Ике үлсәмле арауыҡ

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Ике үлсәмле арауыҡ
Рәсем
Тәртип буйынса иртәрәк килеүсе одномерное пространство[d]
Тәртип буйынса һуңыраҡ килеүсе Өс үлсәмле арауыҡ
Обозначение в формуле

Ике үлсәмле арауыҡ — беҙ йәшәгән физик донъяның яҫы проекцияһының геометрик моделе. Ике үлсәмле арауыҡ тип n=2 булғандағы n-үлсәмле арауыҡ иҫәпләнә.

Ике үлсәмле арауыҡ миҫалы булып яҫылыҡ (ике үлсәмле Евклид арауығы) тора. Был арауыҡтың нөктәләрен ни бары ике һан менән биреп була. Мәҫәлән, һәр нөктәне (x, y) һандар пары менән биреп була. Яҫы объекттар оҙонлоҡ ҡына түгел, киңлек менән дә характерланалар[1].

Өс үлсәмле Евклид арауығының башҡа йөҙҙәре ике үлсәмле Евклид булмаған арауыҡ булараҡ ҡаралырға мөмкиндәр.

Ике үлсәмле арауыҡ геометрияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Күпмөйөштәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ике үлсәмле арауыҡта сикһеҙ күп төҙөк күпмөйөштәр бар. Төҙөк күпмөйөштәргә миҫалдар түбәндә килтерелгән:

Ҡабарынҡы күпмөйөштәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

{p} символы (Шлефли символы) төҙөк p-мөйөш тигәнде аңлата.

Исеме Өсмөйөш
(2-симплекс)
Квадрат
(2-куб)
Бишмөйөш Алтымөйөш Етемөйөш Һигеҙмөйөш
Шлефли символы {3} {4} {5} {6} {7} {8}
Күренеше Regular triangle.svg Regular quadrilateral.svg Regular pentagon.svg Regular hexagon.svg Regular heptagon.svg Regular octagon.svg
Исеме Туғыҙмөйөш Унмөйөш Ун бермөйөш Ун икемөйөш Ун өсмөйөш Ун дүртмөйөш
Шлефли символы {9} {10} {11} {12} {13} {14}
Вид Regular nonagon.svg Regular decagon.svg Regular hendecagon.svg Regular dodecagon.svg Regular tridecagon.svg Regular tetradecagon.svg
Название Ун бишмөйөш Ун алтымөйөш Ун етемөйөш Ун һигеҙмөйөш Ун туғыҙмөйөш Егермемөйөш n-мөйөш
Шлефли символы {15} {16} {17} {18} {19} {20} {n}
Вид Regular pentadecagon.svg Regular hexadecagon.svg Regular heptadecagon.svg Regular octadecagon.svg Regular enneadecagon.svg Regular icosagon.svg

Гиперсфера[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ике үлсәмле арауыҡта әйләнә гиперсфера була, уны ҡайһы берҙә 1-сфера тип атайҙар, сөнки уның йөҙө бер үлсәмле булып тора. Яҫылыҡтың гиперсфера менән сикләнгән өлөшөнөң майҙаны (түңәрәктең майҙаны):

Уҡып булмай (Мөмкин булһа MathML, (тикшереү осоронда): «/mathoid/local/v1/»серверенан ("Math extension cannot connect to Restbase.") ярамаған яуап:): {\displaystyle A = \pi r^{2}} тигеҙ,

бында — әйләнә радиусы.

Ике үлсәмле арауыҡта координаталар системаһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ике үлсәмле Евклид арауығында иң күп таралған координаталар системалары — тура мөйөшлө (Декарт) координаталар системаһы һәм поляр координаталар системаһы. 2-сферала географик координаталар системаһы ҡулланыла.

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ҡалып:Үлсәнеш