Эстәлеккә күсергә

Бәрхәт

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Бәрхәт
Рәсем
 Бәрхәт Викимилектә

Бәрхәт ( ихтимал нем. Barchent; ингл. Velvet, франц. Velours) — башта өбөрөләп туҡылған ебәк туҡыма[1]. Туҡыма нигеҙе киндер йә саржа үреме менән туҡыла[2]. Ебәк, йөн йәки кизе-мамыҡ ептән оҙон өбөрө менән туҡылғаны - плюш (хәтфә) тип атала. Бәрхәт техникаһында һыҙаттар рәүешендә биҙәктәр һалып сығарылған туҡыма - вельвет

«Бәрхәт» һүҙе ғәрәп-төрки barracan — «ҡара кейем» тигәнгә барып тоташа, урыҫ теленә немец һәм поляк теле[3] аша килгән.

Энциклопедия Британника хәбәр итеүенсә, бәрхәт туҡыу Алыҫ Көнсығышта барлыҡҡа килгәнгә оҡшаған[4], ҡайһы бер тикшеренеүселәр фекеренсә, беренсе булып бәрхәт Ҡытайҙа етештерелә башлаған, шулай уҡ Һиндостандан килеп сығыуы тураһында гипотеза бар[5]. .

Бәрхәт туҡыманы Европала XII быуатта ҡуллана башлайҙар. Улар көнсығыштан алып ҡайтыла. Үҙҙәрендә тәүге тапҡыр Сицилияла һәм Венецияла сығарыла башлаған. Италияла башта йәшел төҫтә, ә һуңғараҡ зәңгәр, күк, ҡыҙыл бәрхәт барлыҡҡа килә[6].

Ҡыҙыл бәрхәт күлдәк

XVII быуатҡа тиклем Рәсәйҙә тик ебәктән һуғылғаны ғына бәрхәт тип аталған. Сит илдәрҙән — Италия, Испания, Персиянан алып ҡайтҡандар, бигерәк тә италия бәрхәте юғары баһалана[7]. Башҡа илдәрҙәге кеүек, тәү сиратта дәрәжәле һәм бай кешеләр генә ҡуллана алған[8]. 1584 йылда бер аршын венедицкий (венеция) бәрхәте өсөн бер һум түләйҙәр.

1623 йылда Мәскәүҙә батша һарайы ҡарамағында Бәрхәт һарайы асыла, уға Иван Дмитриев идара итә[9]. Бында хатта күп төҫлө бәрхәт етештерелә. Мануфактура XVII быуат уртаһында ябыла [10].

XX быуат — хәҙерге заман

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Бәрхәт техникаһында эшләп сығарылған туҡымаларҙан XX быуатта пан-бәрхәт популярлығын һаҡлап ҡалған. . XХ быуатта барлыҡҡа килгән яһалма һәм синтетик сүстәрҙән етештерелгән туҡыма, шулай уҡ яңы технологиялар күп булыуы менән бәйле, тәбиғи сүстән етештерелгән бәрхәт ҡыҫырыҡлап сығарылған[11].

Бәрхәт — символ булараҡ

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • Ал бәрхәт тышлы китап «Бәрхәт китап» тигән исем алған(1687), унда Рәсәйҙең атаҡлы дворян заттар исемлеге бирелгән[12].
  • Бәрхәт миҙгелдәре, ял итеү өсөн иң яйлы ваҡыт
  • Бәрхәт революция, йәғни ҡан түкмәй, көс ҡулланмай яһалған революция.
  1. Информация из энциклопедии интерьерных идей 4living.ru 2014 йыл 31 ғинуар архивланған.
  2. Кирсанова, 1995
  3. М. Фасмер. Этимологический словарь. — 1986. — Т. 1.
  4. s:en:1911 Encyclopædia Britannica/Velvet
  5. Кирсанова, Р. М. Костюм в русской художественной культуре 18 — первой половины 20 вв. : Опыт энциклопедии. — 1995.- с.63
  6. Михайлова И. Великолепный «косматый», «рытый», «петливатый»: бархат в средневековой Европе // Теория моды: Одежда. Тело. Культура. — 2012. — № 25, с.63
  7. Игнатьева Т. И., Килачицкая И. Р. О чем рассказано серебряной нитью по бархату // Живая старина: Журнал о русском фольклоре и традиционной культуре. — 2008. — № 3(59). — С. 11—13.
  8. Кирсанова, 1995, с. 30
  9. Кирсанова, Р. М. Костюм в русской художественной культуре 18 — первой половины 20 вв. : Опыт энциклопедии. — 1995.с=22
  10. ГИМ, 1999, с. 12
  11. Кирсанова, Р. М. Костюм в русской художественной культуре 18 — первой половины 20 вв. : Опыт энциклопедии. — 1995.
  12. Кирсанова, Р. М. Костюм в русской художественной культуре 18 — первой половины 20 вв. : Опыт энциклопедии. — 1995.
  • Бархат// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 3-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  • Бархат, материя // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
  • Бархат — Краткая энциклопедия домашнего хозяйства / Ред. И. М. Скворцов и др. — М.: Государственное Научное издательство «Большая Советская энциклопедия» — 1959.
  • Л. Кибалова. О. Гербенова. М. Ламарова. Иллюстрированная энциклопедия моды.. — Прага : Артия, 1988.
  • Кирсанова, Р. М. Костюм в русской художественной культуре 18 — первой половины 20 вв. : Опыт энциклопедии. — 1995.
  • Р. М. Кирсанова. Бархат // Розовая ксандрейка и драдедамовый платок: Костюм — вещь и образ в русской литературе XIX в. / под ред. Э. Б. Кузьминой. — М.: Книга, 1989. — С. 22. — 286 с. — ISBN 5-212-00130-7.
  • Михайлова И. Великолепный «косматый», «рытый», «петливатый»: бархат в средневековой Европе // Теория моды: Одежда. Тело. Культура. — 2012. — № 25 (осень).
  • Старинные узорные ткани России XVI — начала ХХ века: Из фондов Государственного Исторического музея. — М., 1999. — 156 с.
  • Лермонтова Е. (A.), Шелковая фабрика в правление царевны Софьи Алексеевны, П., 1915; История Москвы, т. 1,. М., 1952, с. 415-16.
  • Ирина Михайлова. Великолепный «косматый», «рытый», «петливатый»: бархат в средневековой Европе (рус.) // Теория моды. Одежда. Тело. Культура. — М.: Новое литературное обозрение, 2012. — Вып. 25, № 3. — ISBN 5-86793-472-1. Архивировано 19 января 2015 года.