындағы, үҙәге хәҙерге Ливанда торған, боронғо дәүләт Финикияның төньяҡ сиге Оронт йылғаһы тамағында, ә көньяҡ сиге — Кармель тауы. Көньяҡта Финикия Израиль батшалығы, ә көнсығышта һәм төньяҡта — Сүриә менән сикләшә. Геродот әйтеүенсә, Финикия Посидийҙан алып Израиль батшалығына тиклем һуҙылған дәүләт. Селевкидала уны Орфосиянан (Нар-Берид тамағы) Нар-Зерк тамағына тиклем һуҙылған тип һанайҙар. Һуңғы географтарҙың берәүҙәре (мәҫәлән, Страбон) Финикия булып Пелусия яр буйы тулыһынса Пелусия, икенселәре уның сиктәрен Кесария һәм Кармелгә тиклем һуҙылған тип иҫәпләй. Бары тик Римдең һуңғы провинциаль бүленеше Финикия исеме менән Дамаск янына тиклемге территорияны атаған, ә һуңғараҡ Диңгеҙ яны Финикияһын Ливан территорияһынан айыра башлаған Юстиниан ваҡытында Пальмира Ливанға ҡушылған.

Илдең халҡы, финикийлылар, һөнәрселеге, диңгеҙ сауҙаһы һәм мәҙәниәте ныҡ үҫешкән ҡеүәтле цивилизация барлыҡҡа килтергән. Финикия яҙмаһы тарихта билдәләнеп ҡалған иң тәүге фонетик системалы яҙмалар иҫәбендә тора. Финикия цивилизацияһының сәскә атҡан ваҡыты б. э. т. 1200—800 йылдарға тура килә.

Финикия ҡалалары

Айырым торған финикия ултыраҡтары үҙаллы ҡала-дәүләттәргә әйләнгән. Иң баштағы дәүерендә был ролде Сидон үтәһә, һуңғы осорҙа Тир ҡалаһы ҙур әһәмиәткә эйә булған. Финикияның башҡа ҡалалары булып Акко, Ахзив, Сидон Сарептаһы , Берит (хәҙерге Бейрут), Библ (Гебал), Триполи һәм Арвад торған. Ҡайһы ваҡыт Финикиянан төньяҡта торған Угарит (хәҙерге Рас-Шамра) ҡалаһын да был илдең ҡалаһы тип иҫәпләйҙәр.

Шулай уҡ ҡара

• Финикийцы

Әҙәбиәт

• Волков А. В. Загадки Финикии. — М.: Вече, 2004. — 320 с. — ISBN 5-9533-0271-1
• Егер О. Всемирная история. Т. 1. Древний мир
• Маркоу Гленн. Финикийцы / Пер. с англ. К. Савельева. — М.: Гранд-Фаир, 2006. — 328 с.
• Харден Дональд. Финикийцы. Основатели Карфагена. — М.: Центрполиграф, 2004. — ISBN 5-9524-1418-4
• Циркин Ю. Б. От Ханаана до Карфагена. — М.: ООО «АСТ», 2001. — 528 с.
• Циркин Ю. Б. Мифы Финикии и Угарита. — М.: ООО «АСТ», Астрель, 2003. — 480 с. — Серия «Мифы народов мира». — ISBN 5-17-002280-8
• Шифман И. Ш. Финикийские мореходы. — М.: Наука, ГРВЛ, 1965. — 84 с.: ил. — Серия «По следам исчезнувших культур Востока».

Һылтанмалар

• Финикия — Ҡыҫҡа йәһүд энциклопедияһынан (рус.)
• Иловайский Д. И. Древняя история. Средние века. Новая история
• Эрлихман В. Финикийцы: наследство морских царей 2007 йыл 12 октябрь архивланған. // «Вокруг света», № 12 (2795), 2006.