Изюм
| Изюм | |
| укр. Ізюм | |
| Флаг | Герб |
 |  |
 | |
| Нигеҙләү датаһы | 1681 |
|---|---|
| Рәсми атамаһы | Ізюм |
| Дәүләт |
 Украина |
| Административ үҙәге | Изюмский район[d] һәм Изюмская городская община[d] |
| Административ-территориаль берәмек | Изюмский район[d] |
| Халыҡ һаны |
13 108 кеше (28 ғинуар (9 февраль) 1897)[1], 9609 кеше (1860)[2], 45 884 кеше (2021)[3] |
| Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 67 метр |
| Сәғәт бүлкәте | UTC+2:00[d] һәм UTC+3:00[d] |
| Туғандаш ҡала | Тукумс һәм Дрогобыч[d][4] |
| Майҙаны | 436 км² |
| Почта индексы | 64300–64318 |
| Рәсми сайт | city-izyum.gov.ua |
| Урындағы телефон коды | 5743 |
| Бында ерләнгән кешеләр категорияһы | Q63945336? |
 | |
 Изюм Викимилектә | |
Изюм (укр. Ізюм) — Украинаның Харьков өлкәһендәге ҡала, Изюм районының административ үҙәге (район составына инмәй).
Географияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Ҡала Северский Донец йылғаһы буйында урынлашҡан.
Тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
1637 йылда батша Михаил Фёдорович үҙенең грамотаһында Изюм ҡурғаны янында ҡала төҙөргә кәрәклеген яҙа. Торама тураһындағы тәүге һүҙҙәр 1639 йылға ҡарай[5]. Әммә элегерәк телгә алынған «Изюм» исемле ауылдар ҡаланың йәшен арттырыу өсөн тура килмәй, сөнки әлеге ҡала биләмәһе 1681 йылда төҙөлгән ҡәлғәнән барлыҡҡа килгән һәм киңәйеп киткән[6].
Этимологияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Ҡаланың исеме төрки сығышлы, ҡаҙаҡса «өзен», ҡарасайса äzän «йылға», татарса üzän «үзән» һүҙҙәренән алынған тигән фараздар бар[7]. Шулай уҡ «йөҙөм» һүҙенән килеп сыҡҡан тигән версия ла бар, сөнки ҡала ситендә 17-се быуатта виноград үрсеткәндәр.
Туғандаш ҡалалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
-
Ҡала гербы . 1781
-
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- ↑ Тройницкий Н. А. Первая всеобщая перепись населения Российской империи 1897 г. XLVI. Харьковская губерния. (урыҫ) — СПб.: 1904. — Т. 46. — С. V.
- ↑ Памятная книжка Харьковской губернии на 1862 год — Б. 27.
- ↑ Розподіл наявного населення за типом місцевості — Государственная служба статистики Украины.
- ↑ https://city-izyum.gov.ua/izium-ta-drohobych-staly-mistamy-pobratymamy/
- ↑ Изюм // Советский энциклопедический словарь. редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. 4-е изд. М., «Советская энциклопедия», 1986. с. 481.
- ↑ Кисиленко В. Ю. Коли було засновано місто Ізюм // Слобожанщина. Погляд у минуле — 2021: збірник науково-документальних праць. — Житомир: Видавець О. О. Євенок, 2021. — С.176-179
- ↑ Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. В 4 т. — М.: Прогресс, 1986. — Т. 2. — С. 124.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Изюм Open Directory Project (dmoz) һылтанмалар каталогында.
- Сайт города Изюма 2012 йыл 16 апрель архивланған.
- ТРК «СИАТ» — телеканал города Изюма {{{2}}}.
- Изюмский краеведческий Музей
- Сайт «Обрии Изюмщины» — новости Изюма