Эстәлеккә күсергә

Габричевский Георгий Норбертович

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Габричевский Георгий Норбертович
Рәсем
Зат ир-ат
Гражданлыҡ  Рәсәй империяһы
Тыуған көнө 11 (23) февраль 1860
Тыуған урыны Мәскәү, Рәсәй империяһы[1]
Вафат булған көнө 5 (18) апрель 1907 (47 йәш)
Вафат булған урыны Мәскәү, Рәсәй империяһы[1]
Ерләнгән урыны Пятницкое зыяраты[d]
Хәләл ефете Елена Васильевна Бодиско[d]
Балалары Евгений Георгиевич Габричевский[d] һәм Габричевский Александр Георгиевич
Һөнәр төрө тәржемәсе
Эшмәкәрлек төрө микробиология
Эш урыны Мәскәү император университеты[d]
Институт экспериментальной медицины[d]
Московский научно-исследовательский институт эпидемиологии и микробиологии им. Г. Н. Габричевского[d][2]
Уҡыу йорто Мәскәү университетының медицина факультеты[d]
Ғилми дәрәжә медицина докторы[d] һәм фән докторы[d] (1888)
Ғилми етәксе Пауль Эрлих[d], Генрих Герман Роберт Кох, Мечников Илья Ильич һәм Ру, Пьер Поль Эмиль[d]
Аспиранттар Иванов, Александр Фёдорович[d]
Уҡыусылар Берестнев, Николай Михайлович[d], Циклинская, Прасковья Васильевна[d] һәм Кедровский, Василий Иванович[d]
 Габричевский Георгий Норбертович Викимилектә

Габричевский Георгий Норбертович (11 (23) февраль 1860 йыл — 5 (18) апрель 1907 йыл) — Рәсәй империяһы ғалимы, микробиолог, фәнни мәктәпкә нигеҙ һалыусы, Мәскәү университеты профессоры, илдә бактериологик препараттар етештереүҙе ойошторусыларҙың береһе.

Биографияһы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Габричевскийҙың атаһы, Саксон гражданины Норберт Иосифович фотограф була. 1860 йылда ул 5-се кварталдың Арбат өлөшөндә, Барыков йортонда, Тверский ҡапҡаһы янында, Страстный монастыре алдында, ҡатыны Луиза Римейҙың исеме менән аталған «Римей» фотография фирмаһы аса. Мәскәү фотографы Михаил Тулинов ярҙамында Габричевскийҙың уйлап табыуы теркәлә һәм, 1863 йылдың 12 апрелендәге ғаризаһы буйынса, 1863 йылдың 21 ноябрендә уның уйлап тапҡан перспективалы фотография аппаратына 3 йылға айырым хоҡуҡ бирелә. Уйлап табыуҙың асылы шунда була, фотография аппараты объективы быялаларының айырым бер ҡушылмаһы иҫәбенә аппараттан төрлө йыраҡлыҡтарҙа урынлашҡан кешеләрҙе фотоға төшөрөү мөмкин була[3] .

Георгий Габричевский 1878 йылда 3-сө Мәскәү гимназияһын, һуңынан Мәскәү университетының медицина факультетын тамамлай (1884). Университетты тамамлағас, ул Рәсәй гражданлығын ҡабул итә [4] .

1884—1885 йылдарҙа ул Иҫке Екатерина хәстәханаһының неврология бүлегендә табип-экстерн булып эшләй; 1885—1886 йылдарҙа Мәскәү университетының физиология кафедраһы прозектор ярҙамсыһы; Чериновтың пропедевтик терапевт клиникаһында ординатор була. 1888 йылда ул, «К вопросу о возбудимости мышц. Экспериментальное исследование» темаһына диссертация яҡлап, медицина докторы була.

1889—1891 йылдарҙа уны сит илгә ебәрәләр, унда ул И. И. Мечников, Роберт Кох, Эмиль Ру, Пауль ЭрлихI лабораторияларында стажировка үтә.

Рәсәйгә кире ҡайтҡас, (1891) медицина факультетының приват-доценты булып раҫлана. Ул Мәскәү университетының терапевт клиникаһында бактериологик лаборатория ойоштора һәм уны 1891—1895 йылдарҙа етәкләй. 1895 йылдан алып ғүмеренең аҙағына тиклем ул шәхси иғәнәләр ярҙамында ойошторолған Бактериология институты директоры булып эшләй, уның өсөн Яңы Екатерина дауаханаһында Иҫке анатомия театры йорто бирелә. Институтта ул Рәсәй бактериологтар мәктәбен булдыра (Н. М. Береснев, П. В. Ильинская, В. И. Кедровск һәм башҡалар). Габричевскийҙың фажиғәле үлеменән һуң институтҡа уның исеме бирелә (1909) [5].

Габричевский — Рәсәйҙә бактериология өйрәнеүгә нигеҙ һалыусыларҙың береһе, дифтерия, скарлатина, кире ҡайтарылған тип, малярия, чума, бактериологияның дөйөм мәсьәләләре, серотерапия методтарын эшләү буйынса 100-гә яҡын ғилми эш авторы. Габричевский тарафынан скарлатинаның стрептококк теорияһы тәҡдим ителә, үлтерелгән скарлатинозға ҡаршы вакцина (уны үҙендә һынай) тәҡдим ителә һәм уны етештереү ойошторола. Рәсәйҙәа беренсе булып (Н. Ф. Филатов менән бергә) Габричевский дифтерияны сыворотка менән дауалауҙы уңышлы ҡуллана. Г. А. Левенталь менән бергә ҡабатланыусы тифты диагностикалау өсөн серологик проба тәҡдим итә. Габричевский кеше организмында кире ҡайтарылған тифтың спирохетын емереүҙә бактерицид матдәләрҙең ҙур ролен раҫлай. Кәсәләрҙә анаэробтарҙы үҫтереү ысулын, бактерияларҙың актив хәрәкәтсәнлеген билдәләүҙең яңы ысулын тәҡдим итә; дизентерия антитоксины һәм дизентерияға ҡаршы сыворотка таба. Рәсәйҙә беренселәрҙән булып малярияның тапма серәкәйҙәре менән күсерелеүе теорияһын яҡлай, малярия ерҙәренә өс экспедиция ойоштора.

Габричевский ойошторған Бактериология институты сывороткалар һәм вакциналар етештерә. Габричевский (1894) Рәсәйҙә дифтерияға ҡаршы сыворотка етештереүҙе ойоштора, был практикала киң ҡулланыла башлай [4]. Ярҙам булмай, иммунизация өсөн беренсе атты үҙенең ҙур булмаған аҡсаһына һатып ала. Эш ауыр була. Иммунизация өсөн махсус бүлмәләр булмай. Габричевскийҙың һәм ғалимдар төркөмөнөң арымай-талмай, энергиялы эшсәнлеге нәтижәһендә, 1895 йылдың көҙөнә 22 ат өсөн һарай төҙөлә: 18-е дифтерияға ҡаршы, 1-е — столбнякҡа һәм 3-һе — стрептококка ҡаршы сыворотка алыу өсөн иммунизациялана.

Ун йыл эсендә (1895—1905), бактериология институты хеҙмәткәрҙәре тарафынан 200 фәнни хеҙмәт баҫтырыла. Был әҫәрҙәрҙең авторҙары — Л. С. Розенталь, П. В. Ильинская, С. С. Муравьев, В. И. Молчанов, И. Л. Бронштейн,С. С. Стерпул, В. И. Яковлев. Көн һайын бөтә хеҙмәткәрҙәр ҙә бер сәғәткә иртәнге ашка йыйылалар. Бактериология һәм биология һорауҙары тураһында йәнле әңгәмә бара. Л. А. Чугаев, В. И. Габричевский иҫтәлегенә арналған X Пирогов съезы ултырышында һүҙ алып барғанда, институтта «эллина ла, йәһүд тә, варвар ҙа» юҡ, барыһы ла тигеҙ ине, һәм барлыҡ хеҙмәткәрҙәр ҙә Фәнгә һәм Ватанға мөхәббәт менән бер үк төрлө берләштеләр, тип һыҙыҡ аҫтына ала.

Хайуандарҙы иммунлаштырыу буйынса ҙур пневмонияға ҡаршы вакцина әҙерләү тәжрибәһен үткәргәндә зарарланып вафат була. Мәскәүҙең Пятницкое зыяратында ерләнгән.

Төп хеҙмәттәре

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • «К вопросу о возбудимости мышц: Эксперим. исслед. Г. Н. Габричевского» (М.: Унив. тип., 1888. — 140 с.) «Очерк нормальной и патологической морфологии крови» (М.: Унив. тип., 1891. — 62 с.)
  • Габричевский, Г. Руководство к клинической бактериологии для врачей и студентов. С 31 рисунком в тексте и с 4 таблицами. — СПб.: К. Л. Риккер, 1893. — 172 с.
  • Габричевский, Г. Бубонная чума и меры борьбы против неё: Лекция. — М.: Тип. М. Г. Волчанинова, 1897. — 26 с.
  • Габричевский, Г. Бубонная чума и меры борьбы против неё: Лекция. — 2-е изд. — М.: Т-во скоропеч. А. А. Левенсон, 1904. — 30 с.
  • Габричевский, Г. Медицинская бактериология. — 2-е изд. — М., 1903. — 414 с.
    • Габричевский, Г. Медицинская бактериология. — 3-е изд., значит. доп. — СПб.: Изд-е К. Л. Риккера, 1907. — XII, 496, V с.
    • Габричевский, Г. Медицинская бактериология. — 4-е изд., посмертное, доп. — М.: Тип. И. Н. Кушнерев и Ко, 1909. — 560 с

Ғаиләһе

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ағайы: Валерий Норбертович Габричевский — Дон политехник институтының физика профессоры.

— Ҡатыны: Елена Васильевна Бодиско (21 февраль 1862 — 13 сентябрь 1930)

Балалары:

— Александр (25 август / 6 сентябрь 1891 Мәскәү — 3 сентябрь 1968 Коктебель) — сәнғәт белгесе, әҙәбиәт белгесе, тәржемәсе, сәнғәт белеме докторы. — Ҡатыны: Наталья Алексеевна Северцова, рәссам (1901—1970)

— Евгений (1893 Мәскәү — 5 апрель, 1979 Мюнхен) — ғалим биолог, рәссам.

— Георгий (1896 йылдың 20 октябре Мәскәү — 1979 йылдың 8 ноябре. Нью-Йорк) — рәссам, уҡытыусы.

— Елена (25 апрель 1899 Мәскәү — 19 март 1937 Италия)

— Ирина (31 октябрь / 13 ноябрь 1900 Мәскәү — 27 июнь 1996 Нью-Йорк), ире Сергей Михайлович Кочубей.

Хәтер

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
СССР почта маркаһы, 1960

— Г. Н. Габричевский исемендәге Эпидемиология һәм микробиология ғилми-тикшеренеү институты.[6][7].

— 1960 йылда Габричевскийға арналған СССР почта маркаһы сыға.

— А. С. Пушкин исемендәге Һынлы сәнғәт дәүләт музейында уның скульптор О. Роден эшләгән бюсы урынлашҡан.

— 1965 йылда Мәскәүҙә Габричевский урамы барлыҡҡа килә.

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ 1,0 1,1 Габричевский Георгий Норбертович // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ Трушин М. В. Развитие микробиологии в Казанском университете в начале XX в.: итоги первого десятилетия работы Бактериологического института, The development of microbiology at Kazan University in the early 20th century: The results of the first ten years of the work of the Bacteriological Institute (урыҫ) // Историко-биологические исследования — 2020. — Т. 12, вып. 2. — С. 87—95. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-12006
  3. ↑ Шипова Т. Н. Фотографы Москвы — на память будущему. 1839—1930: Альбом-справочник. — М.: Изд-во объединения «Мосгорархив»; АО «Московские учебники», 2001.
  4. ↑ 4,0 4,1 Императорский Московский университет, 2010
  5. ↑ Императорский Московский университет, 2010, с. 142
  6. ↑ Бактериологическому институту было присвоено имя Г. Н. Габричевского в 1909 г. .
  7. ↑ Официальный сайт МНИИЭМ

Әҙәбиәт

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • Габричевский, Георгий Норбертович // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  • Куприянов П. С. ГАБРИЧЕВСКИЙ Георгий Норбертович // А. Ю. Андреев, Д. А. Цыганков Императорский Московский университет: 1755—1917 : энциклопедический словарь. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), 2010. — С. 142—143. — ISBN 978-5-8243-1429-8.
  • Нечаев С. В. Г. Н. Габричевский — основоположник отечественной микробиологии. 1860—1907 / С доп. и под ред. проф. А. И. Метелкина. — М.: Медгиз, 1960. — 224 с. — (Выдающиеся деятели отечественной медицины). — 2500 экз.
  • Скороходов Л. Я. Краткий очерк истории русской медицины. — Л.: «Практическая медицина», 1926. — С. 242—243. — 262 с.

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Габричевский_Георгий_Норбертович&oldid=1008454» битенән алынған