Бидғәт

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Бидғәт

Бидғәт (ғәр. بدعة‎; рус. Би́да) — Исламда дингә, унда элек булмаған, уның шарттарына тура килмәгән яңы эш йәки ғәмәл индереү.

Этимологияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Харлампий Барановтың ғәрәп-рус һүҙлегендә ғәр. بدعة‎ («бидғәт») һүҙенең ошондай мәғәнәләре килтерелә:

  1. яңыса фекер, яңыса ғәмәл;
  2. диндә: мөртәтлек.

Бидғәт һүҙе ғәрәп телендә диндәге яңылыҡты ғына билдәләмәһә, башҡорт телендә бары тик Ислам менән генә бәйләнешле һәм Ислам диненә яңлыҡ индереү юҫығында ғына ҡулланыла.

Төшөнсә тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Бидғәт хаҡында төшөнсә оппозиция мөхитендә, тәү сиратта, Усман ибн Әффан хәлифәне төрлө «яңылыҡтар»ҙа — Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең һүҙҙәренә һәм ҡылыҡтарына ҡаршы килгән сараларҙа ғәйепләүсе шиғыйҙарҙа һәм харижиҙарҙа барлыҡҡа килгән[1]. Артабан был төшөнсә полемикала һәм доксографик әҙәбиәттә инде «боҙоҡ күҙаллау», «яңылышыу» мәғәнәһендә киң таралыу ала. «Бидғәт» төшөнсәһенең аныҡ сиктәре юҡ: бер үк ғәмәлде йә фекерҙе төрлө мәктәп вәкилдәре «рөхсәт ителмәгән яңылыҡ» йәки «яңылышыу»[1](«…һәр яңылыҡ — яңылышлыҡ»)[2]), йә Ҡөрьән һәм сөннәт авторитетына таянған «хаҡ инаныс» тип һүрәтләй [1]. Был бигерәк тә мосолмандарҙың эсхатологик ҡараштарына ҡағыла [1].

Ислам динендә бидғәт ширктән ҡала иң ҙур гөнаһ булып һанала. Бидғәт (диндәге) ике төргә бүленә. Тәүгеләре — ғаҡидә >мәсьәләләрендәге бидғәт. Икенсеһе — ғибәҙәт йолаһына шәриғәткә һыймаған үҙгәреш индереү, йәки яңы йола уйлап сығарыу.

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Ислам: ЭС, 1991
  2. Абу Дауд Сунан, хадис № 4607; ат-Тирмизи, хадис № 42678.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Прозоров С. М. Бида // Ислам: энциклопедический словарь / Отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, ГРВЛ, 1991. — С. 41. — 315 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-02-016941-2.
  • Али-заде, А. А. Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — 400 с. — (Золотой фонд исламской мысли). — 3000 экз. — ISBN 5-98443-025-8  (рус.).