Липатов Виль Владимирович

{{{Исеме}}}
Жанр:	проза, роман, повесть, рассказ

Липатов Виль Владимирович (10 апрель 1927, Чита — 1 май 1979, Мәскәү) — совет яҙыусыһы, сценарист һәм прозаик, журналист, махсус хәбәрсе. 1957 йылдан алып КПСС ағзаһы

Биографияһы

Липатов В. В. 10 апрель 1927 йыл зыялылар ғаиләһендә тыуған. Атаһы — журналист, әсәһе — уҡытыусы. 1929 йылда ата-әсәһе айырылыша һәм әсәһе улы менән Алыҫ Көнсығышҡа китә.

1939 йылда буласаҡ яҙыусы әсәһе менән Новосибирск (хәҙер Томск) өлкәһенең Колпашевский районы Чажемтовской ауыл биләмәһенең Новокороткино ауылына, ә 1941 йылда— Тогур ауылына күсеп килә .

1952 йылда Томск дәүләт педагогия институтының тарих факультетын тамамлай һәм 1951—1956 йылдарҙа Томск өлкәһенең «Ҡыҙыл байраҡ» гәзитендә журналист һәм сәнәғәт бүлеге мөдире булып эшләй. Томскиҙың Пионерҙар тыҡрығында йәшәй. «Игорь Саввович» романында журналист дөрөҫлөк менән Томскиҙың иҫке урамдарын һүрәтләгән.

1957 йылда Асино ҡалаһына күсә, « Причулымская правда» район гәзитендә хаттар бүлеге мөдире булып эшләй.

Һуңынан Читала, Брянскиҙа «Советская Россия» гәзитенең махсус хәбәрсеһе (1964—1966), 1967 йылдан алып Мәскәүҙә — «Известия», «Литературная газета» , «Правда» гәзиттәренең махсус хәбәрсеһе була.

Виль Липатов тормошоноң һуңғы йылдарында СССР Яҙыусылар союзы идаралығында секретарь вазифаһын биләй.

Виль Владимирович Липатов 1979 йылдың 1 майында Мәскәүҙә вафат була. Кунцево зыяратында ерләнгән.

Шәхси тормошо

• Беренсе ҡатыны: Владимировна Александра Владимировна Липатова. 1952 йылдың 25 июлендә уларҙың ҡыҙы Татьяна Вильевна Липатова тыуған (рәссам-график, ҡурсаҡтар эшләүсе).
• Икенсе ҡатыны: Мазурук Ирина Ильинична (1936—1985), авиация генерал-майоры Илья Мазуруктың ҡыҙы, "Знамя"журналы редакторы яҙыусы Вадим Кожевниковтың үгәй ҡыҙы.

Ижады

Тәүге хикәйәләре «Самолетный кочегар» һәм «Двое в тельняшке» «Юность» журналында 1956 йылда баҫылып сыҡҡан, 1958 йылда беренсе китабы баҫтырып сығарылған. Липатовҡа ҙур билдәлелек килтергән әҫәре — «Сказание о директоре Прончатове» повесы, «И это всё о нём» романы (сценарий һәм шул исемдәге телефильм), шулай уҡ «Деревенский детектив» повесы һәм уның нигеҙендә ауыл участка милиционеры Анискин тураһындағы киносценарийҙың трилогияһы: «Деревенский детектив» (1968), «Анискин и Фантомас» (1974), «И снова Анискин» (1978).

Липатов проза әҫәрҙәре, ҡағиҙә булараҡ, производство романы жанрына яҡын, ышаныслы психологик проза әҫәре булып күренә. Ауыл прозаһының идеологик йөкмәткеһеҙ иң яҡшы өлгөләренең береһе булып «Ещё до войны» (1971) повесы тора. Унда автор Бөйөк Ватан һуғышына тиклемге йылдарҙа себер ауылы көнкүрешен һәм кешеләренең сыҙамлылығын, ғөрөф-ғәҙәттәрен дөрөҫ итеп һүрәтләй алған.

Яҙыусы «И это всё о нём» (1974) әҫәрендә илдәге киҫкен хәлдәрҙе кәүҙәләндерә, ситләтеп әйтеү юлы менән ул СССР-ҙа комсомол хәрәкәтенең һәм идеяһының «иҡтисад» һәм бюрократтар тарафынан фактик үлеүен күрһәтә. Липатовтың был әҫәре, Томск журналисы һәм яҙыусыһы Виктор Лойшаның аңлатмаһы буйынса, ул «мәскәү» осоронда «небрежно мстил всем, кто когда-то как-то его обидел». Лойша, Липатов был ромнында тиҫкәре персонаждарҙы танырлыҡ яһау ғына түгел, ә уларҙы ысын исеме менән атаған, тип билдәләй.

Әҫәрҙәре

• Шестеро: Повесть. — М., 1958.
• Капитан «Смелого»: Повесть. — М., 1959 (Новый мир, 1959, № 10).
• Своя ноша не тянет: Повесть-хроника. — Чита, 1959.
• Глухая Мята: Повесть. — Чита, 1960. (Новый мир, 1960, № 5, 6)
• Стрежень: Повесть. — Чита, 1961 (Новый мир, 1961, № 4, 5).
• Зуб мудрости: Повесть. — Чита, 1961.
• Юноша и машина: Повесть. — Чита, 1962.
• Смерть Егора Сузуна: Повесть. — Чита, 1963.
• Чужой: Повесть. — Чита, 1964 (Новый мир, 1964, № 3).
• Операция «Икс два нуля». — Иркутск, Восточно-Сибирское книжное издательство, 1965.
• Деревенский детектив. — М., 1968 (Знамя, 1967, № 10).
• Лида Вараксина. // «Знамя», 1968, № 12.
• Сказание о директоре Прончатове. — М., 1969 (Знамя, 1969, № 1, 2).
• Серая мышь. — М., 1970. (о проблеме алкоголизма в СССР) (Знамя, 1970, № 12).
• Ещё до войны. — М., 1971 (Знамя, 1971, № 9, 10).
• И это всё о нём: Роман. — М., 1974 (Знамя, 1974, № 9, 10, 11).
• Самолётный кочегар. 1975.
• Игорь Саввович: Роман. — М., 1977. (Знамя, 1977, № 7, 8, 9).
• Житие Ванюшки Мурзина, или Любовь в Старо-Короткине (1977) — М., 1989 (Знамя, 1978, № 8, 9).
• Повесть без названия, сюжета и конца… // «Новый мир», 1978, № 4-6.
• Лев на лужайке. (1978) — М., 1988.
• Дом на берегу. — М., 1983.

Виль Липатов әҫәрҙәре буйынса фильмография

1. 1968 — Деревенский детектив
2. 1969 — Мистер-Твистер
3. 1972 — Инженер Прончатов
4. 1972 — Развод по-нарымски
5. 1974 — Анискин и Фантомас
6. 1975 — Иван и Коломбина
7. 1976 — Три солнца
8. 1978 — И это всё о нём
9. 1978 — И снова Анискин
10. 1982 — Ещё до войны
11. 1987 — Игорь Саввович
12. 1988 — Серая мышь

Маҡтаулы исемдәре һәм бүләктәре

• 2 Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (???; 1977)
• миҙал
• Ленин комсомолы премияһы (1978) — «И это всё о нём» фильм сценарийы өсөн (1977)
• Бөтә Союз Николай Островский исемендәге әҙәби премия 1973—1974 йылдарҙағы конкурста — «И это всё о нём» романы өсөн

Хәтер

• СССР Журналистар союзы Томск өлкә ойошмаһының В. Липатов исемендәге премияһы (1982—1991).
• Асино ҡалаһының китапхана бинаһына 1990 йылда мемориаль таҡтаташ ҡуйылған.
• Ҡала урамдары липатов Асинола, Тогурҙа һәм Читала Липатов исеме урамдарға бирелгән.

Әҙәбиәт

• Липатов, Виль Владимирович // Томск от А до Я: Краткая энциклопедия города. / Под ред. д-ра ист. наук Н. М. Дмитриенко. — 1-е изд. — Томск: Изд-во НТЛ, 2004. — С. 190—191. — 440 с. — 3 000 экз. — ISBN 5-89503-211-7.
• Козлов И. Т. Липатов радует, Липатов огорчает // Вопросы литературы. — 1969. — № 10.

Һылтанмалар

• Краткая хроника жизни и творчества
• Виль Липатов — сайт о писателе
• Липатов, Виль Владимирович // Краткая литературная энциклопедия / Гл. ред. А. А. Сурков. — М. : Советская энциклопедия, 1962—1978.