Пятяри Иван Викторович

Пятяри Иван Викторович
	Пятяри Иван Викторович
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	СССР
Хеҙмәт итеүе	СССР
Тыуған көнө	4 март 1921
Тыуған урыны	Хакас Республикаһы, РСФСР
Вафат булған көнө	5 июнь 1949 (28 йәш)
Вафат булған урыны	Лунинец[d], Пинская область[d], Белорус Совет Социалистик Республикаһы, СССР
Ерләнгән урыны	Лунинец[d]
Һөнәр төрө	военный лётчик
Хәрби звание	Майор
Һуғыш/алыш	Бөйөк Ватан һуғышы
Хәрби подразделение	1-я гвардейская штурмовая авиационная дивизия[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Пятяри Иван Викторович (4 март 1921 йыл — 5 июнь 1949 йыл) — 3-сө Белоруссия фронты 1-се һауа армияһы 1-се гвардия штурмлау авиация дивизияһының 136-сы гвардия штурм авиацияһы полкының командир ярҙамсыһы, гвардия майоры, Советтар Союзы Геройы (1945).

Биографияһы

Иван Викторович Пятяри 1921 йылдың 4 мартында Енисей губернаһы Минусинск өйәҙе Енисейск ауылында (хәҙерге Хакасияның Яңы Михайловка волосы Яңы Енисейка ауылы булыуы ихтимал^[1]) хеҙмәткәрҙәр Прасковья Павловна һәм Виктор Иванович Пятяри ғаиләһендә тыуа.

Рус, фин тамырҙарына эйә^[1]. 1924 йылда ғаилә Красноусолға күсенә. Бында урта мәктәпте, Өфөлә кооператив техникумының өс курсын һәм Өфө аэроклубын тамамлай. 1944 йылдан ВКП(б) ағзаһы.

Ҡыҙыл Армияла 1940 йылдан. Башҡорт АССР-ының Красноусольск ҡасабаһынан саҡырыла. Бөйөк Ватан һуғышы фронттарында — 1942 йылдың июленән. 136-сы гвардия штурмлаусы авиаполктың командир ярҙамсыһы булып хеҙмәт итә (3-сө Белоруссия фронты, 1-се һауа армияһы, 1-се гвардия штурмлау авиадивизияһы).

Гвардия капитаны И. В. Пятяри 1945 йылдың февраленә 276 хәрби осош яһай, дошмандың төрлө мөһим объектын бомбаға тота. 15 һауа һуғышында дошмандың 3 самолетын бәреп төшөрә^[2]. Көньяҡ фронтта Миус йылғаһындағы алышта Иван пятяри шәхсән 17 танкыны яндыра, Саур-Могильский районына бер осошта ғына 3 танкыны юҡ итә. Ошо батырлығы өсөн 8-се армия командующийы тарафынан шул уҡ көндө Ҡыҙыл Байраҡ ордены менән бүләкләнә^[2]. «Советтар Союзы Геройы» исеме 1945 йылдың 19 апрелендә бирелә.

Һуғыштан һуң хеҙмәтен Хәрби-Һауа көстәрендә дауам итә. Ҡайһы бер мәғлүмәттәр буйынса, 1949 йылдың 5 июнендә Белоруссияның Брест өлкәһендә Лунинец ҡалаһы районында хәрби хеҙмәтен үтәгәндә авиация һәләкәтендә һәләк була. Шунда уҡ ерләнә^[3].

Башҡа мәғлүмәттәр буйынса үҙ-үҙенә ҡул һала^[4].

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Советтар Союзы Геройы]] (1945)
«Алтын Йондоҙ» миҙалы, (19.04.1945)^[2]^[5];
Ленин ордены (19.04.1945);
Ҡыҙыл Байраҡ ордены (20.08.1943)^[6];
Ҡыҙыл Байраҡ ордены (29.12.1943)^[7];
Ҡыҙыл Байраҡ ордены (02.02.1944)^[8];
Ҡыҙыл Байраҡ ордены (30.05.1945)^[9];
Александр Невский ордены (05.11.1944)^[10];
I дәрәжә Ватан һуғышы ордены (19.05.1944)^[11];
«Сталинградты обороналаған өсөн» миҙалы (22.12.1942);
башҡа миҙалдар.

Хәтер

Герой хөрмәтенә Красноусол мәктәбендә иҫтәлекле билдә ҡуйылған.
Герой исемен Красноярск ҡалаһы һәм Красноусол ауылындағы урамдар йөрөтә.
Красноусолдың Герой уҡыған 2-се мәктәп бинаһына иҫтәлекле таҡтаташ ҡуйылған.

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 Бесстрашный ас // Минусинский край. — 2015. — В. 5—6 (74-75). Архивировано из первоисточника 17 апрель 2018.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 793756, д. 39, л. 333—337).
↑ Пятяри Иван Викторович (билдәһеҙ). «Герои страны» сайты.
↑ Донесения о потерях
↑ Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686046, д. 45, л. 5).
↑ Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686044, д. 699, л. 3, 41, 42).
↑ Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686044, д. 1982, л. 6, 162, 163).
↑ Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686044, д. 1983, л. 4, 118, 119).
↑ Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686196, д. 5242, л. 2, 80—82).
↑ Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 690155, д. 3741, л. 4, 100, 101).
↑ Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 690155, д. 1376, л. 4, 66, 67).

Әҙәбиәт

Несокрушимые. — Уфа, 1985.
Славные сыны Башкирии. — Уфа, 1979, кн. 4.

Һылтанмалар

Пятяри Иван Викторович // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 2 март 2021)
Иван Викторович Пятяри в народной энциклопедии «Мой Красноярск».
Два Героя из одной школы 2016 йыл 4 март архивланған..

[as-1] 1,0 ^1,1 Бесстрашный ас // Минусинский край. — 2015. — В. 5—6 (74-75). Архивировано из первоисточника 17 апрель 2018.

[нлГСС-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 793756, д. 39, л. 333—337).

[3] Пятяри Иван Викторович (билдәһеҙ). «Герои страны» сайты.

[4] Донесения о потерях

[ГСС-5] Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686046, д. 45, л. 5).

[6] Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686044, д. 699, л. 3, 41, 42).

[7] Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686044, д. 1982, л. 6, 162, 163).

[8] Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686044, д. 1983, л. 4, 118, 119).

[9] Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686196, д. 5242, л. 2, 80—82).

[10] Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 690155, д. 3741, л. 4, 100, 101).

[11] Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 690155, д. 1376, л. 4, 66, 67).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]