Эстәлеккә күсергә

Амин

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Амин
йәһ. אָמֵן
ғәр. آمِين
бор. грек. ἀμήν
арам. ܐܵܡܹܝܢ
арам. 𐡀𐡌𐡉𐡍
Рәсем
Алдағы Әл-Фатиха һәм Доға
Һештег amen
 Амин Викимилектә

Амин, әмин (бор. грек. ἀμήν, амен/амин, бор.-йәһ. אמן, амен — « шулай буласаҡ»; Көнбайыш Европа традицияһында лат. Ámen; сирк.-слав. бꙋди, уян; ғәр. آمين‎, әмин; рус. ами́нь) — ғәҙәттә исламда, йәһүдилектә, христианлыҡта доғаларҙы һәм дини мәҙхиәләрҙе тамамлауҙы аңлатҡан формула. Киң таралған (айырыуса көнбайыш христиан конфессияларының ғибәҙәт ҡылыуында) аккламацияларҙың береһе. Халыҡ-ара һүҙ.

Тарихи-культурологик тасуирлама

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Рабби Ханина — Талмуд заманы аҡыл эйәһе (Шаббат 119 б), «амен» һүҙенең килеп сығышы эль мелех нээман фразаһының акростихы, уны әйтеүсе теге донъяла өлөшкә лайыҡ буласаҡ тип һанаған[1].

Мосолмандар (آمينʾĀmīn) «әмин» һүҙен намаҙ уҡығанда Ҡөрьәндәге беренсе сүрә — Әл-Фатиханы тамамлаған саҡта йәһүдилектәге һәм христианлыҡтағы кеүек үк мәғәнәлә ҡуллана[2][3]. Башҡорттар доғанан, намаҙҙан һуң әйтеп тамамлап ҡуя, көнкүрештә был һүҙҙе теләк теләгәндә «амин» йә «әмин» рәүешендә йыш ҡуллана. Ашап бөткәндән һуң ҡул күтәреп доға ҡылыу — «амин тотоу» тигән күренеш тә таралған[4].

Башҡорт халҡында шулай уҡ «әмин» һүҙенән барлыҡҡа килгән ир-ат һәм ҡатын-ҡыҙ исемдәре лә бар[5], улар топонимикаға ла инеп киткән[6].

Рустә һәм Рәсәйҙә

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ғәҙәттә ул боронғо рус әҙәби әҫәрҙәрендә грек телендә «ҡабул булһын», «шулай булһын» мәғәнәһендә ҡулланылған[7]. Формула халыҡ көнкүреше һәм фольклоры өлкәһенә күскән һәм йыш ҡына арбауҙарҙа, ялбарыуҙарҙа ҡулланыла[8]

  • Аминь // Толковый словарь живого великорусского языка : в 4 т. / авт.-сост. В. И. Даль. — 2-е изд. — СПб. : Типография М. О. Вольфа, 1880—1882. — Т. 1.
  1. Иудаизм и евреи — Judaism and Jews. Дата обращения: 28 март 2019. Архивировано из оригинала 11 апрель 2008 года. 2008 йыл 11 апрель архивланған.
  2. Hastings J. A Dictionary of Christ and the Gospels: Vol. I. — The Minerva Group, Inc., 2004. — P. 52.
  3. Glassé C. The New Encyclopedia of Islam. — Stacey International, 2003. — P. 48.
  4. Башҡорт теленең һүҙлеге. 2 томлыҡ. — Мәскәү, 1993. — 1-се том, 861 бит; 60-сы бит
  5. Т. Х. Кусимова, С.Ә. Биҡолова. Башҡорт исемдәре. -Өфө:Китап, 2010. — 232 бит
  6. Словарь топонимов Республики Башкортостан — Уфа: Китап, 2002. . — 256 б. — ISBN 5-295-03192-6.
  7. Благова, Цейтлин, Геродес, др., 1994, с. 496
  8. Шипановская Л.М. Заговорные тексты как памятники «вещного, чародейного слова» (рус.) // Слово : фольклорно-диалектологический альманах / ред. Н. Г. Архипова, Е. А. Оглезнева ; отв. за вып. Н. А. Сосина. — Изд-во Амур. гос. ун-та, 2005. — В. 3. — С. 65—74.