Карина Ари
| Карина Ари | |
 | |
| Зат | ҡатын-ҡыҙ[1][2][3] |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Швеция[2] |
| Тыуған ваҡыттағы исеме | ингл. Maria Karina Viktoria Jansson |
| Тыуған көнө | 14 апрель 1897[3][4] |
| Тыуған урыны | Стокгольм, Швеция |
| Вафат булған көнө | 24 декабрь 1970[5] (73 йәш) |
| Вафат булған урыны | Буэнос-Айрес, Аргентина |
| Ерләнгән урыны | Вестервелд[d][5] |
| Хәләл ефете | Энгельбрехт, Дезире-Эмиль[d] |
| Һөнәр төрө | хореограф, бейеүсе, скульптор, балет артисы |
| Эшмәкәрлек төрө | бейеү[6], хореография[6] һәм Скульптура[6] |
| Әүҙемлек осороноң тамамланыуы | 1939[7] |
| Вики-проект | Project Svenskt kvinnobiografiskt lexikon[d] |
| Хеҙмәттәре тупланмаһы | Милли һынлы сәнғәт музейы[d] |
| Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы | эштәре авторлыҡ хоҡуҡтары менән яҡланған[d] |
 Карина Ари Викимилектә | |
Карина Ари (швед. Carina Ari; 14 апрель 1897 йыл — 24 декабрь 1970 йыл), артист исеме Мария Виктория Карина Янссон (Maria Jansson Viktoria Karina) — швед бейеүсеһе. Бейеүсе карьераһы 1939 йылдан 1913 йылға тиклем башлыса Парижда үтә. Ауырыу сәбәпле сәхнәне ҡалдырып, ул кейәүгә сыға һәм Аргентинаға китә һәм унда скульптор булып эшләй. Күренекле сәнғәт эшмәкәрҙәренең бюсын булдыра. 1951 йылда хәйриә эшмәкәрлеге менән шөғөлләнә, ҡарт бейеүселәргә ярҙам итә, Швецияла яңы китапханалар аса.
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Мария Карина Виктория Янссон 1897 йылдың 14 апрелендә Швецияла Стокгольмда тыуған. Йәш сағында бейеүсе булырға хыялланған ҡыҙ 1911 йылда швед Король операһының бейеү мәктәбенә уҡырға инә һәм уны 1913 йылда тамамлай.
1913 йылда уҡыуҙы тамамлағандан һуң, Янссон швед Король балетының кордебалетына эшкә инә. Балеттың художество етәксеһе булып шул саҡта рус хореографы Михаил Михайлович Фокин тора. Хореограф артистарҙың һәләтен хөрмәт итә һәм Янссонды Шопениана спектакле кордебалетына ала, ә киләһе йылда Шахерезада спектаклендә уға ҙур булмаған роль бирә.
Балет труппаһы эшмәкәрлеге 1918 һәм 1919 йылдарҙа Беренсе донъя һуғышы ваҡытында туҡтап ҡала. Мария Янссон «Парк Тиволи» театрында Фокин спектаклдәрендә шөғөлләнә. Сығыштарының береһендә Янссон исемен Карина Ари тип үҙгәртә.
1919 йылда Карина Ари Король балеты труппаһын ҡалдыра һәм Копенгаген янындағы Данияның Шарлоттенлунд ҡалаһына китә, унда Фокинда балет сәнғәтен өйрәнә. Уҡыуҙы тамамлап, хореографтан үҙенең хореография оҫталығына ыңғай баһа алғас, Стокгольмға ҡайта. 1920 йылда Мориц Стиллерҙың Schaname балеты мотивтары буйынса фильм төшөрөүҙәрендә ҡатнаша. Балет күренештәрен төшөрөүҙә Король балеты артистары йәлеп ителә. Төшөрөүҙәр тамамланғандан һуң, Ари Стокгольмға, шунан һуң Парижға китә.
Артабан Ари Опера-Комик труппаһында балет солисы була. Труппаның музыкаль директоры Дезире-Эмиль- Энгельбрехт (Désiré-Émile Inghelbrecht) була. 1925 йылда Ари уға кейәүгә сыға. 1928 йылда Ари Париж операһының Rayon de Lune балетында бейей. Киләһе йылда үҙенең балет труппаһын ойоштора, хорегораф булып унда Монтренан Fête des Narcisses тора. 1929—1930 миҙгелендә Алжир милли театрында балетмейстер-репетитор булып эшләй. Парижға ҡайтып, 1933 йылға тиклем Опера-Комикта балет труппаһы етәксеһе була. 1935 йылдан 1937 йылға тиклем Стокгольмда Король операһында сығыш яһай. Уның һуңғы сығышы Опера-комикта 1939 йылдың 30 мартында үтә.
1940 йылда ул Аргентинаға Буэнос-Айрес ҡалаһына күсеп китә, унда скульптор эшен үҙләштерә. Мәҙәниәт эшмәкәрҙәре Серж Лифарь, Рольф де Мареның бюстарын башҡара. 1951йылда икенсе ире Ян Хенрик Мольцер (Jan Henrik Molzer) үлгәндән һуң, хәйриә эшмәкәрлеге менән шөғөлләнә, ауырыуҙарға һәм ҡарттарға, сәхнәне ҡалдырған бейеүселәргә матди ярҙам күрһәтә.
1961 йылда ул йыл һайын бирелә торған стипендия булдыра, ул йәш талантлы бейеүселәргә тапшырыла, ә 1969 йылда Швецияла бейеү үҫешенә ҙур өлөш индергәндәргә миҙал булдырыла[8][9].
Карина Ари 1970 йылдың 24 декабрендә Буэнос-Айреста вафат була. Уның исемен Стокгольмдағы Dansmuseet швед бейеү музейының китапханаһы йөрөтә, унда Төньяҡ Европаның бейеү әҙәбиәте тупланған. 1973 йылдан «Карина Ариана» фонды йылына 2000 самаһы стипендия тапшыра.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Carina Ari 1897—1970 : en resa genom Carina Aris liv i dans, bild och film. Stockholm: Operan, Kungl. baletten. 1997. Libris 9705373.
- Näslund, Erik (1984). Carina Ari : ett lysande liv. Stockholm: Interpublishing. Libris 7758143. ISBN 91-86448-07-2.
- Mosesson, Mikael (2014). Offentlig konst i Göteborg (in Swedish). Göteborg, Sweden: Mimer bokförlag. ISBN 978-91-87593-36-9.
- Näslund, Erik (2005). «Ari, Carina». In Cohen, Selma Jeanne. International encyclopedia of dance (1st paperback ed.). New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-517369-7. — via Oxford University Press’s Reference Online (subscription required)
- Näslund, Erik (Autumn 1989). «Carina Ari». Dance Research. Edinburgh, Scotland: Edinburgh University Press. 7 (2): 70-80. ISSN 0264-2875.
- «Archives of the Dance: The Dance Museum, Stockholm». Dance Research. Edinburgh, Scotland: Edinburgh University Press. 4 (2): 78-80. Autumn 1986. ISSN 0264-2875.
- «Carina Ari». Svensk Filmdatabas (in Swedish). Stockholm, Sweden: Svenska Filminstitutet. 2014. Archived from the original on 22 September 2014.
- «Medaljer och guldregn för danskonstnärer» [Medals and golden rain for Danish artists]. Dans Tidningen (in Swedish). Stockholm, Sweden: Stockholm Economic Association. 2015.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 KulturNav (ингл.) — 2016.
- ↑ 3,0 3,1 https://www.fembio.org/biographie.php/frau/frauendatenbank?fem_id=1175 (нем.)
- ↑ Maria Karina Victoria Jansson // Roglo — 1997.
- ↑ 5,0 5,1 Carina Ari // Online Begraafplaatsen (нидерл.)
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Чешская национальная авторитетная база данных
- ↑ http://www.nordicwomeninfilm.com/person/carina-ari/
- ↑ Svenska Filminstitutet, 2014
- ↑ Dans Tidningen, 2015
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Mosesson, Mikael. Offentlig konst i Göteborg. — Göteborg, Sweden: Mimer bokförlag, 2014. — ISBN 978-91-87593-36-9.
- Näslund, Erik. Ari, Carina // International encyclopedia of dance / Cohen, Selma Jeanne. — 1st paperback. — New York: Oxford University Press, 2005. — ISBN 978-0-195-17369-7.Ҡалып:Subscription needed
- Näslund, Erik Carina Ari (инг.) // Dance Research (инг.)баш. : journal. — Edinburgh, Scotland: Edinburgh University Press (инг.)баш., 1989. — Т. 7. — № 2. — С. 70—80. — ISSN 0264-2875.
- Archives of the Dance: The Dance Museum, Stockholm (инг.) // Dance Research (инг.)баш. : journal. — Edinburgh, Scotland: Edinburgh University Press (инг.)баш.. — Т. 4. — № 2. — С. 78—80. — ISSN 0264-2875.
- Carina Ari (швед.). Svensk Filmdatabas. Stockholm, Sweden: Svenska Filminstitutet (2014). Дата обращения: 18 июля 2017. Архивировано 22 сентября 2014 года.
- Medaljer och guldregn för danskonstnärer (швед.). Dans Tidningen. Stockholm, Sweden: Stockholm Economic Association (22 мая 2015). Дата обращения: 18 июля 2017. Архивировано 18 июля 2017 года.