Бионика

Бионика
	Бионика
	Бионика Викимилектә

Бионика (от бор. грек. βίον «йәшәү») — йәнле тәбиғәт үҙенсәлектәрен, функцияларын, тәбиғәттәге йәшәү формалары структураларын һәм төҙөлөш принциптарын техник ҡоролмаларҙа, яһалма системаларҙа, сәнәғәт аналогтарында, йәғни инженерияла, заманса технологияларҙа ҡулланыу менән шөғәлләнеүсе ғәмәли фән .

Биология һәм техника сигендәге, организмдар структураһын һәм йәшәйешен анализлау нигеҙендә инженер бурыстарын хәл итә.

Биониканың тыуған йылы итеп 1960 йыл ҡабул ителгән.

Биотика өлкәһендә эшләүсе ғалимдар үҙҙәренең эмблемаһы итеп интеграл билдәһе менән тоташҡан скальпель һәм паяльникты һайлағандар.

Девиздары: «Йәнле прототиптар — яңы техникаға асҡыс».

Бүлектәре

биологик бионика биологик системаларҙа барған процестарҙы өйрәнә ;
теоретик бионика был процестарҙың математик моделен төҙөй;
техник бионика инженер бурыстарын хәл итеү өсөн теоретик бионика моделдәрен ҡулланыуҙы тормошҡа ашыра .

Бионика биология, физика, химия, кибернетика һәм инженер фәндәре : электроника, навигация, бәйләнеш, протезирование (ослоҡтарын һ. б. органдар һәм кешеләр тере йән эйәһе), диңгеҙ эше һәм башҡа төрлө бик күп йүнәлештәр менән тығыҙ бәйләнгән.

Атамаһы

Бионика термины Джек Э. Стил тарафынан 1958 йылдың августында тәҡдим ителә (био + электро троника һүҙҙәренән). Био — « йәшәү кәрәҙе» («ячейка жизни») тигән боронғо грек һүҙенән яһалған.

Бионика биологик системаларҙы һәм процестарҙы техник бурыстарҙы хәл итеү өсөн кәрәк булған белем алыу маҡсатында өйрәнә. Бионика кешегә тәбиғәткә хас үҙенсәлекле процестарға нигеҙләнеп техник системалар төҙөргә ярҙам итә,

Биомиметика

Тәржемә әҙәбиәте һәм Инглиз телле һәм тәржемәүи әҙәбиәттә йыш ҡына биомиметик термины (от бор. грек. βίος «тормош» + μίμησις «үрнәк» мәғәнәһендә) ҡулланыла. Был — технологик ҡоролмаларҙы төҙөгәндә төп идеяны һәм элементтарҙы йәнле тәбиғәттән алыуҙағы эш алымдары .^[1] Бионика раҫлауынса, кешеләр уйлай сығарған күп кенә әйберҙәрҙең тере тәбиғәттә аналогы бар. Мәҫәлән, ҡаптырма «молния» һәм «липучка» ҡош ҡауырһыны төҙөлөшө нигеҙендә яһалған булған. Елпеүестәрҙә төрлө рәт төктәре бер-береһенә ятып тора һәм бик бәләкәй ырғаҡтар менән йәбешә. Был елпеүестә төктәрҙе ышаныслы тотоп тора

Киң тараласаҡ миҫалдар береһе булып бик уңышлы Биомиметиканың бик уңышлы миҫалы булып туҡыу ҡаптырмаһы тора. Уны уйлап сығарған Швейцария инженеры Жорж де Местраль идеяны эт йөнөнә йәбешкән дегәнәк емештәренән алған.

Кеше тәне ҡабул итерлек яһалма һөйәкте эшләү өсөн, уны мөмкин тиклем төҙөлөш структураһы, химик составы, механик характеристикаһы ысын һөйәктекенә тап килергә тейеш. Тәбиғи объекттың үҙсәнлектәрен яһалма объектҡа күсереү биомиметика була ла инде.

Үҫеш тарихы

Тере тәбиғәт тураһында белемде инженер мәсьәләләрен хәл итеү өсөн ҡулланыу идеяһын Леонардо Винчи тәҡдим иткән. Ул ҡоштарға оҡшатып ҡанаттары булған осоу аппараты төҙөп маташҡан.

Техник системалар менән уртаҡлығын асыҡлап, яңы приборҙар, механизмдар, материалдар һәм башҡалар булдырыу өсөн тере организмдарҙа һәм машиналарҙа дөйөм идара итеү һәм элемтә принциптарын ҡараған кибернетика барлыҡҡа килеүе йәнле системаларҙың төҙөлөшөн һәм функцияларын ныҡлап өйрәнеүгә стимул була .

Биониканың төп йүнәлештәре

Биониканың төп йүнәлештәре түбәндәге проблемаларҙы үҙ эсенә ала :

Иҫәпләү техникаһын артабан камиллаштырыу һәм автоматик һәм телемеханика ҡулайламаларын эшкәртеү өсөн кеше һәм хайуандарҙың нервы системаһын өйрәнеү, нервы күҙәнәктәрен (нейрондарҙы) һәм нервы селтәрҙәрен моделләү (нейробионика);
Яңы датчиктарҙы һәм эҙләп табыу системаларын эшләү өсөн тере организмдарҙың һиҙеү ағзаларын һәм башҡа ҡабул итеү системаларын өйрәнеү;
Техник ҡоролмаларҙа файҙаланыу өсөн төрлө хайуандарҙың юҫыҡланыу, тупланыу (локация), күсеп йөрөү (навигация) принциптарын өйрәнеү
яңы һәм фәнни һәм техник идеяларҙы тәҡдим итеү өсөн тере организмдарҙың морфологик, физиологик, биохимик үҙенсәлектәрен тикшеренеү.

Тере организмдарҙы моделләштереү

Бионикала модель булдырыу — был эштең яртыһы ғына. Ғәмәли мәсьәләләрҙе хәл итеү өсөн модель үҙенсәлектәре булыу-булмауын тикшереү генә түгел, шулай уҡ алдан бирелгән техник характеристикаларҙың иҫәп-хисап ысулдарын эшләү, талап ителгән күрһәткестәргә өлгәшеүҙе тәьмин иткән синтез ысулдарын эшләү

Шуға күрә күп кенә бионик моделдәр, техник яҡтан кәүҙәләндерелгәнгә тиклем, тормошон тәүҙә компьютерҙа башлай. Моделдең математик тасуирламаһы төҙөлә Уның буйынса компьютер программаһы — бионик модель төҙөлә. Бындай компьютер моделендә ҡыҫҡа ваҡыт эсендә төрлө параметрҙар эшкәртергә һәм конструктив етешһеҙлектәрҙе бөтөрөргә мөмкин.

Нәҡ шулай, программа моделләштереү нигеҙендә, ҡағиҙә булараҡ, модель эшенең динамикаһына анализ яһала;Моделдәрҙе махсус техник ҡороуға килгәндә иһә, бындай эштәр, һис шикһеҙ, мөһимерәк, әммә уларҙың маҡсатлы йөкләмәһе башҡа. Уларҙа иң мөһиме — моделдәрҙең тейешле үҙенсәлектәрен яҡшыраҡ һәм теүәл билдәләргә мөмкин булған иң яҡшы эксперименталь технологик нигеҙ эҙләү. Бионикала тупланған ғәҙәттән тыш ҡатмарлы системаларҙы формалләшеп бөтмәгән моделләштереү тәжрибәһе дөйөм фәнни мәғәнәгә эйә..

Бындай төр эштәрҙә оптималь идара итеүҙең мөһим мәсьәләләрен, эксперименталь һәм техник физиканы, иҡтисади бурыстарҙы, күп баҫҡыслы элемтә системаларын ҡороу бурыстарын хәл итеү өсөн бик кәрәкле эвристик ысулдар киң таралыу алды.

Архитектура-төҙөлөш бионика

Нейробионика

Нейробионика мейе эшен өйрәнә, хәтер механизмдарын тикшерә. Хайуандарҙың һәм үҫемлектәрҙең тирә-яҡ мөхиткә ҡарата эске реакция механизмдарын, һиҙеү ағзаларын интенсив өйрәнә. Нейробиониканың төп йүнәлештәре булып кешенең һәм хайуандарҙың нервы системаһы физиологияһын өйрәнеү, хайуандарҙың һәм кешенең нервы күҙәнәктәрен: нейрондарҙы һәм нервы селтәрен моделлау тора. Был электрон һәм хисаплау техникаһының ҡоролмаһын (архитектураһын) үҫтереү һәм камиллаштырыу мөмкинлеген бирә. Нейробиониканы яһалма интеллект төҙөү өсөн нигеҙ итеп алыусы тәғлимәттәр бар.

Шулай уҡ

Иҫкәрмә

↑ «Нанотехнологии. Азбука для всех.» М.: «Физ.-мат. лит.», 2007

Әҙәбиәт

Биология моделләштереү, пер ингл., под ред. Н. Бернштейн А., М., 1963.
В Парин, р. м. Баевский физиология, медицина һәм Кибернетика, М., 1963.
Бионика мәсьәлә. Сб. ст, отв. ре <i id="mwXw">, м. г. Гааз-Рапопорт</i>, М., 1967.
Мартек В. Бионика, пер ингл., М., 1967.
Крайзмер л. п., П. В. Сочивко Бионика, 2-е изд., М., 1968.
Брайнес С. Н., Б. в эл нейробионика нейрокибернетика һәм проблемаларына, м., 1968.
Литинецкий И. Б. Беседы о бионике. — М.: Наука. Главная редакция физико-математической литературы, 1968. — 592 с. — 50 000 экз.
Библиографик күрһәткес буйынса бионика, М., 1965.
Б. м. лоссиевский Артоник // һүҙлек мәҡәләләрен-справочник "ҡарар ҡабул итеүгә системалы анализ һәм"изд. Юғары мәктәбе, М., 2004.
Т. Мюллер Биомиметик: National Geographic Россия, 2008 майҙа, с 112—135.
Lakhmi Jain C; N. of Martin Networks Neural M. Fusion, and Systems Genetic Algorithms Fuzzy: Applications Industrial. — Press CRC, LLC CRC Press, 1998
В. В. Емельянов, В. В. Курейчик, Курейчик В. Н. Эволюцион Теория һәм практика модельләштереү. — М.: Физматлить, 2003.
Архитектура бионика. Редакцияһы аҫтында Лебедев с. ю.-М.: Стройиздат, 1990. 269с.
Васильков в. г. йәшәү циклы механик система эволюция теорияһы. Ҡоролмалар теорияһы. — М.: эффективность нәшриәте, 2008. С. 320
Липов А. Н. Бионика башында хәҙерге заман. Био-яһалма мөхит морфологик формообразование // Полигнозис. № 1-2. 2010. 1-2 сәғ. С 126—136.
Липов А. Н. Бионика башында хәҙерге заман. Био-яһалма мөхит морфологик формообразование // Полигнозис. № 3. 2010. 3 сәғ. 80-91 менән.

Һылтанмалар

Бионика // ҙур совет энциклопедияһы : [30 т. / гл. ред. а. м. Прохоров. — 3-изд. — М. : советская энциклопедия, 1969—1978.
Бионика 2010 йыл 20 ноябрь архивланған.
ВСЕ ИЗОБРЕТЕНО ЗАДОЛГО ДО НАС!

[1] «Нанотехнологии. Азбука для всех.» М.: «Физ.-мат. лит.», 2007

[1]