Ҡаракүл (һаҙлыҡ)
| Ҡаракүл | |
|---|---|
| Координаты: пропущена долгота | |
| Ил | |
| Регион | Башкортостан |
| Район | Дыуан районы |
| Майҙаны | 10,5 км² |
Ҡаракүл — Башҡортостандың Дыуан районы Үрге Әбсәләм ауылынан төньяҡ‑көнбайышҡа табан 1 км алыҫлыҡта урынлашҡан һаҙлыҡ. Әй йылғаһы бассейнындағы Арыҡ һәм Әнйәк йылғалары үҙәнендә урынлашҡан. 2005 йылдан тәбиғәт ҡомартҡыһы тип иғлан ителгән[1].
Гидрография[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Уйһыу һаҙлыҡ, дөйөм майҙаны 106 гектар, торфтың уртаса ҡалынлығы яҡынса 5 метр. Ер аҫты һыуҙары менән туйына[1].
Һаҙлыҡ буйлап ҙур булмаған шишмәләр аға, һаҙлыҡтың көнбайыш ситенә хәҙер үләндәр менән ҡапланған күл бар. Һаҙлыҡты элек киптерергә булғандар, был турала хәҙер үҫемлектәр менән ҡапланған киптереү коллекторҙары һөйләй. Һаҙлыҡтың киптерелгән өлөшөндә хәҙер бесәнлектәр. Үҙәк өлөшөндө ҡарағайлыҡтар һәм ҡайынлыҡтар һаҡланған. Грунт һыуҙары түбән төшөү сәбәпле сфаг мүктәре бөтөнләй тиерлек юҡҡа сыҡҡан. Күл бик һайыҡҡан, ҡамыш менән ҡапланған. Шулай булыуға ҡарамаҫтан һаҙлыҡта үҙенсәлекле төрҙәр һаҡланған.
Киптереү коллекторҙары үҫемлектәр менән ҡапланғас, һаҙлыҡ элекке хәленә ҡайтыр тигән өмөт бар.[2]
Үҫемлектәр донъяһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Һаҙлыҡта үемлектәр донъяһын беренсе мәртәбә 1964 йылда Е. М. Брадис тикшергән. Һирәк осрай торҡан үҫемлектәрҙең күпселеге бөгөнгө көнгә тиклем һаҡланған.
Бөгөнгө көндә һаҙанаҡ (Ledum palustre L.), һаҙ емеше (Empetrum hermaphroditum Hagerup), көкөрт үләне (Lycopodjum annotinum L.), схенус (Schoenus ferrugineus L.), кәкүк ситеге (Cypripedium calceolus L.), һаҙ баҙыҡайы (Epipactis palustris (Mill) Crantz), төн миләүшәһе (Platanthera bifolia (L.)j Rich.), Фукс бармаҡтамыры (Dactylorhiza fuchsii (Druce) Sob) һәм башҡа үҫемләктәр үҫә.[2]
Бында ашарға яраҡлы һәм дарыу үҫемлектәре күп үҫешә: ҡыҙыл көртмәле, ҡара көртмәле, көртмәле, балан, гөлйемеш һәм башҡалар. Һаҙлыҡта бөтәһе 120-нән ашыу үҫемлек төрө билдәләнгән.[1]
Хужалыҡ эшмәкәрлеге һәм тәбиғәтте файҙаланыу[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Тыйыла
- Һаҙлыҡлы киптереү;
- Торф, һаҙлыҡлы эзбизташ сығарыу;
- Ағас һәм ҡыуаҡтар ҡырҡыу;
- Ерҙәрҙе һөрөү;
- Үҫемлектәрҙе әҙерләү һәм йыйыу;
- Мал көтөү;
- Яҙғы-йәйге һунар;
- Теләһә ниндәй төҙөлөш;
- Биләмәнең бысраныуы һәм бысраныуы, сүплектәр барлыҡҡа килеү;
- Үҫемлектәрҙең үрсеү шарттарының насарайыуына килтерә алған һәр хужалыҡ эшмәкәрлеге;
- Рөхсәт ителә
- һаҙлыҡ ситендә болондарҙа мал көтөү;
- көҙгө һәм ҡышҡы һунар итеү.[3]
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Ҡаракүл (һаҙлыҡ) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- ↑ 2,0 2,1 Дуванский район
- ↑ Каракулевское болото
